του Νίκου Αβουκάτου
Ανακυκλώνουμε σωστά; Ποια λάθη θα πρέπει να αποφεύγουμε όταν απορρίπτουμε απόβλητα στους κάδους ανακύκλωσης; Γνωρίζουμε τελικά τι πρέπει να ανακυκλώνουμε και τι όχι;
Οι πρώτοι μπλε κάδοι για την ανακύκλωση στην Ελλάδα εμφανίστηκαν το 2003. Ωστόσο, 19 χρόνια αργότερα, ακόμα παρατηρούνται λάθη όταν ανοίγουμε τους κάδους της ανακύκλωσης. Ένα μεγάλο ποσοστό του περιεχομένου τους εξακολουθεί να είναι κοινά σκουπίδια ακόμη και πάνω από το 40%. Έρευνες δείχνουν ότι, αν και η εικόνα έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια στον συγκεκριμένο τομέα, είμαστε ακόμα σε χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με τις άλλες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Είναι γνωστό πως υπάρχει ελλιπής και αποσπασματική ενημέρωση ενώ υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός υλικών που δεν γνωρίζουμε τη σύσταση τους και επομένως δεν ξέρουμε αν ανακυκλώνονται. Για αυτό θα πρέπει εταιρείες και Πολιτεία να ενημερώνουν τους πολίτες. Για παράδειγμα, στη Γερμανία οι σακούλες ανακύκλωσης διαθέτουν ετικέτες όπου αναγράφονται τα υλικά που ανακυκλώνονται. Σε κάποια αντικείμενα με το σήμα της ανακύκλωσης αναγράφεται μέσα σε αυτό ένας αριθμός ο οποίος αντιστοιχεί στο ανάλογο ανακυκλώσιμο υλικό. Για αυτό όποιος κάνει ανακύκλωση πρέπει να γνωρίζει ποια αντικείμενα ανακυκλώνονται.
Όλα αυτά τα χρόνια της λειτουργίας των μπλε κάδων υπάρχουν κάποιοι κανόνες για την απόρριψη των ειδών προς ανακύκλωση. Οι κανόνες αυτοί αφορούν τόσο τα υλικά που πρέπει να ρίχνουμε όσο και την προετοιμασία τους. Οι παρακάτω είναι μερικούς από αυτούς:
Πριν τη μεταφορά στον μπλε κάδο
Συμπιέζω: Τα πλαστικά μπουκάλια, όπως του νερού, είναι καλό να συμπιέζονται προκειμένου να μην πιάνουν χώρο.
Πλένω: Συσκευασίες από γιαούρτια, αλουμινένια κουτιά από αναψυκτικά, κονσέρβες και απορρυπαντικά θα πρέπει να ξεπλένονται ελαφρώς, ώστε να μην περιέχουν υπολείμματα τροφών, λάδια ή άλλα υγρά. Το ίδιο ισχύει και για όλες τις συσκευασίες που βάζουμε στην ανακύκλωση.
Δεν σκίζω: Ανακυκλώνουμε ολόκληρα φύλλα χαρτιού, εφημερίδες, περιοδικά κ.λπ. διπλωμένα, ώστε να καταλαμβάνουν λιγότερο χώρο.
Αφαιρώ καπάκια: Καλό είναι να ξεπλένονται ελαφρώς τα γυάλινα μπουκάλια, ενώ όταν διαθέτουν πλαστικά ή μεταλλικά καπάκια, αυτά θα πρέπει να αφαιρούνται για να διευκολύνεται ο διαχωρισμός των υλικών. Το ιδανικό είναι να αφαιρούνται και οι ετικέτες από τα μπουκάλια, όπου αυτό είναι δυνατό.
Τι ανακυκλώνουμε στους Μπλε Κάδους
• Συσκευασίες από αλουμίνιο (π.χ. αναψυκτικά, κονσέρβες κ.ά.)
• Συσκευασίες από λευκοσίδηρο (π.χ. από γάλα εβαπορέ, τόνο, ζωοτροφές, τοματοπολτό κ.ά.)
• Συσκευασίες από πλαστικό (π.χ. μπουκάλια και δοχεία από νερό, αναψυκτικά, γιαούρτι, βούτυρο, λάδι, απορρυπαντικά, είδη καθαρισμού, σαμπουάν, αφρόλουτρα, οδοντόκρεμες, αποσμητικά, πλαστικές σακούλες κ.ά.)
• Συσκευασίες από γυαλί (π.χ. μπουκάλια και βαζάκια από χυμούς, αναψυκτικά, αλκοολούχα ποτά, τρόφιμα κ.ά.)
