Αποφεύγω σκοπίμως σήμερα να γυρίσω το χρόνο πολύ πίσω στο ζήτημα της στάθμευσης στη Θεσσαλονίκη, που είναι –επιστημονικώς- η κυριότερη πηγή ενός εκ των μεγαλύτερων προβλημάτων της πόλης, του κυκλοφοριακού.
Θεωρώ ότι δεν έχει κανένα νόημα να ξαναμιλήσουμε, ούτε καν να θυμηθούμε, το σχέδιο του πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ, στις αρχές της δεκαετίας του 2000 με τα 31 πάρκινγκ, από τα οποία έγινε τελικά μόνο ένα. Ούτε να αναλωνόμαστε σε σχέδια, ιδέες και μελέτες που έγιναν υπό συνθήκες εντελώς διαφορετικές από τις σημερινές σε όλα τα επίπεδα. Επειδή δυστυχώς αυτές δεν μπορούν πια να δώσουν λύσεις.
Όσο κι αν δεν το βλέπουμε η πόλη άλλαξε τα τελευταία είκοσι χρόνια. Ίσως όχι τόσο, ώστε να γίνει αντιληπτή η αλλαγή από τους περισσότερους, όμως σίγουρα το σήμερα δεν είναι ίδιο με το 2000. Αν το ισοζύγιο είναι θετικό ή αρνητικό είναι άλλου είδους κουβέντα.
Εκείνο που παραμένει ως πρόβλημα και επιδεινώνεται διαρκώς είναι το ζήτημα της στάθμευσης. Υπάρχει μια θεωρητική (τουλάχιστον έτσι την αντιλαμβάνομαι) συζήτηση για το αν πρέπει να δημιουργούμε (ή να δημιουργήσουμε) νέες θέσεις στάθμευσης, ειδικά στο κέντρο της πόλης, επειδή αυτές προσελκύουν ακόμη περισσότερο το ΙΧ. Υπάρχει μια επίσης θεωρητική κουβέντα για την επάρκεια των μέσων μετακίνησης των πολιτών. Υπάρχει μια θεωρητική κουβέντα για μέτρα περιορισμένης έστω εμβέλειας, που όμως μπορούν να δώσουν ανάσες. Και υπάρχει και η πλέον θεωρητική κουβέντα της αλλαγής νοοτροπίας των πολιτών στα ζητήματα στάθμευσης και κατ' επέκταση σεβασμού στον δημόσιο χώρο.
Όλα αυτά τα βλέπω θεωρητικά, επειδή τα συζητάμε επί δεκαετίες και ουσιαστικά ακόμη είμαστε στις κουβέντες. Τι άλλαξε από εκείνη την κυκλοφοριακή μελέτη που προέβλεπε χίλια μύρια και για το θέμα της στάθμευσης το 2000; Τι άλλαξε από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 όταν οι συγκοινωνιολόγοι μιλούσαν για την ανάγκη εξορθολογισμού της στάθμευσης παρά την οδό ή για τα περιφερειακά πάρκινγκ ή για άλλα ρηξικέλευθα –για εκείνη την εποχή- μέτρα; Άλλαξαν όλα τα άλλα εκτός από το πρόβλημα, που παραμένει και οξύνεται. Μια ελεγχόμενη στάθμευση δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε σοβαρά και χωρίς προβλήματα.
