Η συνεχιζόμενη εδώ και μήνες πίεση των μεταναστευτικών ροών στα σύνορα της Ελλάδας στον Έβρο αποτυπώνει την υβριδική επιχείρηση που υλοποιεί η Τουρκία στοχεύοντας είτε στην αποκόμιση οφελών όπως σε περαιτέρω χρηματοδότηση από την ΕΕ είτε προκαλώντας προβλήματα σε εμάς.
Η εργαλειοποίηση μεταναστευτικών πληθυσμών όπως αναφέρει στη Voria.gr ο Διδάκτωρ Ευρωπαϊκής Ασφάλειας και νέων απειλών και ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Τριαντάφυλλος Καρατράντος, είναι μια παλιά και γνωστή τακτική που ξεκίνησε από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
«Η αξιοποίηση ή εργαλειοποίηση των μεταναστευτικών πληθυσμών με διαφόρους τρόπους είναι κάτι το οποίο έχει εξελιχθεί διαχρονικά δηλαδή δεν είναι κάτι που το βλέπουμε πρώτη φορά και μάλιστα μπορούμε να πούμε ότι ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου αποτέλεσε ένα μέτρο πίεσης μεταξύ κρατών και μάλιστα σε σημείο που να μπορεί δημιουργήσει σημαντικές επιπτώσεις στη χώρα η οποία στοχευόταν» ανέφερε, προσθέτοντας: «Στις μέρες μας, καθώς άρχισαν να εξελίσσονται οι διεθνείς σχέσεις, η επιστήμη αλλά και οι απειλές, βλέπουμε ότι έχουμε περάσει από αυτό το στάδιο, της απλής αξιοποίησης του μεταναστευτικού ως ένα μέτρο πίεσης που αλλάζει τις διπλωματικές συνθήκες, σε αυτό που λέμε κυρίως εργαλειοποίηση ή δευτερευόντως και οπλοποίηση του μεταναστευτικού».
Η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, όπως είπε ο κ. Καρατράντος, μπορεί να γίνει είτε από μια χώρα που «έχει υπό τον έλεγχο της μεταναστευτικούς πληθυσμούς - κι αυτό μπορεί να το κάνει είτε μια χώρα αποστολής μεταναστών είτε μία χώρα προσωρινής φιλοξενίας όπως είναι η Τουρκία».
«Η Τουρκία έχει εργαλειοποίησει το μεταναστευτικό σε δύο κατευθύνσεις. Η μία κατεύθυνση είναι η άσκηση πίεσης προς την Ευρώπη όπου προσπαθεί να ζητήσει πράγματα όπως περισσότερη χρηματοδότηση ή σε μια άλλη κατεύθυνση που ζητάει την επέκταση της ελεύθερης κίνησης στη ζώνη Σένγκεν και στους Τούρκους πολίτες. Αυτό το κάνει σε σημαντικό βαθμό ιδιαίτερα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016» είπε.
Ορόσημο στην όλη κατάσταση του μεταναστευτικού και της στάσης της Τουρκίας αναμφίβολα αποτέλεσε ο Μάρτιος του 2020 όπου η γείτονα χώρα συγκέντρωσε χιλιάδες μετανάστες στα σύνορα του Έβρου εκτελώντας έτσι μια υβριδική επιχείρηση.
«Αυτό που βλέπουμε να έχει αλλάξει -με αποκορύφωμα τον Μάρτιο του 2020 και τη συνοριακή κρίση στον Έβρο- είναι η αξιοποίηση μεταναστευτικών πληθυσμών με στόχο την αύξηση πίεσης στην Ελλάδα. Εδώ λοιπόν έρχεται αυτό που συνηθίζουμε να λέμε υβριδική επιχείρηση. Γιατί τη λέμε υβριδική; Γιατί γίνεται και φανερά και κρυφά. Διότι σε όλη αυτή τη διαδικασία εμπλέκονται είτε επίσημες αρχές της Τουρκίας, για παράδειγμα η Στρατοχωροφυλακή, είτε και καλυμμένες χωρίς να φαίνονται ποιες είναι, που το κάνουν κάποιες μη κυβερνητικές οργανώσεις ή άνθρωποι τον οποίων ο ρόλος δεν φαίνεται» τόνισε.
Όπως εξηγεί ο κ. Καρατράντος η τακτική της Τουρκίας έχει τρεις στόχους: η δυσφήμιση της Ελλάδας στο εξωτερικό, η πόλωση στο εσωτερικό της χώρας αλλά και η δημιουργία ενός συνοριακού σοβαρού επεισοδίου.
