Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 μια αποστολή δημοσιογράφων από τη Θεσσαλονίκη ξεκίνησε οδικώς με προορισμό μία χώρα των Βαλκανίων, η οποία μόλις πριν από λίγα χρόνια είχε ανοίξει τα σύνορα της, επομένως ήταν μια… νέα χώρα. Εκεί οι Έλληνες δημοσιογράφοι διαπίστωσαν έκπληκτοι, ανάμεσα σε πολλά θαυμαστά που έβλεπαν για πρώτη φορά, ότι πολλοί υπουργοί της κυβέρνησης συνήθιζαν τα πρωινά αντί να δουλεύουν στα υπουργεία, να συχνάζουν στο καφέ ενός σύγχρονου ξενοδοχείου το οποίο μόλις είχε χτίσει μια ευρωπαϊκή αλυσίδα στο κέντρο της πρωτεύουσας, πολύ κοντά στα κυβερνητικά κτήρια, και σέρβιρε ωραίο καπουτσίνο.
Λίγα χρόνια αργότερα ένας δημοσιογράφος που ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη και πάλι, έφτασε στην πρωτεύουσα ενός όντως νεοσύστατου κράτους των Βαλκανίων, έκλεισε ραντεβού για συνέντευξη με τον πρωθυπουργό της χώρας, ο οποίος του μίλησε σε μια… πιτσαρία, πίνοντας μπύρα. Τα Βαλκάνια της δεκαετίας του 1990 είχαν πολλά κοινά –τηρουμένων των αναλογιών- με την Άγρια Δύση, καθώς διατηρούσαν να δικά τους… ήθη και έθιμα. Ίσως να μην μπορούσαν τα πράγματα να είναι διαφορετικά σε κοινωνίες που επέμειναν στα τέλη του 20ου αιώνα και στις αρχές του 21ου αιώνα να λύνουν τις διαφορές τους με τα όπλα. Όπως συμβαίνει αυτές τις μέρες στη Β. Αφρική, στη Μ. Ανατολή και στον Καύκασο.
Η Ελλάδα δεν είναι Βαλκάνια ή έτσι θέλουμε να πιστεύουμε. Το ίδιο ισχύει και για τη Θεσσαλονίκη. Η πρόσφατη όμως επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ στην πόλη αποκάλυψε χτυπητές αδυναμίες βαλκανικού τύπου. Πρωτίστως την έλλειψη ενός ασφαλούς δημόσιου κτηρίου, στο οποίο οι αρχές της πόλης και της χώρας να υποδέχονται σημαντικούς ξένους με το κύρος που αρμόζει στις ίδιες και στους υψηλούς επισκέπτες.
Η εικόνα του Πομπέο να συζητάει με τον Νίκο Δένδια σε αίθουσα ξενοδοχείου και να υπογράφει συμφωνίες με τον Άδωνη Γεωργιάδη στα γραφεία επιχειρηματικού Συνδέσμου δεν περιποιούν τιμή σε κανέναν. Ούτε συμβολίζουν κάτι, πέρα από την αδυναμία να καλύψει η πόλη τον Αμερικανό ΥΠΕΞ σε θέματα ασφαλείας. Πρόχειρα μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι υπάρχει το Διοικητήριο, το κτίριο του υπουργείου Μακεδονίας Θράκης, το οποίο έχει δύο εμφανή προβλήματα. Βρίσκεται σε μια πυκνοκατοικημένη και με προβληματικές οδικές προσβάσεις περιοχή, ενώ ως παλιό κτίριο χρειάζεται ριζική συντήρηση και αναδόμηση μέσα κι έξω. Επίσης, υπάρχει το Παλατάκι, πάνω στη θάλασσα της Καλαμαριάς με θέα στο λιμάνι και την έξοδο του Θερμαϊκού, το οποίο, όμως, επειδή δεν έχει κάποια χρήση, πιθανώς δεν είναι σε πολύ καλή κατάσταση.
Είναι, όντως, ένα δημόσιο κτήριο που λόγω μεγέθους, αρχιτεκτονικής και θέσης μπορεί να αποτελέσει χώρο υποδοχής υψηλών επισκεπτών από την επίσημη ελληνική πολιτεία. Φυσικά για τη συντήρησή του υπάρχει κόστος, το οποίο –εξίσου προφανώς- στη σημερινή Ελλάδα δεν αξιολογείται ως απαραίτητο έξοδο. Ακόμη και το Βελλίδειο Συνεδριακό Κέντρο της ΔΕΘ ή το Μέγαρο Μουσικής. Θα ήταν μια κάποια καλύτερη λύσις…
Στην πολιτική οι συμβολισμοί έχουν τη σημασία τους. Όπως, ασφαλώς, και στη διπλωματία. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ και εκτός Λευκού Οίκου θα παραμένει πλανητάρχης. Ο πρόεδρος της Κίνας ακόμη και έξω από το Μέγαρο του Λαού θα εξακολουθεί να είναι παγκόσμιος παίκτης. Όπως και ο κάθε Ρώσος Πούτιν, ακόμη και αν δεν διαμένει στο Κρεμλίνο.
