Απαραίτητο θεωρεί ο αρχιτέκτονας της Νέας Παραλίας Θεσσαλονίκης, Πρόδρομος Νικηφορίδης, ένα ενιαίο στρατηγικό σχέδιο για τη συνολική ανάπλαση και ενοποίηση της παραλιακής ζώνης της Θεσσαλονίκης.
Στη συνέντευξή του στη Voria.gr μιλά για τις δυνατότητες που έχει το παραλιακό μέτωπο να αναπτυχθεί, αρκεί οι τοπικοί φορείς να το αποφασίσουν και βεβαίως να υπάρχει η ομπρέλα ενός ενιαίου σχεδιασμού. Για την αποφυγή μάλιστα φαραωνικών και άρα ανέφικτων (λόγω χρημάτων) project, ο κ. Νικηφορίδης προτείνει την εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδίου κι από εκεί και μετά την ανά Δήμο υλοποίηση των προβλέψεών του.
«Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς δεν υπήρξε στο θέμα του σχεδιασμού κάτι περισσότερο από αυτά που ως μελέτη της Νέας Παραλίας ολοκληρώθηκε το 2006-2007. Πέρασαν 10 χαμένα χρόνια. Ας μη χάσουμε άλλο χρόνο», λέει χαρακτηριστικά.
Μάλιστα, ο κ. Νικηφορίδης δίνει παραδείγματα ελληνικών και ξένων πόλεων με μεγάλο παραλιακό μέτωπο, αναδεικνύοντας τη μοναδικότητα της παράκτιας ζώνης της Θεσσαλονίκης.
-Πιστεύετε ότι είναι χρήσιμο και εφικτό να δημιουργηθεί μια ενιαία προσβάσιμη παραλιακή ζώνη στη Θεσσαλονίκη από το δήμο Δέλτα δυτικά μέχρι το δήμο Θερμαϊκού ανατολικά; Τι θα απαιτούσε;
«Η Θεσσαλονίκη υπάρχει γιατί υπάρχει ο Θερμαϊκός. Η πόλη αναπτύχτηκε, μεγαλούργησε, επέζησε από πολλές επιδρομές καλά οχυρωμένη γιατί εκείνες τις εποχές ο εχθρός ερχόταν κυρίως από τη θάλασσα, σχέση ευλογίας για το εμπόριο και κατάρα για τις επιδρομές. Τα χρόνια και οι αιώνες πέρασαν, το τείχος κατεδαφίστηκε και η πόλη ανοίχτηκε στη θάλασσα. Η πόλη που γυρνούσε τη πλάτη της στη θάλασσα επαναπροσδιόρισε όσο μπορούσε τις σχέσεις της και βέβαια με αφορμή την πυρκαγιά και τον επανασχεδιασμό της ο Ερνέστ Εμπράρ της έδωσε τη δυνατότητα να στραφεί ολοκληρωτικά προς τη θάλασσα και να την αγκαλιάσει. Το συνολικό μήκος των 50 χιλιομέτρων μπορεί πράγματι να έχει μία συνέχεια, να γίνει ο μίτος της Αριάδνης για τη Θεσσαλονίκη, το συνδετικό εκείνο στοιχείο που θα ενώσει τη πόλη με τη θάλασσα, που θα δώσει εύκολη, ενδιαφέρουσα και άνετη πρόσβαση ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Από το Καλοχώρι στο Αγγελοχώρι, μία συνέχεια, ένας άνετος ποδηλατόδρομος, μία πορεία στο όριο. Πολλές οι χρήσεις που μπορούν να αναπτυχθούν, όχι αναγκαστικά παντού, σε κάποια τμήματα μπορούμε να περιοριστούμε στο μίτο, στο ελάχιστο δυνατό εύρος για να απολαύσουμε το μέγιστο δυνατό αμέσως μετά. Χρήσιμο είναι, απαραίτητο είναι αναμφίβολα, όσο για το εφικτό, αυτό εξαρτάται από μας, από τους Δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος και την αποφασιστικότητα τους».
