Ένα μοναδικό ταξίδι στις χαμένες πατρίδες προσφέρει ο Σύλλογος Κατιρλιωτών «Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος» μέσα από την έκθεση «Ελληνισμού Ενθυμήματα» που οργανώνει με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Η έκθεση, που εγκαινιάζεται σήμερα στον πολυχώρο Remetzo της Καλαμαριάς, περιλαμβάνει 86 αυθεντικές καρτ-ποστάλ που χρονολογούνται πριν από το 1922 και απεικονίζουν πόλεις και χωριά, όπως η Προύσα, η Έφεσος, η Φώκαια, η Τροία, το Τσανάκαλε, όπου επί αιώνες κατοικούσε και άκμασε ο ελληνισμός. Παράλληλα, εκτίθεται κι ένας σπάνιος χάρτης, στον οποίο απεικονίζονται και γεωγραφικά οι αλησμόνητες πατρίδες, από τις οποίες ξεριζώθηκαν βίαια οι Έλληνες, για να φτάσουν πρόσφυγες στη μητέρα Ελλάδα.
«Είπαμε με την ευκαιρία των 100 χρόνων να κάνουμε κάτι για τους προγόνους μας που ήρθαν από τη Μικρά Ασία. Σκεφτήκαμε να εκθέσουμε καρτ-ποστάλ, τις οποίες αναζητήσαμε από φίλους και γνωστούς, ενώ απευθυνθήκαμε και σε μία εταιρεία που τις εμπορεύεται, οι οποία μας τις διέθεσε κι έτσι μαζέψαμε. Έπρεπε, όμως, να τις τοποθετήσουμε σε έναν χάρτη που θα έπρεπε να ήταν του 1920. Έπειτα από αναζήτηση, ένας από τους συλλέκτες μάς υπέδειξε ότι υπάρχει ένας χάρτης σπάνιος και πάρα πολύ καλός που τον έφτιαξε ο Βασίλειος Μυστακίδης, ο οποίος ήταν καθηγητής στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Τον είχε ο Άλκης Μαλτσίδης από τη γυναίκα του που ήταν παππούς της ο Μυστακίδης και μας τον έδωσε να τον φωτοτυπήσουμε. Ωστόσο, δεν είχε όλες τις περιοχές ο χάρτης, οπότε απευθυνθήκαμε σε έναν σπουδαίο συλλέκτη χαρτών, τον Σάββα Δεμερτζή, και με το γεωγραφικό πλάτος και μήκος εντόπισε που βρίσκονται οι πόλεις. Ο ίδιος εξάλλου μας παραχώρησε δύο χάρτες που δείχνουν από τη μία τη Μεγάλη Ελλάδα του 1920 και από την άλλη τι έχασε η Ελλάδα με τη Μικρασιατική Καταστροφή, τους οποίους επίσης εκθέτουμε», είπε στη Voria.gr η εκπαιδευτικός Έφη Μαυραγάνη, η οποία ανέλαβε την επιμέλεια της έκθεσης.
Οι κάρτες περιλαμβάνουν πανοραμικές αποτυπώσεις των πόλεων και της υπαίθρου, μνημεία της αρχαιότητας και σύγχρονα μνημεία της κυρίαρχης τότε ελληνικής παρουσίας, αλλά και σκηνές από την καθημερινότητα των ανθρώπων. «Δεν είναι μόνο τοπία. Έχουν την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, τις εργασίες, τις ασχολίες τους. Βλέπουμε την ταπητουργία, τις εργάτριες που υφαίνουν το μετάξι, το εργοστάσιο Μερινός στην Προύσα, μπροστά στο οποίο υπάρχει γήπεδο ποδοσφαίρου της εποχής, καλοντυμένες κυρίες και άνδρες με τις στολές της εποχής τους στα ερείπια της Εφέσου. Οι κάρτες έχουν και διάφορες ευχές, οι οποίες βέβαια δεν φαίνονται στην έκθεση γιατί είναι στην πίσω πλευρά, αλλά μαρτυρούν επίσης στιγμές της καθημερινότητας, όπως ο τρόπος διασκέδασης», ανέφερε η κ. Μαυραγάνη.
Για τις ανάγκες της έκθεσης τα μέλη του συλλόγου ανέτρεξαν και σε διάφορες πηγές, προκειμένου να αντλήσουν ιστορικά στοιχεία για τις περιοχές που απεικονίζονται. «Χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο και διάφορα βιβλία όπως μία έκδοση για την Πέργαμο το 1929 από τη νομαρχία της Λέσβου και μία παλιά έκδοση που είχα στο σπίτι, τη Γεωγραφία της Μικράς Ασίας από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων του 1921 μάθαμε διάφορα πράγματα και τοποθεσίες, αλλά και πληροφορίες για τα μέρη που αναφέρονται. είχαμε απορίες ποια είναι η Ελενόπολη. Μάθαμε ότι είναι η Γιάλοβα, η προγιαγιά μου την έλεγε Γιάλβα, όπου οι άνθρωποι πήγαιναν και έκαναν θερμά λουτρά. Η περιοχή ονομαζόταν Δρέπανο και είχε εγκαταστάσεις με θερμά λουτρά και ιερό αφιερωμένο στον Ασκληπιό. Εκεί είχε πάει η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η Αγία Ελένη, η οποία όμως δεν ήθελε τα λουτρά, γιατί ήταν ειδωλολατρικά. Έτσι, τα γκρέμισε τα αντικατέστησε με θολωτές κατασκευές που διασώζονται μέχρι σήμερα. Και ο γιος της ονόμασε την πόλη Ελενόπολη προς τιμήν της. Μέσα στα βιβλία βρήκαμε και διηγήσεις από περιηγητές της εποχής όπου βλέπουμε, για παράδειγμα, πώς ήταν η Προύσα τότε. Αυτά, βεβαίως, δεν τα εκθέτουμε, όμως θα μας βοηθήσουν στις ξεναγήσεις που θα κάνουμε», τόνισε η κ. Μαυραγάνη.
Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν απόψε, στις 7 το απόγευμα και θα περιλαμβάνουν μουσική εκδήλωση με μικρασιάτικα τραγούδια, που θα ερμηνεύσουν η Εβίνα Κουτσοκώστα (κανονάκι και τραγούδι) και ο Νικόλας Δεληβασίλης (βιολί). Η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή μέχρι τις 14 Μαΐου με ωράριο λειτουργείας 11 π.μ. έως 1 μ.μ. και 6 μ.μ. έως 8 μ.μ.