Οι αρμόδιοι αποφεύγουν να δουν την πραγματικότητα. Διαχρονικά. Η πραγματικότητα είναι ότι από τη στιγμή που ούτε έχουν, ούτε θέλουν να έχουν πολιτικές αποτροπής χρήσης του ΙΧ, τότε πρέπει να το εξυπηρετήσουν. Τι να λέμε τώρα για την αύξηση της χρήσης των δημοσίων συγκοινωνιών, όταν οι δημόσιες συγκοινωνίες στη Θεσσαλονίκη είναι ανέκδοτο; Όσοι φαντάζονται από την άλλη τη Θεσσαλονίκη ως μια απέραντη ποδηλατούπολη, πόσα χρόνια πρέπει να περάσουν για να κατανοήσουν ότι δε θα γίνει τέτοια ποτέ απλώς, επειδή η χρήση του ποδηλάτου δεν είναι στις προτιμήσεις της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών, κατοίκων και επισκεπτών; Με το στανιό να την επιβάλουμε; Κι αν όντως αυτός είναι ο στόχος αυτοί που τον έχουν αντιλαμβάνονται ότι πρέπει να γαλουχηθούν γενιές και γενιές με την ιδέα τους, ώστε να αλλάξει η σημερινή νοοτροπία; Και μέχρι τότε; Τους ικανοποιεί να έχουν ένα άλυτο πρόβλημα για να έχουν λόγο ύπαρξης μέσω της γκρίνιας και της επισήμανσης του προβλήματος; Οι άλλοι που επιμένουν στην πανάκεια του μετρό έχουν καθίσει ποτέ να δουν τι αναφέρει η μελέτη του μετρό για τον αριθμό των μετακινούμενων με το νέο μέσο όποτε κι αν αυτό αρχίσει να λειτουργεί; Και όσοι θέλουν και τραμ απλώς ονειρεύονται, διότι επί δεκαετίες πλέον δεν υπάρχει καμιά σοβαρή εξέλιξη δρομολόγησης της κατασκευής τραμ. Αν υπάρξει και όταν υπάρξει ξαναμιλάμε τότε.
Όλοι μαζί λοιπόν καταστήσαμε το ΙΧ –έστω και καθ' υπερβολή- υποχρεωτικό μέσο για τις μετακινήσεις των πολιτών στη Θεσσαλονίκη. Κι επειδή αναλωθήκαμε επί δεκαετίες σε ιδέες που ακόμη δεν υλοποιήσαμε, χάσαμε και τη δυνατότητα έγκαιρης αντιμετώπισης του κυκλοφοριακού προβλήματος και των επιπτώσεών του στη λειτουργία της πόλης. Δηλαδή, μιλώντας για το πόσο κακή είναι η χρήση του ΙΧ χάσαμε την ευκαιρία να δώσουμε λύσεις στα προβλήματα της μετακίνησης με το ΙΧ.
Γι' αυτό αναθεματίζουν οι πολίτες κατά πάντων. Επειδή αδυνατούν να κατανοήσουν πώς είναι δυνατό να τους μιλάς για το αύριο της ηλεκτροκίνησης, για ιπτάμενα ταξί και για BRTs, όταν δεν μπορείς να τους δώσεις μια απάντηση για το πού θα παρκάρουν χωρίς να παρανομούν πηγαίνοντας το παιδί τους στο γιατρό με το αυτοκίνητο.
Είμαι –θεωρητικά κι εγώ- αντίθετος στην υλοποίηση έργων και μέτρων που ενισχύουν τη χρήση των ΙΧ. Διότι –θεωρητικά πάντα- θέλω κι εγώ να πάψουν να καταλαμβάνουν το οδόστρωμα αυτοκίνητα, θέλω περισσότερες πράσινες μετακινήσεις, περισσότερο ελεύθερο χώρο, περισσότερο πράσινο, περισσότερες βιώσιμες αστικές μετακινήσεις, περισσότερα μέσα μαζικής μεταφοράς, περισσότερους ποδηλατοδρόμους και λεωφορειοδρόμους, χώρο στους πεζούς, περιορισμένη ατμοσφαιρική ρύπανση... Θέλω μεγάλα περιφερειακά πάρκινγκ και μεταφορά στο κέντρο με δημοτικά λεωφορεία. Θέλω απαγόρευση της κυκλοφορίας ΙΧ στο κέντρο της πόλης. Θέλω, θέλω, θέλω... Ξέρω όμως ότι δεν μπορώ να έχω και πρέπει να συμβιβαστώ με λιγότερο «ανεδαφικές» καταστάσεις. Δεν σημαίνει ότι θα πάψω να παλεύω για το όνειρό μου, για μια καλύτερη Θεσσαλονίκη, όμως δε θα ξεχάσω ότι αυτό είναι ένα όνειρο...