• Συσκευασίες από χαρτί και χαρτοκιβώτια (π.χ. από ηλεκτρικές συσκευές, γάλα, χυμούς, δημητριακά, μπισκότα, ζάχαρη, χαρτοσακούλες κ.ά.)
Μεταφέρουμε τα ανακυκλώσιμα στον μπλε κάδο (είτε μέσα στην ειδική τσάντα ανακύκλωσης είτε μέσα σε μια κοινή σακούλα απορριμμάτων), όπου τα αδειάζουμε χωρίς τη σακούλα. Αν η σακούλα δεν είναι πολλαπλής χρήσης, αφού την αδειάσουμε, τη ρίχνουμε στον κάδο σαν ανακυκλώσιμο.
Τι ΔΕΝ ανακυκλώνουμε στους Μπλε Κάδους
• Τρόφιμα, αποφάγια (τα οργανικά απορρίμματα μπορούν να ανακυκλωθούν σε ειδικούς κάδους κομποστοποίησης που μπορούμε να προμηθευτούμε για το σπίτι και δίνουν το καλύτερο είδος λιπάσματος [κομπόστ] για τα χωράφια, αλλά και τις γλάστρες μας, σε σχέση με τα χημικά λιπάσματα που παράγουν οι βιομηχανίες).
• Υλικά που ανήκουν σε άλλα συστήματα ανακύκλωσης, όπως μπαταρίες, κάθε είδους ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, ελαστικά. Σε διάφορα καταστήματα, θα βρούμε ειδικά κυλινδρικά δοχεία για την ανακύκλωση μπαταριών, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό, γιατί όταν οι μπαταρίες καταλήξουν στις χωματερές, απελευθερώνουν εξαιρετικά βλαβερές ουσίες στο περιβάλλον. Και στα μεγάλα καταστήματα πώλησης ηλεκτρικών ειδών, συνήθως δέχονται τις παλιές ή χαλασμένες ηλεκτρικές συσκευές μας, ώστε να τις παραδώσουν για ανακύκλωση.
• Αφρολέξ, πλαστικά δοχεία από λάδια αυτοκινήτων ή από φυτοφάρμακα, οικοδομικά υλικά, στρώματα, παλιά έπιπλα, ρούχα, παπούτσια, δερμάτινες τσάντες, κλαδιά από τα δέντρα.
• Φάρμακα ή φυτοφάρμακα (όσων έχει παρέλθει η ημερομηνία λήξης τους γίνεται επιστροφή στα καταστήματα από τα οποία τα προμηθευτήκαμε).
• Αποτσίγαρα από έτοιμα ή από στριφτά τσιγάρα.
• Χρησιμοποιημένες χαρτοπετσέτες, χαρτομάντηλα, χαρτιά τουαλέτας, πάνες.
• Σπασμένα τζάμια, καθρέπτες ή λαμπτήρες.
Ειδικά για τους λαμπτήρες
Η ανακύκλωση των λαμπτήρων οικιακής προέλευσης γίνεται σε σημεία συλλογής συμβεβλημένων δήμων, εξειδικευμένα και μη καταστήματα πώλησης λαμπτήρων, καταστήματα ηλεκτρολογικού εξοπλισμού ή και σε επιλεγμένα super markets. Οι ευθείς λαμπτήρες φθορισμού, οι λαμπτήρες εκκένωσης υψηλής πιέσεως, συμπεριλαμβανομένων των λαμπτήρων νατρίου, υδραργύρου και οι λαμπτήρες φθορισμού μικρών διαστάσεων χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής, καθώς περιέχουν υδράργυρο και πρέπει να μπουν σε ειδικό κάδο με προσοχή για να μη σπάσουν και χωρίς τη συσκευασία τους. Δεν συλλέγονται οι λαμπτήρες πυρακτώσεως και αλογόνου.
13+1 συχνά λάθη που κάνουμε όταν ανακυκλώνουμε
1. Σπασμένα γυαλιά. Τα μπουκάλια και οι γυάλινες συσκευασίες ανακυκλώνονται. Όχι όμως και τα σπασμένα γυαλιά, διότι τη διαλογή των υλικών την κάνουν εργαζόμενοι με τα χέρια και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος τραυματισμού τους.
2. Κουτιά και συσκευασίες έτοιμου φαγητού. Μπορεί να είναι χάρτινα και πλαστικά, αλλά δεν ανακυκλώνονται, καθώς είναι γεμάτα λίπη και υπολείμματα τροφών.
3. Σακούλες βιοδιασπώμενες ή φωτοδιασπώμενες. Οι απλές πλαστικές σακούλες μπορούν να ανακυκλωθούν. Οι βιοδιασπώμενες έχουν ημερομηνία λήξης, μετά την οποία αρχίζουν να θρυμματίζονται. Έτσι, δεν χρειάζεται να τις ρίχνουμε στην ανακύκλωση.