-Σήμερα υπάρχει αποσπασματικός σχεδιασμός των τμημάτων της παραλιακής ζώνης της Θεσσαλονίκης στα όρια κάθε δήμου. Αυτό υποθηκεύει την προοπτική ενός ενιαίου «μετώπου» ή αποτελεί βήμα προς την υλοποίησή του; Τι προβλήματα δημιουργεί ή τι λύσεις δίνει, δεδομένου ότι μια ολοκληρωμένη ενιαία ανάπλαση μάλλον θα ήταν «φαραωνικού» τύπου έργο, ως προς τα χρήματα που θα απαιτήσει τουλάχιστον...
«Δυστυχώς μακάρι να υπήρχε αποσπασματικός σχεδιασμός στα όρια κάθε Δήμου. Ούτε καν αυτό υπάρχει. Οι όποιες μελέτες παρουσιάζονται κατά καιρούς αφορούν κυρίως στην αξιοποίηση-εκμετάλλευση των προνομιούχων τμημάτων αυτής της παραλιακής ζώνης. Μαρίνες εδώ, μαρίνες εκεί, μαρίνες παντού σε μία πόλη που δεν έχει παράδοση σε αυτό τον τομέα, ούτε αποτελεί πέρασμα για τα σκάφη κάθε είδους. Το ιδανικό θα ήταν να έχουν γίνει επιμέρους μελέτες κάτω βέβαια από ένα ενιαίο στρατηγικά αλλά και αρχιτεκτονικά σχεδιασμό. Οι Δήμοι όλης της Ελλάδας δεν φημίζονται για τις αρχιτεκτονικές τους επιλογές, ενώ το έργο που παράγεται γίνεται με βάση παρωχημένης αισθητικής μελέτες. Θα μπορούσε να γίνει ένα συνολικό master plan, το οποίο στη συνέχεια θα εξειδικευόταν τμηματικά με την ευθύνη κάθε Δήμου. Αυτό που είναι απαραίτητο, είναι ο ενιαίος στρατηγικά σχεδιασμός που θα εξασφαλίσει συνοχή, ομοιογένεια και λειτουργικότητα. Οι στόχοι είναι πολλοί, πέρα από την ελεύθερη πρόσβαση και χρήση, είναι η ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων των επιμέρους περιοχών, η περιβαλλοντική αναβάθμιση και η προστασία από τις μη ελεγχόμενες κακές χρήσεις».
-Με δεδομένη την επιτυχή ανάπλαση της νέας παραλίας, θεωρείτε ότι μπορεί να έχει ανάλογη τύχη και η υπόλοιπη παραλιακή ζώνη ή είναι κάτι οραματικό και ανέφικτο; Μήπως θα ήταν πιο γόνιμο να συζητούμε για τμηματικές αναπλάσεις σε σημεία που αναγνωρίζονται ως «προνομιούχα» σε σχέση με τα υπόλοιπα;
«Δεν είναι καθόλου οραματικό και ανέφικτο. Είναι δεδομένο ότι θα δυσκολευτούμε πολύ να βρούμε ένα μεγάλο εύρος προς ανάπλαση σε όλη τη παραλιακή ζώνη. Ακόμα και στη Θεσσαλονίκη που είναι μια πόλη με λίγες ασυνέχειες και εμπόδια, έχουμε πολλά θέματα προς επίλυση. Έχουμε το λιμάνι και το αεροδρόμιο, έχουμε μικρό εύρος σε κάποια σημεία. Αυτό μας οδηγεί σε εξειδίκευση των περιοχών, σε αναζήτηση, σε μελέτη των δυνατοτήτων τους και δημιουργία χώρων ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Λόγω των μεγάλων αναγκών χρηματοδότησης θα πρέπει να ισχύσει αυτό που κάναμε και στη Νέα Παραλία. Ο σχεδιασμός γίνεται με γνώμονα την υλοποιησιμότητα του, τη δυνατότητα εύρεσης χρηματοδότησης και πάντα τη δυνατότητα αυτόνομης λειτουργίας μέσα στο γενικό πλαίσιο».
-Από την εμπειρία σας υπάρχουν διεθνώς παραδείγματα τέτοιας έκτασης παραλιακής ζώνης με ενιαία μορφή, που να προσελκύουν τουρισμό και να αποτελούν πυρήνα της ζωής και της οικονομίας μιας μεγαλούπολης; Αν ναι, ποιας πόλης το παραλιακό μέτωπο θα μπορούσαμε να προσομοιάσουμε με αυτό της Θεσσαλονίκης;
Έχω επισκεφτεί πολλές παραθαλάσσιες πόλεις, πόλεις λιμάνια, πόλεις αναψυχής, πόλεις κόμβους. Τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά που μπορεί να έχει το κτισμένο περιβάλλον με τη θάλασσα.
