Skip to main content

Η Θεσσαλονίκη των υποδομών χωρίς αντίκρισμα στην τοπική οικονομία

Η υπεραξία των έργων που υλοποιούνται... αγνοείται. Η κυβέρνηση και οι φορείς οφείλουν να εκμεταλλευτούν όλες τις ωφέλειες ενός έργου

Ένα από τα κρίσιμα φετινά στοιχήματα της κυβέρνησης είναι η μείωση της ανεργίας. Ειδικά σε περιοχές όπως η Θεσσαλονίκη και η Κεντρική Μακεδονία, όπου τα ποσοστά παραμένουν εξαιρετικά υψηλά, με τις όποιες συνέπειες, οφείλει η κυβέρνηση (και οι υπόλοιποι φορείς) να βρει έναν τρόπο, ώστε να συνδυάσει έργα και δράσεις με την αύξηση της απασχόλησης και την ενδυνάμωση της λεγόμενης πραγματικής, τοπικής οικονομίας.

Η Κεντρική Μακεδονία και η Θεσσαλονίκη είναι ένα απέραντο εργοτάξιο. Μπορεί σε επίπεδο ιδιωτικών επενδύσεων να έχουμε λίγα πράγματα, όμως σε επίπεδο δημοσίων επενδύσεων, έργων, υποδομών, δράσεων έχουμε αρκετά και πάντως όχι τόσο λίγα, ώστε να δικαιολογούν τις συνθήκες «ανέχειας», που παρατηρούνται στο νομό Θεσσαλονίκης και τους άλλους έξι νομούς. Αν ορισμένοι θεωρούν υπερβολικό τον όρο «ανέχεια» να επισημάνω την εικόνα που δίνει ο εμπορικός κόσμος, όχι απλώς του κέντρου της Θεσσαλονίκης, αλλά του νομού και των υπόλοιπων νομών εντός και εκτός αστικών κέντρων. Η ιδιωτική κατανάλωση και η αγορά αντικατοπτρίζουν την εικόνα της «ανέχειας», όπως και πολλά άλλα που δεν είναι του παρόντος.

Γράφω, ακούω και διαβάζω για όλα εκείνα τα έργα υποδομής που γίνονται, που θα αρχίσουν να γίνονται και που σχεδιάζονται να γίνουν τα επόμενα χρόνια. Είναι ευχάριστο για τους κατοίκους μιας περιοχής να βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των κυβερνήσεων και αναπτυξιακών πολιτικών. Το κλίμα αισιοδοξίας στους οικονομικά ενεργούς πολίτες δεν διαπιστώνω...

Οι υποδομές, εκτός από τις ωφέλειες που φέρνουν στην καθημερινότητά μας και στο βιοτικό μας επίπεδο, πρέπει να σημαίνουν και κάτι για την τοπική πραγματική οικονομία. Και επίσης να σημαίνουν κάτι για την τοπική επιχειρηματικότητα και για τις επενδύσεις σε τοπικό επίπεδο. Να εκπληρώνουν δηλαδή συνολικά το ρόλο τους ως φορείς, οχήματα, αιτίες οικονομικής ανάπτυξης.

Συμβαίνει αυτό; Τα ποσοστά και η εξέλιξη της ανεργίας, οι συνθήκες στις τοπικές αγορές και η κατανάλωση δείχνουν ότι δεν συμβαίνει. Προφανώς και πολύς κόσμος απασχολείται σε όλα αυτά τα έργα και τις δράσεις, όμως δε φαίνεται να αξιοποιούμε με πληρότητα και σε όλα τα επίπεδα την υλοποίηση τόσων έργων. Είναι ένα ερώτημα γιατί με τόσα έργα δεν υπάρχει σημαντική αύξηση της απασχόλησης ή τέτοια που να φαίνεται στους επίσημους και ανεπίσημους δείκτες.