Πρέπει κάποια στιγμή να ασχοληθούμε και με την πραγματικότητα. Να λειτουργήσουμε ρεαλιστικά και να αντιμετωπίσουμε έστω ένα -έτσι για δείγμα- πρόβλημα στην ώρα του.
Σήμερα στη Θεσσαλονίκη απαιτούνται θέσεις στάθμευσης. Νόμιμες, οργανωμένες και πολλές. Πάρα πολλές. Απαιτείται και μια πολιτική τιμολόγησης των θέσεων στάθμευσης, όχι για να κάνουμε πιο εύκολη τη ζωή των φανατικών ΙΧδων, αλλά για να περιορίσουμε τα κυκλοφοριακά ζητήματα και να κάνουμε πιο λειτουργική την πόλη και την καθημερινότητά μας. Για να δώσουμε λύση σε ένα πρόβλημα που έχει το χαρακτήρα του «επείγοντος» εδώ και πολλά χρόνια.
Τι γίνεται σήμερα στη Θεσσαλονίκη; Χάνονται αντί να δημιουργούνται θέσεις στάθμευσης.
Μην προσπαθήσει κάποιος να συνδέσει αυτή την άποψη με τη βούληση της διοίκησης του δήμου να δημιουργήσει πάρκινγκ στην πλατεία Ελευθερίας. Δεν είναι το ζήτημα εδώ ένα πάρκινγκ που θα εξυπηρετεί χίλιες σταθμεύσεις την ημέρα. Και ποσώς με ενδιαφέρει αν οι θέσεις στάθμευσης που πρέπει να δημιουργηθούν θα είναι στην πλατεία Ελευθερίας ή αλλού. Είναι ένα θέμα που πρέπει να το λύσουν οι αρμόδιοι. Δεν είναι δικό μου να προτείνω συγκεκριμένους χώρους. Όπως δεν είναι το ζήτημά μου η πλατεία Ελευθερίας.
Θυμάμαι πριν δυο χρόνια την προηγούμενη διοίκηση του δήμου, που δήλωνε μάλιστα ότι εχθρεύεται το ΙΧ, να προσγειώνεται στην πραγματικότητα και να αναζητά λύσεις για τη στάθμευση, μέσω της δημιουργίας οχτώ πάρκινγκ περιμετρικά του κέντρου της πόλης.
Για όσους θυμούνται ο δήμος επιδίωκε να πάρει τη χρήση πέντε χώρων, με τους τρεις να είναι ήδη χώροι στάθμευσης, ώστε να τους διαχειριστεί με ένα χαμηλό αντίτιμο και να δημιουργήσει άλλα τρία υπόγεια πάρκινγκ στον άξονα της νέας παραλίας πάνω από την περιοχή του Μεγάρου Μουσικής.
