Λίγες ημέρες πριν από την εορτασμό της 26ης και της 28ης Οκτωβρίου, που φέτος εμπλουτίζεται από την επέτειο της ίδρυσης της Εταιρίας Μακεδονικών Σπουδών, που αναμένεται να δώσει ιδιαίτερη λάμψη στο τριήμερο και λίγες εβδομάδες πριν ανατείλει η σημαδιακή για τη Θεσσαλονίκη δεκαετία του 2020, η πόλη βρίσκεται στη δίνη προβλημάτων, που αφορούν τις αναπτυξιακές της προοπτικές. Η κατασκευή του μετρό αντιμετωπίζει νέα προβλήματα και διχάζει φορείς και πολίτες. Το χάλι των αστικών συγκοινωνιών παραμένει «ανοιχτή πληγή» για τους Θεσσαλονικείς, τους επισκέπτες και την αγορά. Η ανάπλαση της αγοράς Μοδιάνο, ενός περιορισμένου μεγέθους πλην όμως εμβληματικού έργου, που αν υλοποιηθεί μπορεί να αποτελέσει νέο τοπόσημο, τίθεται εν αμφιβόλω λόγω διαφωνιών των μετόχων.
Επίσης, άλλες τρεις εμβληματικές αναπλάσεις, η Διεθνής Έκθεση, το γήπεδο του ΠΑΟΚ στην Τούμπα και το στρατόπεδο Παύλου Μελά, παραμένουν προς το παρόν στα χαρτιά, αν και ο βαθμός ωριμότητας τους είναι διαφορετικός. Η αξιοποίηση του θαλάσσιου μετώπου, την οποία οι πάντες εκτιμούν ως το «κλειδί» για πολλές δεκαετίες μπροστά, παραμένει θεωρητικό σχήμα. Την ώρα, δηλαδή, που η Θεσσαλονίκη χρειάζεται μικρές νίκες για να προχωρήσει μπροστά, τα αποτελέσματα που επιτυγχάνει στα διάφορα ανοιχτά μέτωπα είναι κάποιες ισοπαλίες. Για να μην υπογραμμίσουμε την ήττα στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος, που από ίδρυμα – φάρος στην ευρύτερη Νοτιοανατολική Ευρώπη καταλήγει κέλυφος για την ανωτατοποίηση των ΤΕΙ της Κεντρικής Μακεδονίας. Ή τη σχεδόν ασχολίαστη 84η Διεθνή Έκθεση του περασμένου Σεπτεμβρίου, που ξεχάστηκε τόσο γρήγορα ακόμη και από τους ίδιους τους ανθρώπους που την οργάνωσαν, οι οποίοι –όπως ανακοίνωσαν- πριν καν σβήσουν τα φώτα της ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια της την προετοιμασία της επόμενης, της 85ης, με την ελπίδα ότι θα είναι πιο φωτεινή –με τη βοήθεια της τιμώμενης χώρας που θα είναι η Γερμανία. Μόνο στο αεροδρόμιο τα έργα της Fraport προχωρούν εντός χρονοδιαγραμμάτων, αν και δεν υπάρχουν νεότερα από την περίφημη εργολαβία του νέου διαδρόμου προσγείωσης και απογείωσης που κατασκευάζεται μέσα στη θάλασσα από το ελληνικό δημόσιο. Εντός στόχου φαίνεται ότι είναι και η προετοιμασία της ΟΛΘ ΑΕ για τις μεγάλες επενδύσεις στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, κυρίως για την επέκταση της 6ης προβλήτας. Αλλά για τα συμπληρωματικά έργα μεταφορών –οδικών και σιδηροδρομικών- που είναι υποχρεωμένο να κάνει το ελληνικό κράτος ακριβώς έξω από τα όρια του λιμένα «ούτε φωνή, ούτε ακρόαση».
Η Ελλάδα είναι μια χώρα, που –όπως επιμένουν κάποιες σύγχρονες ιστορικές προσεγγίσεις- στα περίπου 200 χρόνια της ύπαρξης πέτυχε πολύ περισσότερα απ’ όσα πιστεύουν οι κάτοικοί της. Η αλήθεια όμως είναι ότι έχει οικοδομήσει ένα σύστημα με παράδοση αστοχιών σε κομβικές παρεμβάσεις. Τα μεγάλα έργα συνήθως αποφασίζονται με καθυστέρηση και ολοκληρώνονται δεκαετίες μετά το αρχικό τους χρονοδιάγραμμα. Σήμερα η διαδρομή από την Ηγουμενίτσα μέχρι την Αλεξανδρούπολη είναι άνετη και λειτουργική, αλλά η Εγνατία Οδός με όρους Ευρώπης καθυστέρησε μισόν αιώνα και περισσότερο.