Αν το πάμε λίγο παραπέρα, σε επίπεδο παράλληλης επιχειρηματικότητας, θα δούμε ότι οι επιχειρήσεις που ζουν από αυτά τα έργα είναι λίγες και ο... περίγυρος ελάχιστα ωφελείται από την υλοποίησή τους, ακόμη και κατά τη διάρκεια των ετών της κατασκευής. Αυτή όμως είναι η υπεραξία των επενδύσεων και των έργων υποδομής σε τοπικό επίπεδο. Κάπου αυτή χάνεται σήμερα. Είναι οι υφιστάμενες, τοπικές και σχετικές επιχειρήσεις που θα έπρεπε γύρω από ένα σημαντικό έργο υποδομής να ωφελούνται από την υλοποίησή του κατά τη διάρκεια κατασκευής, οι υπεργολαβίες και οι συνεργασίες γύρω από αυτό το έργο που θα έπρεπε λογικά να ανθούν, όπως και οι μικρές επιχειρήσεις γύρω από το εργοτάξιο. Τι είναι οι υποδομές; All inclusive;

Και επιπλέον, τα σημαντικά έργα υποδομής, που επαναλαμβάνω δεν είναι ακόμη πολλά, αλλά είναι αρκετά, δεν είχαν μέχρι σήμερα την προσδοκώμενη επενδυτική άνθιση στην ευρύτερη περιοχή που επηρεάζουν. Δηλαδή δεν προσέλκυσαν σοβαρές επενδύσεις και άρα στο επίπεδο της τοπικής οικονομίας δεν αποδείχτηκαν αποτελεσματικές υποδομές.

Στο βαθμό που θα περίμενε κάποιος, τα έργα που έχουν υλοποιηθεί ήδη στη Θεσσαλονίκη και την Κεντρική Μακεδονία, θα έπρεπε να έχουν δημιουργήσει συνθήκες ανάπτυξης τέτοιες που να τις αντιλαμβάνεται ο απλός πολίτης στην καθημερινότητα και την τσέπη του. Κάτι τέτοιο δεν γίνεται αντιληπτό. Περισσότερο αν κάποιος ρωτήσει τους πολίτες θα αντιληφθεί πως ενισχύεται η εντύπωση ότι τα σημαντικά ποσά που δαπανώνται στην περιοχή μας πηγαίνουν στις τσέπες λίγων και τελικά το μόνο όφελος είναι καθαυτό το έργο και τίποτα περισσότερο.

Μια εξήγηση μπορεί να είναι η μακροχρόνια κρίση. Δηλαδή το σημείο που φτάσαμε όλα τα προηγούμενα χρόνια. Να είναι τόσο μεγάλες οι αρνητικές συνέπειες, που ακόμη να απαιτείται ανάκαμψη. Να είμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο ή στην αρχή μιας καλύτερης περιόδου. Αυτή είναι μια αισιόδοξη προσέγγιση. Σημαίνει ότι από φέτος και τα επόμενα χρόνια, βάσει και των σχεδιασμών που έχουμε ακούσει, βάσει και των έργων υποδομής που έχουν δρομολογηθεί, βάσει και των έργων και δράσεων που ήδη είναι σε εξέλιξη, θα έχουμε συνθήκες ανάπτυξης, συνθήκες οικονομικής, επιχειρηματικής και επενδυτικής άνθισης. Τέτοιες που θα αρχίσουν να τις καταλαβαίνουν όλοι, ώστε να αλλάξει η γενικότερη άποψη και το κλίμα απαισιοδοξίας. Μακάρι, για να μην αναγκαζόμαστε ορισμένοι να εκφραζόμαστε με όρους μιζέριας και απογοήτευσης.

Αν όμως η πραγματική αιτία είναι το γεγονός ότι δεν έχουμε διαμορφώσει σε πολιτικό και διαχειριστικό επίπεδο ένα πλαίσιο ικανό να πάρει από κάθε έργο και δράση την αναγκαία υπεραξία του για την τοπική κοινωνία, τότε θα αποκτούμε σύγχρονους δρόμους που η αναγκαιότητά τους δε θα δικαιολογείται από τη χρήση τους, θα αποκτούμε αξιόλογα πάρκα χωρίς κόσμο, θα αποκτούμε δυνατότητες ηλεκτροκίνησης χωρίς δυνατότητες αγοράς ηλεκτροκίνητων, θα αποκτούμε συγκοινωνιακά μέσα δίχως επιβάτες.

Η απειλή της εγκατάλειψης, του brain drain, των λουκέτων, της περαιτέρω φτωχοποίησης, της διατήρησης ή της αύξησης των ποσοστών ανεργίας και υποαπασχόλησης θα παραμείνει εδώ ακόμη κι αν τα επόμενα χρόνια το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων αποκτήσει σημαντική υπόσταση, ακόμη κι αν πέσει ευρωπαϊκό χρήμα, ακόμη κι αν το έλλειμμα στις υποδομές της Θεσσαλονίκης και της Κεντρικής Μακεδονίας περιοριστεί.