4. Κομματάκια χαρτί. Για να ανακυκλωθεί κάποιο χαρτί πρέπει να έχει μέγεθος τουλάχιστον Α4. Αυτό σημαίνει ότι εισιτήρια και άλλα χαρτάκια δεν έχει νόημα να ρίχνονται στους μπλε κάδους.
5. Βρεγμένο ή λερωμένο χαρτί. Λερωμένες χαρτοπετσέτες ή κομμάτια λαδωμένου χαρτιού όχι μόνο δεν ανακυκλώνονται, αλλά αχρηστεύουν και τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά. Επίσης, χαρτί που έχει βραχεί, ακόμη και αν στεγνώσει, δεν ανακυκλώνεται. Ακατάλληλα είναι, επίσης, το χαρτί κουζίνας και το χαρτί υγείας, ακόμη και αν είναι καθαρά.
6. Υλικά από πηλό. Τα κεραμικά είδη, όπως π.χ. σκεύη ή κούπες καφέ, δεν ανακυκλώνονται.
7. Αφρολέξ και φελιζόλ. Είναι ιδιαίτερα εύφλεκτα υλικά, καθώς μπορούν να πάρουν φωτιά σε οποιοδήποτε στάδιο της πορείας της ανακύκλωσης. Συνεπώς, η ρίψη τους στους μπλε κάδους δημιουργεί κινδύνους.
8. Συσκευασίες τοξικών υλικών. Πλαστικές ή μεταλλικές συσκευασίες, που περιείχαν ορυκτέλαια, αντιψυκτικά, εντομοκτόνα κ.ά., δεν πρέπει για κανένα λόγο να καταλήγουν στους μπλε κάδους, καθότι τα κατάλοιπα των τοξικών δύσκολα απομακρύνονται.
9. Δισκάκια CD, DVD και βιντεοκασέτες. Παρότι κατασκευάζονται κατά κύριο λόγο από αλουμίνιο, τα ψηφιακά δισκάκια ή οι παλιές μας βιντεοκασέτες περιέχουν πολλές προσμείξεις, καθιστώντας αδύνατη την άμεση ανακύκλωσή τους.
10. Καλαμάκια και πλαστικά μαχαιροπίρουνα. Παρότι πλαστικά, τα συγκεκριμένα υλικά μιας χρήσης δεν ανακυκλώνονται.
11. Πλαστικά έπιπλα. Οι μπλε κάδοι ανακύκλωσης δεν είναι κατάλληλοι για πλαστικά έπιπλα, παρά μόνο για υλικά συσκευασίας. Τα ογκώδη πλαστικά αντικείμενα, τα οποία συχνά περιέχουν και άλλα υλικά, πρέπει να καταλήγουν στα κέντρα συγκέντρωσης ογκωδών αντικειμένων. Σχεδόν όλοι οι δήμοι διαθέτουν τέτοια κέντρα, μάλιστα κάποιοι παραλαμβάνουν με δικά τους οχήματα τέτοια απορρίμματα από το σπίτι μας με ένα τηλεφώνημα.
12. Συρμάτινες κρεμάστρες. Οι περισσότερες έχουν και πλαστικά μέρη, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος ανάμειξης των δύο υλικών. Καλό είναι να διαχωρίζουμε τα υλικά και να τα πετάμε ξεχωριστά στον κάδο.
13. Καπάκια από πλαστικά μπουκάλια. Ενώ τα πλαστικά μπουκάλια είναι βασικό ανακυκλώσιμο υλικό, τα καπάκια τους ανακυκλώνονται με διαφορετικό τρόπο. Αφαιρούμε, λοιπόν, τα καπάκια και τα πετάμε ξεχωριστά στον μπλε κάδο.
14. Κουτιά χυμών. Υπάρχουν ορισμένα κουτιά χυμών που δεν ανακυκλώνονται, λόγω του συνδυασμού πλαστικού και χαρτονιού. Πριν το πετάξουμε στον μπλε κάδο, πρέπει να ελέγξουμε αν φέρουν την ειδική σήμανση καταλληλότητας για ανακύκλωση.
Κάποιες απλές αλλά σημαντικές διευκρινίσεις για την ανακύκλωση:
– Οι λερωμένες συσκευασίες δεν ανακυκλώνονται. Δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα στον διαχωρισμό των υπόλοιπων ανακυκλώσιμων υλικών.