Μόνο που αντιστοίχως κυβερνούν από τον Λευκό Οίκο, το Μέγαρο του Λαού και το Κρεμλίνο. Εκεί υποδέχονται κατά κανόνα τους τους προσκεκλημένους τους, από εκεί κάνουν τις επίσημες ανακοινώσεις και τις μεγαλόστομες δηλώσεις τους. Συνήθως, τουλάχιστον. Η Θεσσαλονίκη εάν όντως επιθυμεί να διαδραματίσει ρόλο στην Νοτιοανατολική Ευρώπη θα πρέπει να δημιουργήσει υποδομές για την εθιμοτυπία της. Διότι μπορεί ξένοι ηγέτες να μη φτάνουν συχνά στην πόλη, αλλά η χώρα οφείλει να διατηρεί αυτοσεβασμό ακόμη και για τις λίγες επισκέψεις που γίνονται. Έστω για το συμβολισμό και μόνο. Τα Βαλκάνια, ακόμη κι αν η μοίρα της Θεσσαλονίκης είναι απόλυτα συνυφασμένη μαζί τους, δεν είναι ο καλύτερος καθρέφτης για να κοιτάζει το πρόσωπό της.
ΥΓ. Σωστά ο Μάικ Πομπέο επισκέφθηκε το εβραϊκό μουσείο. Οι Αμερικανοί –ιδιαίτερα οι πολιτικοί παράγοντες των ΗΠΑ- έχουν στενούς δεσμούς με το Ισραήλ και τους Εβραίους ανά τον κόσμο. Και η Θεσσαλονίκη αποτέλεσε στο παρελθόν εβραϊκό κέντρο. Πιθανότατα θα ήταν ακόμη εάν δεν είχε μεσολαβήσει ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και το Ολοκαύτωμα. Επίσης, κανείς δεν μπορεί να ξέρει τα γυρίσματα της ιστορίας στο μέλλον. Μόνο που η Θεσσαλονίκη στην ιστορική της διαδρομή των 2335 χρόνων -24 αιώνες είναι αυτοί- υπήρξε και πολλά άλλα. Ήταν επί αιώνες δεύτερη πόλη δύο αυτοκρατοριών. Επί της ουσίας λόγω μνημείων παραμένει εν πολλοίς βυζαντινή πόλη. Κάποιος θα μπορούσε ευγενικά να το υποδείξει αυτό στον κ. Πομπέο, ο οποίος στις επισκέψεις του στη χώρα μας, πέρσι στην Αθήνα και χθες στην Κρήτη έδειξε να ενδιαφέρεται για την ιστορία. Να αναγνωρίζει το βάρος της. Μια βόλτα από το Βυζαντινό μουσείο θα ήταν –υπό αυτή την έννοια- υπόκλιση προς την ιστορία, που άνθρωποι με την εμβέλεια ενός ΥΠΕΞ των ΗΠΑ αντιλαμβάνονται τη σημασία της.
ΥΓ2. Ο Μάικ Πομπέο δεν πήγε τελικά στο εβραϊκό μνημείο στην Πλατεία Ελευθερίας, το σημείο όπου οι Ναζί συγκέντρωναν τους Εβραίους για να τους στείλουν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Στο αρχικό του πρόγραμμα υπήρχε πάντως στάση στο συγκεκριμένο σημείο. Ίσως γι’ αυτό εν μία νυκτί οι λαμαρίνες που το έκρυβαν απομακρύνθηκαν και ο γύρω χώρος καλλωπίστηκε με γκαζόν. Όπως, δηλαδή, θα έπρεπε να είναι το σημείο, ανεξαρτήτως μιας επίσημης επίσκεψης. Προς τιμήν των Θεσσαλονικέων που καθημερινά διέρχονται από την περιοχή και το μάτι τους έχει… μαυρίσει από τις λαμαρίνες. Ίσως και να πρόκειται για σύμπτωση, αλλά μάλλον η διευθέτηση οφείλεται στην επίσκεψη του ξένου επισήμου. Κάποιος φίλος που αντιλήφθηκε την αλλαγή θυμήθηκε τα χρόνια του στρατού, όταν στα στρατόπεδα γινόταν χαμός –βαψίματα, αποψιλώσεις και τα σχετικά- κάθε φορά που ένας στρατηγός ή άλλος μεγαλόσχημος ενημέρωνε για επίσκεψη.
ΥΓ3. Παλαίμαχος διπλωμάτης σχολίαζε σε φιλικό του κύκλο μετά την προβολή στους τηλεοπτικούς δέκτες των στιγμιότυπων της συνάντησης Πομπέο – Δένδια την περασμένη Δευτέρα στη Θεσσαλονίκη, ότι είναι αδιανόητο συζητήσεις τέτοιου επιπέδου, με σημαίες και τα σχετικά, να γίνονται σε ξενοδοχείο, έστω πολυτελείας. Για πολλούς λόγους. Αισθητικούς, συμβολικούς, αλλά και ουσιαστικούς, που συνδέονται με την ασφάλεια και το απόρρητο όσων λέγονται και όσων δεν λέγονται. Κάτι παραπάνω ξέρει ο άνθρωπος…