Του Πάρι Μπίλλια*
Σημαντικά και πολύτιμα εργαλεία για την κατασκευή μίας νέας γενιάς έργων διαθέτουμε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Πρόκειται για τις Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), οι οποίες έχουν εφαρμοστεί τις τελευταίες δεκαετίες σε ευρεία κλίμακα στις ανεπτυγμένες χώρες.
Στην πατρίδα μας επιχειρήθηκε και ακόμα γίνεται προσπάθεια από ορισμένους για τη… δαιμονοποίηση και τον αφορισμό των ΣΔΙΤ. Η αναγκαιότητά τους, ωστόσο, αποτελεί θέμα κοινής λογικής.
Οι φορείς του Δημοσίου διαθέτουν στα χέρια τους συγκεκριμένους και περιορισμένους πόρους για την κατασκευή έργων: ΕΣΠΑ, Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και δανεισμός. Όμως η ανάγκη για έργα είναι πολλή μεγαλύτερη, είτε πρόκειται για εξ ολοκλήρου νέα έργα, είτε για αναβάθμιση υπαρχουσών υποδομών.
Κάποιοι επιμένουν να κλείνουν τα μάτια στην ύπαρξη, επί παραδείγματι, πλήθους υποδομών, οι οποίες βρίσκονται υπό την ιδιοκτησία του Δημοσίου και, στην καλύτερη περίπτωση δεν αξιοποιούνται επαρκώς ή, χειρότερα, δεν αξιοποιούνται με κανέναν τρόπο. Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις υποδομών οι οποίες επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό με έξοδα για τη λειτουργία και τη συντήρησή τους.
Οι ΣΔΙΤ δίνουν την… απάντηση σε τέτοιες περιπτώσεις, καθώς από τη μία αξιοποιείται η τεχνογνωσία και η αποτελεσματικότητα του ιδιωτικού τομέα, ενώ παράλληλα το Δημόσιο διατηρεί την ιδιοκτησία των παγίων και τον ισχυρό ρυθμιστικό και εποπτικό του ρόλο. Έτσι, δίνεται η ευκαιρία να υλοποιούνται δημόσια έργα ακόμα και σε δυσχερείς οικονομικές συγκυρίες.
Στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, οι ΣΔΙΤ βρίσκονται στην αιχμή της προσπάθειάς μας, ως εργαλείο ανάπτυξης, καθώς συνδέονται με αναπτυξιακούς στόχους, αλλά και με στόχους απορρόφησης του ΕΣΠΑ και άλλων ευρωπαϊκών πόρων και επομένως ωθούνται ως θεσμός.
Πώς λειτουργούν όμως οι Συμπράξεις; Ο ιδιώτης που επιλέγεται, αναλαμβάνει να κατασκευάσει σήμερα το έργο, χρησιμοποιώντας δικά του κεφάλαια, ζεστό χρήμα το οποίο πέφτει στην αγορά. Κεφάλαια τα οποία δεν διαθέτει το Δημόσιο. Ταυτόχρονα, αναλαμβάνει τη συντήρηση και λειτουργία του έργου για 25 ή 30 χρόνια.
Πώς όμως αποπληρώνεται; Μέσω της εκμετάλλευσης του έργου, εισπράττοντας το μεγαλύτερο –όχι όλο- ποσοστό από τη λειτουργία του. Έτσι, το έργο κατασκευάζεται στον μικρότερο δυνατό χρόνο.
Για να γίνει πιο κατανοητό, θα αναφέρω ένα απλό παράδειγμα. Έστω ότι κατασκευάζεται σε μία περιοχή ένα αθλητικό κέντρο, το οποίο μπορούν να το χαίρονται οι πολίτες. Μέσα στο αθλητικό κέντρο μπορούν να υπάρχουν καταστήματα, τα οποία θα εκμεταλλεύεται, στο μεγαλύτερό τους ποσοστό, για συγκεκριμένο αριθμό ετών ο ιδιώτης, παίρνοντας με αυτόν τον τρόπο τα χρήματά του, μαζί με εύλογο κέρδος, πίσω. Την ίδια ώρα θα εισπράττει ποσοστό από την εκμετάλλευση και το Δημόσιο, γεμίζοντας τα κρατικά ταμεία για την κάλυψη άλλων αναγκών.
Ωστόσο, ο θεσμός των ΣΔΙΤ έχει και μειονέκτημα. Τα έργα κοστίζουν ακριβότερα, απ’ όσο θα κόστιζαν αν κατασκευαζόταν μέσω του ΕΣΠΑ, του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων ή δανεισμού. Το μειονέκτημα αυτό, όμως, αντισταθμίζεται από την καλύτερη ποιότητα των υποδομών. Διότι ο εργολάβος, ο οποίος αναλαμβάνει το κόστος συντήρησης για 25 ή 30 έτη, φτιάχνει ποιοτικότερα έργα, ώστε να έχει μικρότερα έξοδα συντήρησης, καθώς υποχρεούται να τα διατηρεί σε άριστη κατάσταση στη διάρκεια των ετών αυτών.
Στην Ελλάδα, ξέρουμε όλοι ότι στον συγκεκριμένο τομέα χωλαίνουμε. Υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα έργων ανά την επικράτεια, τα οποία κατασκευάστηκαν με χρήματα του ελληνικού λαού, αλλά στη συνέχεια ρήμαξαν, καθώς δεν υπήρχαν ούτε τα κονδύλια, αλλά και ούτε οι μηχανισμοί συντήρησής τους.
Στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, η πολιτική που χαράσσει ο περιφερειάρχης, Απόστολος Τζιτζικώστας, κινείται με γνώμονα την αποτελεσματικότητα, την παραγωγή έργων προς όφελος των πολιτών, γι’ αυτό και προχωράμε στην κατασκευή έργων με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα.
Για παράδειγμα, προχωράμε με ΣΔΙΤ στην αναβάθμιση του οδοφωτισμού στους επτά νομούς της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο θα έχει ενεργειακά, περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη και παράλληλα θα αναβαθμίσει την καθημερινότητα των πολιτών.
Το αντικείμενο της σύμπραξης αφορά στην αντικατάσταση 15.000 περίπου φωτιστικών σωμάτων και λαμπτήρων, την εφαρμογή συστημάτων απομακρυσμένου ελέγχου και τηλεμετρίας και την λειτουργία και συντήρηση του δικτύου οδοφωτισμού. Στο πλαίσιο του έργου περιλαμβάνεται η αποκατάσταση των βλαβών και η επισκευή του ηλεκτρολογικού δικτύου στο σύνολό του. Το έργο θα προσφέρει σημαντικότατη ενεργειακή εξοικονόμηση, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 70%, ενώ προβλέπεται η συντήρηση και εξασφάλιση της καλής λειτουργίας του δικτύου για 12 έτη, με διεξαγωγή μετρήσεων και πιστοποίηση της ποιότητας φωτισμού ανά κατηγορία οδού, ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Ο Ιδιώτης θα βάλει άμεσα τα χρήματα, ενώ η αποπληρωμή θα γίνει από τμήμα των χρημάτων που θα προκύψουν από την ενεργειακή εξοικονόμηση, ενώ ένα ποσοστό των χρημάτων αυτών θα παραμένει στα ταμεία της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας.
Αυτό δεν είναι το μοναδικό έργο που προχωράμε μέσω ΣΔΙΤ στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, καθώς ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία ωρίμανσης της κατασκευής δεκαπέντε σχολικών μονάδων.
*Ο Πάρις Μπίλλιας είναι αντιπεριφερειάρχης Υποδομών και Δικτύων Κεντρικής Μακεδονίας