«Από τη μια μεριά μετακινούν πληθυσμούς από το εσωτερικό της Τουρκίας κυρίως προς τον Έβρο και δευτερευόντως προς τα νησιά. Συνήθως υπάρχει μια ψευδής ενημέρωση αυτών των ανθρώπων με fake news ότι η Ελλάδα θα ανοίξει τα σύνορα και θα συνεχίσετε το ταξίδι σας στην Ευρώπη και άρα δημιουργούν προσδοκίες κι έρχονται με μια μεγάλη διάθεση ότι βρίσκουν μια διέξοδο στο ταξίδι τους, για να δημιουργήσουν κατ΄ επέκταση μια πίεση. Και βλέπουμε ότι όλη αυτή η διαδικασία έχει δύο στόχους. Ο πρώτος στόχος είναι η προσπάθεια δυσφήμισης της Ελλάδας ως μια χώρα η οποία δεν σέβεται το Διεθνές Δίκαιο και κακομεταχειρίζεται τους μετανάστες. Είδαμε και τον τρόπο που το παρουσίασε ο ίδιος ο πρόεδρος Ερντογάν στη γενική συνέλευση του ΟΗΕ με τις φωτογραφίες. Και δεύτερον με την ίδια διαδικασία να προσπαθεί να δημιουργήσει πόλωση στο εσωτερικό της Ελλάδας μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων γύρω από τον τρόπο διαχείρισης των μεταναστών» ανέφερε.
Ο τρίτος στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα συνοριακό επεισόδιο και «είδαμε πως το διαχειρίστηκε με εξαιρετικό τρόπο και ψυχραιμία η Ελλάδα τον Μάρτιο 2020 όταν η διαδικασία ήταν να υπάρξει εμπλοκή με τους τουρκικές δυνάμεις στα σύνορα του Έβρου».
«Αυτοί είναι οι τρεις στόχοι. Από τη μια δυσφήμιση της Ελλάδας, δημιουργία έντασης σε πολιτικό επίπεδο στο εσωτερικό της χώρας γύρω από το μεταναστευτικό και το τρίτο να υπάρξει μια συνοριακή κρίση. Αυτές είναι οι τρεις διαστάσεις και το κάνει είτε συντονισμένα με μετακίνηση μεγάλου πληθυσμού όπως έγινε τον Μάρτιο του 2020 είτε τμηματικά με μικρότερες ομάδες των 50, 100 ή και 500 ατόμων στον Έβρο και στα νησιά ανάλογα, θέλοντας να δοκιμάσει τη δυνατότητα ανταπόκρισης των δυνάμεων των Σωμάτων Ασφαλείας» επισήμανε.
Πρόσφατα δημοσιεύματα -αρχικά σε ξένα μέσα αλλά και ελληνικά- ανέδειξαν ένα ενδεχόμενο σχέδιο των Τούρκων για μαχητές που θα περάσουν υπό τον μανδύα του μετανάστη στην Ελλάδα συγκροτώντας έτσι μια ομάδα που όταν ο Ερντογάν τη χρειαστεί θα εκτελέσει δολιοφθορές στη χώρα μας. Όπως επισημαίνει ο κ. Καρατράντος, «το ζήτημα διείσδυσης είτε τρομοκρατών είτε άλλων στοιχείων στις μεταναστευτικές ροές είναι μια ιστορία που δεν είναι καινούργια», θυμίζοντας το alert που υπηρξε την περίοδο 2015-16 όταν Ευρωπαίοι πολίτες που είχαν ενταχθεί στις δυνάμεις τους ISIS θέλησαν να επιστρέψουν στις χώρες τους μέσω των μεταναστευτικών ροών.
