της Ρίας Καλφακάκου*
Το 1973, μετά από έξι χρόνια σκληρής δικτατορίας, οι φοιτητές ξεσηκώθηκαν ζητώντας ελευθερία και δημοκρατία. Το Φεβρουάριο έγινε η κατάληψη της Νομικής στην Αθήνα, ακολούθησαν συλλήψεις και πολύ ξύλο. Το Νοέμβριο φοιτητές από όλες τις σχολές της Αθήνας κατέλαβαν το Μετσόβιο Πολυτεχνείο, έκαναν διαδηλώσεις και πλήθος απλών ανθρώπων που ξεπέρασαν αμφιβολίες, φόβους, και απάθεια χρόνων, επικροτούσε, θαύμαζε και συμμετείχε.
Η μετέπειτα κοινοβουλευτική αριστερά, την πρώτη μέρα της κατάληψης, στάθηκε αμήχανη ακόμα και αρνητική απέναντι σε ένα ξέσπασμα που δεν το περίμενε, δεν το έλεγχε και δεν μπορούσε να το κατανοήσει. Το ΠΑΚ και οργανώσεις που συγκρότησαν στη συνέχεια το ΠΑΣΟΚ είχαν ελάχιστες δυνάμεις τότε μέσα στα πανεπιστήμια.
Όμως πολύ γρήγορα, η εν γένει αριστερά των παράνομων οργανώσεων, υιοθέτησε την κατάληψη. Δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς, κυρίως γιατί οι φοιτητές που πρόσκεινταν τόσο στο ΚΚΕ, όσο και στο ΚΚΕ εσωτερικού, ήταν από την πρώτη στιγμή εκεί, με αποφασιστικότητα και ενθουσιασμό και έπαιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο μαζί με τις άλλες αριστερές ομάδες της μετέπειτα εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς.
Στο ερώτημα πόσος κόσμος τους ακολουθούσε, η απάντηση είναι απλή. Ούτε η επανάσταση του '21, ούτε η εθνική αντίσταση στην Κατοχή, ξεκίνησαν με όλο τον κόσμο ενεργά δίπλα τους, από την πρώτη μέρα.
Συγκίνησαν, έπεισαν, ενθουσίασαν και γίνονταν κάθε μέρα μαζικότερες. Γι' αυτό στο Πολυτεχνείο άνοιγαν όλες οι πόρτες, τρεις το πρωί, για να κρύψουν φοιτητές. Γι' αυτό ο λαός συγκινούνταν με το μύθο του Πολυτεχνείου, γιατί ήταν αυτό που όλοι θα ήθελαν να είχαν κάνει, αλλά δεν πρόλαβαν, δεν άντεξαν, δεν τόλμησαν.
Φοβούμενος πως θα γίνει γενική λαική εξέγερση, ο δικτάτορας Παπαδόπουλος κατέβασε τα τανκς στην Αθήνα, συνέλαβε και βασάνισε εκατοντάδες φοιτητές και φοιτήτριες, ενώ ο λαός της Αθήνας άνοιγε τις πόρτες μέσα στα άγρια μεσάνυχτα, για να περιθάλψει όσους διέφευγαν-κάτι που συνέβη, σε μικρότερη κλίμακα και το 2008 στις διαδηλώσεις για τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου.
Υπήρξαν πολλοί νεκροί και τραυματίες, έγιναν πάνω από δύο χιλιάδες συλλήψεις και πολλοί φοιτητές και φοιτήτριες βασανίστηκαν απάνθρωπα, στην ασφάλεια και στο ΕΑΤ-ΕΣΑ.
Στη Θεσσαλονίκη είχε γίνει η μεγάλη αποχή στο Πολυτεχνείο στις εξετάσεις του Φεβρουαρίου το 1973 και το Νοέμβριο ,ακολουθώντας το παράδειγμα της Αθήνας, φοιτητές από όλες τις σχολές συγκεντρώθηκαν και κατέλαβαν την Πολυτεχνική Σχολή. Πλήθος κόσμου πέρασε από τη σχολή και το βράδυ δύο χιλιάδες φοιτητές έμειναν μέσα στο κτίριο. Ανάλογες καταλήψεις έγιναν και στα Γιάννινα και την Πάτρα.
Στη Θεσσαλονίκη στρατός και αστυνομία, με την ενεργή συμμετοχή του πρύτανη των τανκς, Σδράκα, ανάγκασαν τους φοιτητές-τριες να βγουν από το κτίριο της Πολυτεχνικής, μέσα στη νύχτα, συνέλαβαν γύρω στα 200 άτομα, χτυπώντας και χαστουκίζοντας αδιακρίτως.
