Ατενίζοντας το Βέρνο προς τον βορρά με κορυφή το Βίτσι, το Άσκιο στα ανατολικά και το Βόιο και τον Γράμμο στα δυτικά καταλαβαίνει κανείς πως βρίσκεται στην Καστοριά.
Ποια είναι όμως η πρώτη εικόνα που του έρχεται στο μυαλό όταν ακούει για αυτό το μονάκριβο πετράδι στη μέση της λίμνης Ορεστιάδα πριν το επισκεφτεί;
Αναμφίβολα είναι η ίδια η λίμνη, το μέρος που όπως λένε οι καστοριανοί «όταν παγώνει η λίμνη τους χειμερινούς μήνες, είναι σαν να παγώνει ο χρόνος».
Επίσης, αρκετοί Έλληνες -και όχι μόνο- θα σκεφτούν τα γουναρικά, ενός κλάδου που αποτέλεσε συστατικό της στοιχείο όμως τα τελευταία 15 χρόνια και ιδιαίτερα τα τελευταία πέντε, ακολουθεί πτωτική πορεία.
Σε κάποιους θα έρθει στο μυαλό ο παραδοσιακός οικιστικός χαρακτήρας της Καστοριάς στις συνοικίες Ντολτσό και Απόζαρι, με τα πετρόκτιστα σοκάκια, την ξεχωριστή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική και τα περίφημα αρχοντικά, απότοκο του εμπορίου γουναρικών των καστοριανών στην Ευρώπη, που άνθησε κατά τον 17ο αιώνα αλλά και το εντυπωσιακό «Σπήλαιο του Δράκου».
Η Καστοριά με τα ανακαινισμένα αρχοντικά, όπως και οι μοναδικής ομορφιάς βυζαντινές εκκλησίες, που χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα, αποτελούν μέρος ενός υπαίθριου αστικού μουσείου που χαρίζεται απλόχερα σε κάθε λογής επισκέπτη και αποτελεί ακόμα μία ξεχωριστή εικόνα που μπορεί να έρθει στο μυαλό του ταξιδιώτη και αποτελεί ακόμα ένα λόγο για να ερωτευτεί κανείς αυτό το μέρος.
Η ποικιλία των εικόνων αυτών μαρτυρούν τα διαφορετικά πρόσωπα της Καστοριάς, που από κάθε μάτι μπορεί να θεαθεί διαφορετικά. Κάθε επισκέπτης βλέπει την περιοχή αυτή από τον δικό του φακό και η Καστοριά μπορεί να ικανοποιήσει όλες τις επιδιώξεις αλλά και πολλές μορφές εναλλακτικού τουρισμού.
Άλλωστε η Καστοριά δεν διεκδίκησε ποτέ τον τίτλο ενός συμβατικού τουριστικού προορισμού. Εξαρχής γνώριζε πως αυτό που επιθυμεί είναι να προσφέρει θρησκευτικό τουρισμό, αθλητικό, μονοπάτια στο βουνό αλλά έναν ιδανικό γαστρονομικό προορισμό.
Γύρω από τη λίμνη
Φτάνοντας στην Καστοριά η θέαση της λίμνης Ορεστιάδας, μιας λίμνης που αποτελεί νευραλγικό σημείο για του καστοριανούς ανά τα χρόνια προσφέρει το υγρό στοιχείο που δεν προσφέρει η θάλασσα και μαγεύει από μακριά κάθε ταξιδιώτη. Είναι άλλωστε μοναδικό το γεγονός πως επειδή ακριβώς η Καστοριά είναι χτισμένη μεε τρόπο ούτως ώστε να αγκαλιάζει τη λίμνη από καθε σημείο της είναι ορατή. Από κάθε χαραμάδα ενδιάμεσα από τα σπίτια θα βρει τον τρόπο της να ξετρυπώσει η λίμνη και ταξιδέψει για λίγο το μάτι του διαβάτη.
Ενδιαφέρον, άλλωστε, προκαλεί το γεγονός πως η Καστοριά έχει για προστάτη της τον Άγιο Νικόλαο, τον κατ' εξοχήν προστάτη άγιο των Ναυτικών, που καταδεικνύει τη σημασία της λίμνης και για τις εμπορικές συναλλαγές των καστοριανών τα παλαιότερα χρόνια.
Στη λίμνη της Καστοριάς, που καταλαμβάνει επιφάνεια 29 τ.χλμ., έχουν καταμετρηθεί 245 είδη πουλιών, εκ των οποίων τα 16 είναι σπάνια και απειλούμενα, όπως εξηγεί ο ξεναγός Ρωμύλος Μαντζούρας. Όμως υπάρχουν πολλοί θησαυροί, αν κοιτάξει κανείς γύρω της.