Η Θεσσαλονίκη έχει πληρώσει αυτή την πραγματικότητα πολλές φορές, όπως –επίσης- είναι η μόνη περιοχή της χώρας που ακυρώθηκε έργο του μεγέθους της υποθαλάσσιας αρτηρίας. Η πόλη δεν υστερεί μόνο στον κατασκευαστικό τομέα. Διότι μπορεί πάντα το τσιμέντο και το μπετόν να προτάσσονται επειδή η σημασία τους είναι κατανοητή στους πάντες, αλλά δεν είναι λίγες οι άυλες υποδομές που καθυστέρησαν, ναυάγησαν ή δεν ξεκίνησαν ποτέ. Σχέδια επί χάρτου, που σήμερα κανείς δεν τα θυμάται ή ασθμαίνουν αδικαιολόγητα. Από τη «Θεσσαλονίκη, πρωτεύουσα (sic) των Βαλκανίων στη δεκαετία του 1990, μέχρι η πόλη οικονομικό και χρηματοπιστωτικό επίκεντρο της ευρύτερης περιοχής στη δεκαετία του 2000, δύο προοπτικές που δεν υπάρχουν, μέχρι την πιο πρόσφατη για μια «πόλη καινοτομίας», για την οποία όσοι αγωνίζονται δικαίως νιώθουν Δον Κιχώτες. Χωρίς μάλιστα ιδιαίτερες προοπτικές να τους γράψει η ιστορία, όπως συμβαίνει με τον ήρωα του Θερβάντες. Και χωρίς η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας ΑΕ, το όχημα για τη «Thessaloniki Innovation City», να έχει Διευθύνοντα Σύμβουλο τα τελευταία πέντε χρόνια. Κυρίως, όμως, χωρίς να μπορούν να στείλουν το μήνυμα –ένα επίμνο SOS-, ίσως διότι το σήμα του Διαδικτύου είναι σε πολλές περιοχές χαμηλό, έως ανύπαρκτο.
Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην υπόλοιπη χώρα –ιδιαίτερα στην περιοχή της πρωτεύουσας- οι εκλογές της 7ης Ιουλίου και η πολιτική αλλαγή που συνέβη, δεν έχουν ακόμη δώσει κάποιον ιδιαίτερο αέρα στη Θεσσαλονίκη. Αναζητώντας τους λόγους, κάποιοι θεωρούν ότι τα τοπικά συστήματα εξουσίας παραμένουν τα ίδια. Κάποιοι ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, το κόμμα του οποίου κατέγραψε στον νομό Θεσσαλονίκης το δυσμενέστερο από τα επιμέρους νικηφόρα αποτελέσματα του ανά την Ελλάδα, δεν έχει βρει το… κουμπί για να πυροδοτήσει έκρηξη. Κάποιοι άλλοι παρατηρούν πως διαχρονικά η Θεσσαλονίκη παραμένει ουραγός των αλλαγών που συμβαίνουν από τις αλλαγές των πολιτικών συσχετισμών στη χώρα, καθώς εκείνο που κατά βάσιν τη χαρακτηρίζει είναι η ανακύκλωση προσώπων, αναλόγως του κόμματος που ασκεί την εξουσία. Και κάποιοι άλλοι δείχνουν τους ανθρώπους που εκπροσωπούν πολιτικούς, αυτοδιοικητικούς, παραγωγικούς, επιχειρηματικούς και επιστημονικούς φορείς, καθώς –όπως υποστηρίζουν- αφενός τα πρόσωπα νοηματοδοτούν τις θέσεις και όχι το αντίθετο, ενώ αφετέρου για πολλά χρόνια τον πρώτο λόγο έχουν όχι μόνο τα ίδια πρόσωπα αλλά και οι ίδιες νοοτροπίες. Πιθανόν να ισχύουν όλα αυτά από λίγο. Σίγουρα κάποιοι παράγοντες που βρίσκονται στο προσκήνιο αδικούνται από μια τέτοια προσέγγιση, καθώς –ως γνωστόν- μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά. Το βέβαιον είναι ότι η Θεσσαλονίκη βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή και πολλά θα παιχτούν μπροστά στα μάτια μας τους επόμενους μήνες και εβδομάδες. Όχι χρόνια.
ΥΓ. Όπως συμβαίνει κάθε χρόνο τέτοια εποχή το επόμενο διάστημα μέχρι να ξεκινήσει η εορταστική περίοδος και όλοι το ρίξουν στα ψώνια και τους σχεδιασμούς των χριστουγεννιάτικων αποδράσεων, στη Θεσσαλονίκη θα οργανωθούν συνέδρια και ημερίδες για το αναπτυξιακό πρότυπο της πόλης. Θα ακουστούν ενδιαφέροντα πράγματα και αν κάποιος μαζέψει και μελετήσει εισηγήσεις και πρακτικά ενδεχομένως να μπορεί να φιλοτεχνήσει ένα πειστικό business plan για την πόλη. Μόνο που όπως γνωρίζουν οι πραγματικοί επιχειρηματίες και οι επιτυχημένοι τεχνοκράτες–υπάρχουν και τέτοιοι ανάμεσα στους εκπροσώπους της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης- ένα business plan πετυχαίνει με δύο προϋποθέσεις: Κατάλληλη, δηλαδή επαγγελματική και αποτελεσματική διοίκηση, καθώς και πελάτες.
ΥΓ2. Οι παρεμβάσεις σε πεζοδρόμια και πλατείες του κέντρου της Θεσσαλονίκης που δρομολόγησε η προηγούμενη δημοτική αρχή αξιοποιώντας χορηγία του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», όπως και η δημιουργία εβραϊκών μνημείων και τοπόσημων, έχουν ενδιαφέρον, αλλά ουδεμία σχέση με το αναπτυξιακό μέλλον της πόλης. Τουλάχιστον, όμως, αυτά προχωρούν…