Ανάμεσα σε εκείνους τους χώρους ήταν και το πολυώροφο πάρκινγκ της Κουντουριώτη (για τους παλαιότερους ή της Πολυτεχνείου για τους νεότερους). Μιλάμε για το πάρκινγκ στο οποίο προσφάτως μπήκε λουκέτο, στερώντας κι άλλες θέσεις στάθμευσης από το κέντρο της πόλης... Τώρα πώς και γιατί να το πάρει ο δήμος από την ΕΤΑΔ, η οποία έκανε έξωση στον ιδιώτη που το διαχειριζόταν λόγω χρεών είναι ένα άλλο θέμα. Να το πάρει για να το νοικιάσει σε κάποιον;
Στον ίδιο σχεδιασμό ήταν η δημιουργία μεγάλου πάρκινγκ στο πρώην στρατόπεδο Μυστακίδη για λογαριασμό του δήμου. Πρόκειται για διεκδίκηση από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και όλοι ξέρουμε πότε τελεσφορούν τέτοιες διεκδικήσεις (για να μην πω και πώς καταλήγουν...). Όσο για τα υπόγεια πάρκινγκ στην περιοχή της νέας παραλίας και πάλι ο δήμος με την προηγούμενη διοίκησή του διεκδικούσε τους χώρους από την ΕΤΑΔ. Κι όλα αυτά χωρίς χρηματοδότηση, η οποία θα αναζητηθεί σε περίπτωση που λυθούν τα διαδικαστικά.
Αλήθεια τώρα πιστεύει κάποιος ότι μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι; Ότι μπορούμε να περιμένουμε άλλα πέντε και δέκα χρόνια μέχρι να προστεθούν θέσεις στάθμευσης στη Θεσσαλονίκη;
Το πρόβλημα της στάθμευσης στη Θεσσαλονίκη πρέπει να αντιμετωπιστεί με ρεαλισμό και άμεσα. Πρέπει να υλοποιήσει σε σύντομο χρονικό διάστημα ο δήμος ή όποιος άλλος είναι αρμόδιος ένα σχέδιο εξεύρεσης χώρων που μπορούν να λειτουργήσουν για στάθμευση σε όλες τις περιοχές και ειδικά στο κέντρο. Σε έξι μήνες να έχει αυτό το σχέδιο στα χέρια του, να αναζητήσει χρηματοδότηση και να αρχίσει άμεσα τα έργα, ώστε μέσα στα επόμενα δυο τρία χρόνια να έχουμε επιτύχει έναν ικανοποιητικό βαθμό εξυπηρέτησης του ΙΧ στην πόλη. Για να μπορούμε μετά να επιβάλλουμε τις προβλεπόμενες ποινές σε όσους σταθμεύουν παράνομα χωρίς τύψεις, να τελειώσουμε με τα διπλοτριπλοπαρκαρισμένα και με τις καταλήψεις πεζοδρομίων, ράμπων κτλ. Και βέβαια να λειτουργήσει επιτέλους κανονικά και ορθολογικά η ελεγχόμενη στάθμευση και η στάθμευση παρά την οδό.
Θα χρειαστεί υπομονή για κάποια χρόνια ακόμη μέχρι να δούμε βελτίωση, αλλά και συναίνεση από όλους σε μια αναγκαστική λύση, έστω κι αν αυτή δεν είναι η επιθυμητή ή αντιβαίνει στις θεωρητικές πεποιθήσεις μας, αλλά τουλάχιστον οι αρμόδιοι κάτι θα έχουν κάνει για να λύσουν το επείγον πρόβλημα. Μόνο του δε θα λυθεί σίγουρα.
Και για όσους συνεχίζουν να αντιδρούν ιδεολογικά, ηθικά, πολιτικά, περιβαλλοντικά, θεωρητικά ή για όποιο λόγο σε τέτοιες λύσεις, να τους επισημάνω πως αφού λυθεί το πρόβλημα και αποκατασταθούν οι κατάλληλες συνθήκες και οι εναλλακτικές μετακίνησης των πολιτών με άλλα μέσα εκτός ΙΧ, τότε μπορούμε να αρχίσουμε να καταργούμε πάρκινγκ. Δεν το απαγορεύει κανείς. Και να πάμε έτσι σε άλλες πιο επιθυμητές λογικές μετακίνησης και λειτουργίας της πόλης. Να μη σταματήσουμε να κυνηγάμε το όνειρο της βιώσιμης αστικής μετακίνησης, αλλά μέχρι να γίνει πράξη να μην βουλιάξει η πόλη κι εμείς μαζί της.