Για ένα μήνα κρατήθηκαν στα υπόγεια της ασφάλειας, στη Βαλαωρίτου, 36 άτομα εκ των οποίων 5 γυναίκες. Η ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον σκληρότερο Ιωαννίδη, συνοδεύτηκε από αμνηστία που απελευθέρωσε από τις φυλακές και τα κρατητήρια τους φοιτητές. Έξι μήνες μετά η εθνική προδοσία της χούντας που παρέδωσε τη μισή Κύπρο στους Τούρκους, έριξε τη μισητή δικτατορία. Ακραίο παράδειγμα πως τα μεγάλα λόγια για την πατρίδα, ο εθνικισμός, η πατριδοκαπηλία, ο τυφλός φανατισμός, μόνο δεινά επιφέρουν στον τόπο.
Αντίστοιχα τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό, ενάντια στη συμφωνία των Πρεσπών, συγκεντρώσεις όπου κυριάρχησε η ακροδεξιά και τα λούμπεν στοιχεία, πρόσφεραν αρνητικές υπηρεσίες στην προάσπιση των εθνικών συμφερόντων, την ειρήνη στην περιοχή και τη φιλία και συνεργασία μεταξύ των λαών.
Στο διάστημα πριν την πανδημία, ζήσαμε εξεγέρσεις σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο, με διαφορετικά χαρακτηριστικά σε διάφορες χώρες, και άλλες πολιτικές αναφορές, αλλά έχοντας ως κοινή αφετηρία την απόγνωση, την οργή και ένα βαθύ αίσθημα αδικίας.
Τα κίτρινα γιλέκα στη Γαλλία, με κοινωνική αναφορά στους moyen, αλλά όχι σαφείς πολιτικές αναφορές. Το κίνημα περιείχε βίαιους και ειρηνικούς διαδηλωτές, ηγέτες δημιουργικούς, μηδενιστές, ακτιβιστές, πολιτικοποιημένους και απολιτίκ. Ποιο είναι το κοινό που τους ένωσε; Θυμός και απελπισία.
Και βέβαια η μαζικότητα των κινητοποιήσεων, τους αναβάθμισε στο συντηρητικό πολιτικό κατεστημένο, από ταραξίες και μπαχαλάκηδες σε εξεγερμένο λαό, που είναι αδύνατον να αντιμετωπιστεί με καταστολή, αλλά μόνο με διαπραγμάτευση και κάποια ανταπόκριση στα αιτήματά τους.
Στις τραυματισμένες δημοκρατίες της Λατινικής Αμερικής όπου ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός, για να κλέψει τον εθνικό τους πλούτο, εγκαθιδρύει αυταρχικά καθεστώτα και δικτατορίες, είδαμε τον εξεγερμένο λαό στη Χιλή και τη Βολιβία να εξεγείρεται.
Μετά ένας περίεργος μεταλλαγμένος ιός, μια επιδημία που ταχύτατα απλώθηκε σε όλο τον κόσμο, ήρθε να φέρει τα πάνω κάτω. Φέρετρα σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο, έδειξαν την αναγκαιότητα του κοινωνικού κράτους, άλλαξαν το δόγμα της λιτότητας και της δημοσιονομικής σταθερότητας. Συγχρόνως, αναγκαία και μη lockdown, οδήγησαν σε κατάρρευση της οικονομίας και μεγάλη ύφεση.
Η δημοκρατία, μπήκε σε καραντίνα, απαγορεύσεις αδιανόητες πριν μερικούς μήνες, γίνονται σήμερα δεκτές με ανακούφιση.
Στη χώρα μας, με την πιο αυταρχική διακυβέρνηση της μεταπολίτευσης, βρέθηκε η ευκαιρία να ξεμπερδεύουμε με κάποιες ενοχλητικές παραδόσεις. Αυτή η κάθε χρόνο μαζική πορεία του Πολυτεχνείου, που μιλάει για εξεγέρσεις και αντίσταση στην τυραννία, επιτέλους φέτος δεν θα γίνει και σιγά σιγά θα την ξεχάσουμε. Η προσπάθειά τους θα πάει χαμένη. Όπως λέει και ο ποιητής "προσπάθησες να με θάψεις βαθιά μέσα στο χώμα, αλλά δεν ήξερες πως ήμουν σπόρος".
Η διαχρονική αξία του Πολυτεχνείου οφείλεται ακριβώς πως γαλούχησε μια ολόκληρη γενιά και όλη την κοινωνία της μεταπολίτευσης, στις έννοιες της δημοκρατίας, της συμμετοχής και της αλληλεγγύης.
Το “Πολυτεχνείο” είναι δικό μας, ανήκει σε όλο το λαό, συγκινεί και ενώνει.
Υπερασπιζόμαστε την ιστορική μνήμη απέναντι στις προσπάθειες αδιάφορων, βολεμένων και κρυπτο(;)φασιστών να το παραποιήσουν και να το συκοφαντήσουν. Είναι “μια στιγμή” αντίστασης και ένα διαρκές μήνυμα για τους νέους. Σε μια εποχή δύσκολη από κάθε άποψη, η μνήμη αποτελεί σταθερή πηγή αισιοδοξίας ότι μπορούμε να πετύχουμε ακόμη και εκείνο που φαντάζει ακατόρθωτο.
*Η Ρία Καλφακάκου είναι Δημοτική σύμβουλος Θεσσαλονίκης