Η αλήθεια είναι ότι, πραγματοποιώντας κανείς με τα πόδια ή με το ποδήλατο τον μικρό γύρο της λίμνης, μήκους περίπου 7 χλμ., θα βρεθεί σε έναν τόσο μαγικό μικρόκοσμο που θα τον κερδίσει απευθείας και θα τον ταξιδέψει μακριά από το αστικό τοπίο.
To Σπήλαιο του Δράκου
Πρώτη στάση σε αυτό το ταξίδι, το Σπήλαιο του Δράκου με τις δέκα επισκέψιμες αίθουσες και τις επτά υπόγειες λίμνες, με σταλακτίκες και σταλαγμίδες να ενώνονται και να μαρτυρούν πως το Σπήλαιο μετρά εκατομμύρια χρόνια ζωής. Άλλωστε εκεί μέσα εντοπίστηκαν και παλαιοντολογικά ευρήματα, και συγκεκριμένα οστά της αρκούδας των σπηλαίων, είδος που εξαφανίστηκε πριν από χιλιάδες χρόνια. Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε τυχαία από κάτι παδιά που έπαιζαν. Για την Καστοριά αποτελεί τοπικό θρύλο και κοινό μυστικό η φωνή που προερχόταν μέσα από σπήλαιο και έλεγε επιτακτικά στους επισκέπτες πως «όποιος πάρει χώμα από τη λίμνη θα το μετανιώσει και όποιος δεν πάρει, θα το μετανιώσει επίσης». Εν τέλει, όπως αποδείχθηκε, το χώμα του σπηλαίου φιλοξενούσε χρυσό και για αυτό όσοι δεν πήραν το μετάνιωσαν αλλά και όσοι πήραν, σκέφτηκαν πως έπρεπε να πάρουν περισσότερο. Για να βιώσει ο επισκέπτης την εμπειρία πιο έντονα, τα θρυλικά αυτά λόγια ηχούν κατά τη διάρκεια της ξενάγησης.
H Παναγία τη Μαγκριώτισσα
Αφότου απομακρυνθεί κάποιος από το σπήλαιο και από τον θρύλο αυτό αντικρύζει μετά από λίγο την Παναγία τη Μαγκριώτισσα, ένα μοναστήρι-διαμάντι του 11ου αιώνα και ένα από τα 75 περίπου βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία της περιοχής. Ο εξωτερικός της διάκοσμος προκαλεί να την επισκεφτεί κανείς, καθώς στους τοίχους θα θαυμάσει υψηλής αισθητικής αγιογραφίες που χρονολογούνται την περίοδο 1259-1264, όπως αναφέρεται στα σπαράγματα επιγραφών που συνοδεύουν τις μορφές του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου και του αδελφού του Ιωάννη. Παρέμεινε κλειστή για αρκετά χρόνια, όμως η επανίδρυσή της το 1998 στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, καθώς διαμορφώθηκε ιδανικά τόσο το εσωτερικό της όσο και ο περιβάλλων χώρος.
Ενδιαφέρον προκαλούν και τα ιδιαίτερα χαράγματα που θα δει κανείς στις αγιογραφίες, απότοκο της τουρκοκρατίας αλλά και του εμφυλίου πολέμου.
Βυζαντινή πόλη
Η πόλη φιλοξενεί 75 βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες από τις οποίες οι 22 είναι βυζαντινές και διασώζονται, άλλωστε είναι η δεύτερη μεγαλύτερη βυζαντινή πόλη μετά την Κωνσταντινούπολη. Ο αντιδήμαρχος Τουρισμού του δήμου Καστοριάς Αθανάσιος Ρήμος εξηγεί στη Voria.gr πως λόγω της έντονης παρουσίας του βυζαντινού στοιχείου επιθυμούν να δημιουργήσουν ένα θρησκευτικό μονοπάτι σε πέντε από τις 22 εκκλησίες και μέσα στο 2022 θα δημιουργηθεί η πρώτη οργανωμένη θρησκευτική εκδρομή.
Η Καστοριά φιλοξενεί και το Βυζαντινό Μουσείο που βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της πόλης στην περιοχή του παλιού Ξενία.
Πρόκειται για ένα μοναδικό θεματικό μουσείο εικόνων, αφού τις συλλογές του απαρτίζουν κυρίως φορητά έργα θρησκευτικής ζωγραφικής των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων. Στις τρεις αίθουσες, που διαρθρώνονται γύρω από ένα κεντρικό αίθριο, παρουσιάζεται η καλλιτεχνική παραγωγή που απαντά στην Καστοριά σε ισάριθμες θεματικές ενότητες: «η Βυζαντινή Καστοριά», «η Μεταβυζαντινή Καστοριά», «τα καλλιτεχνικά μεταβυζαντινά εργαστήρια», συνθέτοντας το τοπίο μίας έντονης βυζαντινής κληρονομιάς.