-Οι συσκευασίες που περιέχουν υπολείμματα από φαγητό, όπως αυτές που χρησιμοποιούνται από τα ταχυφαγεία, με πιο κλασικό παράδειγμα τα κουτιά πίτσας, αν δεν μπορούν να καθαριστούν πλήρως. Τότε πρέπει να επιλέγουμε τους κανονικούς κάδους απορριμμάτων.
-Οι συσκευασίες πρέπει να ρίχνονται στην ανακύκλωση άδειες και καθαρές. Μπορούμε, για παράδειγμα, να σκουπίσουμε ένα κεσεδάκι γιαουρτιού ή να το ξεπλύνουμε με λίγο νερό. Αυτό ισχύει και για τις συσκευασίες Tetra Pack.
– Τα σπασμένα γυαλιά δεν ανακυκλώνονται.
Μπορεί το γυαλί σαν υλικό να είναι ανακυκλώσιμο και να έχει θέση στον γνωστό σε όλους μας μπλε κάδο. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε πως ο διαχωρισμός όλων των υλικών γίνεται από ανθρώπους. Συνεπώς η ρίψη σπασμένων γυαλιών στους κάδους δεν βοηθάει, αντιθέτως αποτελεί σοβαρό κίνδυνο τραυματισμού για τους εργαζόμενους.
– Συσκευασίες Πχ , η συσκευασία που τυλίγουν τα τυριά, τα αλλαντικά και το κρέας στα σουπερμάρκετ και η οποία αποτελείται, από δύο υλικά, (χαρτί, ζελατίνη) ανακυκλώνεται, αλλά θα πρέπει να διαχωρίσουμε τα δύο αυτά υλικά, πριν τα ρίξουμε στον μπλε κάδο. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε πως, η συσκευασία φελιζόλ που χρησιμοποιείται στα κρέατα, ΔΕΝ ανακυκλώνεται, καθώς είναι ιδιαίτερα εύφλεκτο. Καλό είναι να συμπιέζουμε, να τσακίζουμε και να διπλώνουμε όσες συσκευασίες μπορούμε.
– CD / DVD / Βιντεοκασέτες
Στους μπλε κάδους πετάμε μόνο τις θήκες των CD και DVD. Δυστυχώς, τα ίδια τα CD και τα DVD δεν ανακυκλώνονται προς το παρόν στην Ελλάδα. Παρότι κατασκευάζονται κατά κύριο λόγο από αλουμίνιο, τα ψηφιακά δισκάκια ή οι παλιές μας βιντεοκασέτες περιέχουν πολλές προσμείξεις, καθιστώντας αδύνατη την ανακύκλωση τους.
– Πλαστικά
Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι πως ναι μεν τα περισσότερα από τα πλαστικά ανακυκλώνονται, εντούτοις υπάρχουν κάποια που χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση και ΔΕΝ έχουν θέση στους μπλε κάδους. Αυτά είναι: καλαμάκια, μαχαιροπίρουνα, σακούλες βιοδιασπώμενες ή φωτοδιασπώμενες (έχουν ημερομηνία λήξης και θρυμματίζονται), πιστωτικές κάρτες, memory stick– usb, κάρτες sim, πλαστικά έπιπλα.
Όσο για τις κρεμάστρες από σύρμα, πριν οδηγηθούν στους κάδους απορριμμάτων, αφαιρούμε το πλαστικό κάλυμμα.
– Μπαταρίες
Τις μπαταρίες που χρησιμοποιούμε σε καθημερινή βάση δεν πρέπει να τις πετάμε ούτε στους συμβατικούς κάδους, ούτε στους μπλε κάδους. Οι άδειες μπαταρίες συλλέγονται και διαχειρίζονται ξεχωριστά σε ειδικό κάδο
– Μαύρο πλαστικό
Το μαύρο πλαστικό, αυτό που χρησιμοποιείται από τα ταχυφαγεία εν είδη σκεύους, όπως και από τα σούπερ μάρκετ δεν ανακυκλώνεται και δεν πρέπει να ανακατεύεται με τα άλλα ανακυκλώσιμα υλικά.
Παράλληλα, πρέπει να γίνονται πιο συχνά δειγματοληπτικοί έλεγχοι στα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών από κάθε δήμο για την ποιότητα των ανακυκλώσιμων υλικών έτσι ώστε να υπάρχει κίνητρο για τους δήμους που παρουσιάζουν σημαντικές επιδόσεις.
Aν θέλουμε να αυξήσουμε τα ποσοστά της καθαρής ανακύκλωσης σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία πρέπει να προχωρήσουμε σε συστήματα «Διαλογή στην Πηγή» με τη χωριστή συλλογή Πόρτα - Πόρτα και «Πληρώνω όσο Πετάω».