Εάν ξεπεράσει κανείς την ανθρωπιστική κρίση και καταστροφή που επιφέρει στην επέλαση του ο κορωνοϊός- οι περισσότεροι από 20.000 νεκροί σε όλο τον κόσμο δεν ξεπερνιούνται εύκολα, ούτε συνιστούν στατιστική, αλλά τι μπορεί να κάνει κανείς;- το επόμενο μεγάλο στοίχημα της ανθρωπότητας είναι η οικονομία. Ακολουθούν η κοινωνική ζωή και η καθημερινότητα. Διότι όπως έχει αποδειχθεί σε πολλές περιπτώσεις -και στην Ελλάδα προσφάτως- χωρίς καλή οικονομία οι κοινωνίες υποφέρουν. Οι άνθρωποι περνούν μια δύσκολη καθημερινότητα και η ζωή που περιορίζεται στον αγώνα της επιβίωσης είναι ελλειμματική. Βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα των θαυμάτων, ας μην το ξεχνάμε.
Έχοντας αυτά -μεταξύ πολλών άλλων- υπόψιν της η πολιτική και οικονομική ηγεσία του πλανήτη έχει επιδοθεί σε μία πρωτοφανή για τα σύγχρονα δεδομένα διαμόρφωση οικονομικών πακέτων για να στηρίξει τις αγορές, τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους. Τα δισεκατομμύρια έχουν ήδη δώσει τη θέση τους στα τρισεκατομμύρια δολάρια και ευρώ, ενώ οικονομικά μέτρα λαμβάνονται σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου. Και όσες λείπουν από τη λίστα θα προστεθούν.
Αυτή η πανδημία της οικονομικής κρίσης αποτελεί και τη μεγάλη ελπίδα για την αντιμετώπισή της. Είναι διαφορετικό να υποφέρει μία χώρα ή έστω ένα κομμάτι του παγκόσμιου συστήματος και διαφορετικό οι απώλειες να είναι γενικευμένες και καθολικές, όπως αυτό που ζούμε σήμερα. Φυσικά οι ισχυρότερες οικονομίες κινούνται πιο αποφασιστικά, αλλά, πλέον, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται και στις υπό ανάπτυξη φτωχές χώρες του πλανήτη, ώστε να αντιμετωπίσουν το υγειονομικό και οικονομικό τους πρόβλημα. Το διακύβευμα είναι ζωτικής σημασίας: η επόμενη φάση, η μετά κορωνοϊό φάση, πρέπει να βρει τις οικονομίες του κόσμου όσο το δυνατόν πιο όρθιες, ώστε η ανάπτυξη να ακολουθήσει γρήγορα.
Για την Ελλάδα αποδεικνύεται για άλλη μία φορά η συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη είναι ευτύχημα. Στη δεδομένη συγκυρία η σιωπή των ευρωσκεπτικιστών και όσων πιστεύουν ακόμη σε εθνικό νόμισμα είναι πιο εύγλωττη από ποτέ. Αποτελεί μάλλον την καλύτερη απάντηση στον ίδιο τους τον εαυτό. Διότι ενώ στα χρόνια της ελληνικής οικονομικής κρίσης καθημερινά πολιτικοί, πολιτευτές, καθηγητές και επαγγελματίες δημοσιολογούντες αυτών των απόψεων διαφήμιζαν τις ιδέες τους -ορισμένοι έφτασαν να γίνουν υπουργοί και να σχεδιάζουν στην πράξη την επιστροφή στη δραχμή- στη φάση που διανύουμε τώρα η αφωνία τους είναι απόλυτη. Και αποκαλυπτική.
Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωζώνη, τόσο με τα πολιτικά τους όργανα –Συμβούλιο Κορυφής, Eurogroup, Ecofin, Ευρωκοινοβούλιο-, όσο και με τους εκτελεστικούς της μηχανισμούς -κυρίως την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τον ESM- έχουν διαμορφώσει γενναία οικονομικά πακέτα. Για την αύξηση των οποίων οι συζητήσεις συνεχίζονται ακόμη και σήμερα στη τηλεσύνοδο των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων. Ταυτόχρονα έχουν χαλαρώσει πλήρως οι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, κίνηση που κι αυτή μεταφράζεται σε πολλά χρήματα. Σε πολλά δισεκατομμύρια ευρώ.
Από εδώ και στο εξής για την Ελλάδα -και ειδικότερα για την κυβέρνηση της χώρας- το μέγα ζητούμενο από το οποίο θα κριθούν πολλά, αν όχι τα πάντα, είναι η ταχεία διοχέτευση και η μεγάλη διάχυση των ενισχύσεων και της μεγάλης ρευστότητας στην πραγματική οικονομία. Το ελληνικό σύστημα έχει αποδείξει στο παρελθόν μεγάλες αδυναμίες στην αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων. Το τι συμβαίνει με τα ΕΣΠΑ, που διαδέχθηκαν τα διάφορα πακέτα, εδώ και πάνω από 30 χρόνια το γνωρίζουμε. Ελλιπής σχεδιασμός, γραφειοκρατία, κακοδιαχείριση, διαφθορά, καθυστερήσεις, συνεχείς παρατάσεις επί παρατάσεων. Το σύστημα αυτό δεν έχει αλλάξει ως δια μαγείας. Μόνο που τώρα χρόνος δεν υπάρχει.
Η κυβέρνηση -διότι αν κάτι ακόμη μάθαμε από τον κορωνοϊό είναι ότι στην Ελλάδα τίποτα δεν λειτουργεί χωρίς άμεση πολιτική καθοδήγηση- οφείλει πέραν των διεκδικήσεων από την Ευρώπη να διασφαλίσει το μηχανισμό άμεσης διάθεσης της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία. Ήδη τα δισεκατομμύρια ευρώ που διασφάλισε η χώρα μας είναι πολλά για το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας. Ενδεχομένως θα χρειαστούν περισσότερα, αλλά μέχρι τότε θα είναι κρίμα να υπάρξουν λιμνάζοντα κεφάλαια. Να μην αξιοποιηθούν μόνο και μόνο επειδή θα λείψουν κάποιες υπογραφές.
Ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης που όπως φαίνεται έχει αποφασίσει να πάρει επάνω του όλο το παιχνίδι της κρίσης του κορωνοϊού, ενώ επιπλέον γνωρίζει από οικονομικά, πιθανόν θα πρέπει να οργανώσει ο ίδιος και αυτή τη διάσταση του θέματος. Μάλλον θα πρέπει να μπουν μετρήσιμοι στόχοι, που θα παρακολουθούνται στενά. Προφανώς η αγορά είναι πεδίο δράσης του ιδιωτικού τομέα, αλλά σε ακραίες περιπτώσεις όπως αυτή που υπάρχει στην οικονομία κανείς δεν περισσεύει. Ούτε βέβαια το κράτος, που στην προκειμένη περίπτωση είναι υποχρεωμένο να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο.
ΥΓ. Στον 21ο αιώνα -όπως αποδεικνύεται καθημερινά και στην Ελλάδα- η ταχύτητα αντίδρασης είναι εξαιρετικά σημαντικός παράγων στην εξέλιξη των γεγονότων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αντιμετώπιση του κορωνοίού στην Ελλάδα, που πηγαίνει σχετικά καλά λόγω της γρήγορης λήψης δύσκολων μέτρων, όπως το κλείσιμο των σχολείων, το κλείσιμο των επιχειρήσεων εστίασης, η αναστολή των εμπορικών δραστηριοτήτων και η εκτεταμένη απαγόρευση της κυκλοφορίας. Το ίδιο ισχύει στην οικονομία, όπως γενικά είναι γνωστό ότι «το γρήγορο ψάρι, τρώει το αργό».