Σε συνεργασία με την Ανδρομάχη Σκρέκα, την υπεύθυνη του βυζαντινού μουσείου και της Εφορίας Αρχαιοτήτων ο δήμος επιδιώκει να αναδείξει θρησκευτικά μονοπάτια, τον προσκηνυτικό και τον θρησκευτικό τουρισμό που υπάρχει σε αφθονία, όπως εξηγεί ο αντιδήμαρχος.
Η Καστοριά αναγνωρίζει πως διαθέτει ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα: μπορεί να φιλοξενήσει τουρίστες όλο τον χρόνο και να παρέχει μία εμπειρία φτιαγμένη μόνο για αυτόν.
Ο αθλητισμός τουρισμός πλάι στη λίμνη
Τους καλοκαιρινούς μήνες και συγκεκριμένα στις 14-18 Ιουλίου ο δήμος φιλοξενεί το πανελλήνιο πρωτάθλημα κωπηλασίας όλων των κατηγοριών. Ο αντιδήμαρχος αναφέρει πως ήδη από την Αθήνα τους έχουν ενημερώσει για 250 συμετέχοντες αθλητές. «Μαζί με τους συνοδούς θα ξεπεράσουμε τους 3. 000 επισκέπτες σε μία εβδομάδα». Επίσης, 24-26 Ιουλίου διοργανώνεται το πανελλήνιο πρωτάθλημα beach volley αλλά και το Run Greece την πρώτη εβδομάδα του Οκτωβίου.
Ο αθλητικός τουρισμός είναι ένα κομμμάτι που πάει πραγματικά από μόνο του λόγω της ιδιοσυγκρασίας που έχει η λίμνη αλλά και η πόλη. Επιπλέον, αρκετή βάση έχει δοθεί στην ηλεκτροκίνηση.
Μέχρι τέλος Ιουνίου ο δήμος σκοπεύει επίσης να θέσει σε λειτουργία 12 ηλεκτροφόρα ποδήλατα. Ο κ. Ρήμος συμπληρώνει πως τα ποδήλατα θα εγκατασταθούν στο κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του δήμου. Με αυτήν την κίνηση ο δήμος κατααδεικνύει πως σέβεται το περιβάλλον και κάνει βήματα προς την εξασφάλιση της αειφορίας. «Επιπλέον, αποτελεί και ένα σημαντικό μέσο για να προσελκύσουμε περισσότερους τουρίστες».
Τα γαστρονομικά ταξίδια
Στο τέλος αυτού του ταξιδιού, ο επισκέπτης δεν θα ξεχάσει και τις μαγικές γεύσεις που έφαγε αλλά και τα κρασιά που ήπιε. Μία στάση στο μεζεδοτεχείο Πασατέμπος, ένα μέρος με ρουστίκ διακόσμηση που παραπέμπει στα κλασσικά εστιατόρια που βλέπουμε σε ταινίες άλλων δεκαετιών χωρίς να λείπουν οι σύγχρονες πινελιές, θα ενθουσιάσει ακόμα και τους πιο αδαείς. Το εστιατόριο συνδυάζει ποιοτική πρώτη ύλη, παραδοσιακά προϊόντα και συνδυασμούς με γαστρονομικό ύφος του σήμερα. Δεν θα μπορούσε να επισκεφτεί κανείς την Καστοριά και να μην περάσει από το αρχοντικό Γάκη στην παλιά πόλη της Καστοριάς στην πλατεία Ντολτσό που ανακαινίστηκε και μετατράπηκε σε ένα πολυχώρο για καφέ και ψώνια, το Ιδαίες Art cafe & Shop. Εκεί ο επισκέπτης θα γευτεί τοπικές γεύσεις και κρασιά και θα έχει την ευκαιρία να πάρει σπίτι του λίγη Καστοριά καθώς στο κατάστημα λειτουργεί χώρος πώλησης εκλεκτών τοπικών προϊόντων. Θα έχει τη δυνατότητα να διαλέξει ανάμεσα στα σαλιγκάρια «Helixland», στα όσρπια «Arosis», στο μέλι «Μελίβελος» αλλά και στο κους κους «Τράντου». Μαζί θα δοκιμάσει και λίγα γλυκά από την οικογένεια «Μούσιος», με τα εξαίρετα λουκούμια με αμύγδαλο.
Η πόλη φιλοξενεί επίσης και το οινοποιείο Στεργίου αλλά και το Μάγκελ και δίνει ένα βήμα στον οινικό τουρισμό να ανθίσει και αυτός με τη σειρά του.
Η Καστοριά διεκδικεί να γνωριστεί εκ νέου με τους ταξιδιώτες και να συστηθεί ως ένα μαγευτικό τοπίο που συνδυάζει τον βυζαντινό πλούτο με τον αθλητισμό και τη γαστρονομική απόλαυση, και όλα αυτά στη χερσόνησο της αγαπημένης τους λίμνης. Επιδιώκει, με άλλα λόγια να προσφέρει τη δυνατότητα ενός τουριστικού προορισμού τεσσάρων εποχών του Βιβάλντι.