«Τότε υπήρξε μια μεγάλη συζήτηση για το θέμα, μάλιστα η Frontex την αξιολογούσε ως τη σημαντικότερη απειλή της περιόδου. Βέβαια θα πρέπει να διαχωρίσουμε ποιο είναι το πραγματικό μέγεθος της απειλής. Δηλαδή είναι υπαρκτό όντως μπορεί να το κάνει κάποιος, ιδιαίτερα όταν έρχονται πληθυσμοί στοχευμένα και δεν έχουν μαζί τους χαρτιά ή έχουν και είναι παραποιημένα ή κλεμμένα και όταν μιλάμε για χώρες όπως η Συρία που οι προδιαγραφές ασφαλείας των εγγράφων είναι πάρα πολύ χαμηλές, μπορεί κάποιος να προσπαθήσει να το κάνει αυτό (σ.σ. σαμποτάζ). Όμως και η ίδια η Frontex τότε που ήταν στην κορύφωση η όλη συζήτηση δεν είχε καταφέρει να ταυτοποιήσει πολλές περιπτώσεις. Είχαμε κάποιες λίγες περιπτώσεις αλλά όχι πάρα πολλές. Και παράλληλα σε επίπεδο της Ελλάδας όταν οι αρχές έχουν αντιληφθεί κάτι τέτοιο υπάρχει άμεση ανταπόκριση. Έχουμε δει στο παρελθόν συλλήψεις τέτοιων ανθρώπων οι οποίοι κατηγορούνται ότι εμπλέκονται στον ISIS ή σε άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις. Άρα και να προσπαθήσει κάποιος να το κάνει (σ.σ. δολιοφθορές) οι ελληνικές αρχές συνεπικουρούμενες και από ευρωπαϊκές αρχές έχουν την τεχνογνωσία για να ανακαλύψουν ποιος θα χρησιμοποιήσει τις μεταναστευτικές ροές για άλλους σκοπούς» είπε.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς μπορεί όμως να εξελιχθεί το μεταναστευτικό και για πόσο διάστημα μπορεί η Ελλάδα να βιώνει συνεχή πίεση στα σύνορά της όταν τα ελληνικά σύνορα είναι και σύνορα της Ευρώπης;
«Σίγουρα η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο που δεν θα εξαφανιστεί κι όσο υπάρχουν λόγοι για να μετακινούνται πληθυσμοί αυτό δεν θα αλλάξει. Μπορεί για ένα χρονικό διάστημα που συνέπεσε με την πανδημία και τους περιορισμούς μετακίνησης να είχαμε -πανευρωπαϊκά και παγκόσμια- μια πτώση των μεταναστευτικών κινήσεων. Όμως πλέον ξαναβλέπουμε ότι οι μετανάστες είναι εδώ, αν και το ζήτημα εξελίσσεται με πιο αργούς ρυθμούς, δηλαδή το ταξίδι τους πχ από τη Δυτική Αφρική μέχρι να φτάσουν σε μια ευρωπαϊκή χώρα μπορεί να πάρει μήνες ή και χρόνια. Άρα η όλη διαδικασία εξελίσσεται σε όλο και πιο αργό ρυθμό. Εδώ έχουμε να κάνουμε με δύο πράγματα. Εάν περιμένουμε ότι τα κράτη πρώτης γραμμής -Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Κύπρος- είναι αυτά τα οποία μόνα τους θα μπορούν να διαχειρίζονται πολύ μεγάλες μεταναστευτικές πιέσεις καταλαβαίνουμε ότι αυτό δεν θα μπορέσει να είναι απολύτως αποδοτικό. Άρα εδώ είναι κρίσιμη η ευρωπαϊκή διάσταση δηλαδή θα πρέπει να ολοκληρωθούν στον συντομότερο δυνατό βαθμό μια σειρά από πράγματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως το Σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο, να δούμε πράγματα που είναι κρίσιμα όπως αυτό που λέμε η μετεξέλιξη της Frontex σε μια πραγματικά επιχειρησιακά αυτόνομη και ικανή να διαχειριστεί τα ευρωπαϊκά σύνορα ακτοφυλακή και συνοριοφυλακή για να μπορέσει να υπάρξει μια συνολική ευρωπαϊκή αντιμετώπιση του ζητήματος», ανέφερε.
«Χωρίς συνολική ευρωπαϊκή αντιμετώπιση τα κράτη έχουν συγκεκριμένες δυνατότητες σε όλο αυτό το πλαίσιο και όντως δεν μπορούν μακροπρόθεσμα να διαχειρίζονται πολύ μεγάλες πιέσεις. Πρέπει να τρέξουν γρήγορα οι αργόσυρτες διαδικασίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να υποστηριχθούν τα κράτη μέλη. Πρέπει να τρέξουν οι ευρωπαϊκές διαδικασίες, από τη μια να τρέξει το σύστημα ασύλου και νόμιμης μετανάστευσης κι από την άλλη η πολιτική προστασίας των συνόρων» επισήμανε ο κ. Καρατράντος.