-Το όριο, η γραμμή που χωρίζει ή ενώνει το υγρό στοιχείο με το στερεό. Μπορεί να είναι σχέση αδιαφορίας ή μήπως είναι μία σχέση φιλίας. Η Θεσσαλονίκη αγκαλιάζει τη θάλασσα και αφήνεται στην ήρεμη κατά το πλείστον δύναμη της καλλιεργώντας σχέσεις φιλίας και αρμονίας. Ο Θερμαϊκός είναι ο πρωταγωνιστής της καθημερινότητας μας με τα πολλαπλά του πρόσωπα και τις διαρκείς εναλλαγές. Η σχέση αυτή όσο πιο καθαρή, τόσο πιο δυνατή. Δεν είναι παντού έτσι. Στην Καλαμάτα τα πολλά καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος διασπούν τη συνέχεια. Στην Καβάλα αναζητούμε τη συνέχεια που διαρκώς διακόπτεται από κτίρια και χρήσεις αθλητισμού. Στη Νάπολη οι ανεξέλεγκτες εμπορικές χρήσεις και η εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης της θαλάσσιας ζώνης έχει ουσιαστικά ακυρώσει οποιαδήποτε αρμονική σχέση. Στη Βαρκελώνη το κεντρικό τμήμα της παραλιακής ζώνης έχει υποστεί πολλές και διαφορετικές παρεμβάσεις με αποτέλεσμα πολλές από αυτές τις λειτουργίες να δρουν ανταγωνιστικά και να ζημιώνουν εν τέλει τη συνολική κατάσταση.
-Η υψομετρική εγγύτητα, η πολύ μικρή υψομετρική διαφορά ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα στη περίπτωση της Θεσσαλονίκης προκαλεί ενδιαφέρουσες αισθήσεις και ψευδαισθήσεις. Περπατάς στη Νέα Παραλία της Θεσσαλονίκης και έχεις σχεδόν την εντύπωση ότι περπατάς πάνω στο νερό. Αν πάτε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στην Αλεξανδρούπολη, το Ηράκλειο Κρήτης, όπως και στη Βηρυτό θα διαπιστώσετε ότι η μεγάλη υψομετρική διαφορά δημιουργεί σχέσεις αποκλεισμού, σχέσεις απόστασης και αποστασιοποίησης. Σε κάποιες περιπτώσεις δεν μπορείς καν να έρθεις κοντά στο υγρό στοιχείο.
-Ο ορίζοντας είναι ένα τρίτο πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό στη σχέση της πόλης με τη θάλασσα. Η Θεσσαλονίκη έχει ένα μοναδικό προνόμιο, αυτό που κάθε πόλη θα ευχόταν να έχει στον ορίζοντα της. Το βουνό των Θεών, τον Όλυμπο. Η σχέση τους δεν είναι πάντα «ξεκάθαρη», άλλοτε μακρινή και αποστασιοποιημένη, άλλοτε κοντινή, έως πολύ κοντινή, αποτέλεσμα των καιρικών συνθηκών και βοηθούντος του Βαρδάρη. Η Βαρκελώνη, η Αλεξάνδρεια, η Νίκαια, το Ηράκλειο έχουν ένα απέραντο και χωρίς όρια ορίζοντα που πολύ μικρές ατμοσφαιρικές διακυμάνσεις μπορεί να μας προσφέρει. Ο Βόλος, η Σμύρνη, η Ταγγέρη και σε ένα βαθμό και η Νάπολη έχουν ένα «απέναντι», ένα σημείο προορισμού, ένα σημείο αναφοράς που όμως δεν έχει μία έντονη ταυτότητα, είναι ένα πολλές φορές αδιάφορο και χωρίς δυναμική παρουσία στοιχείο του περιβάλλοντος χώρου.
Εντέλει η Θεσσαλονίκη έχει μοναδικά χαρακτηριστικά που όμοια τους δεν μπορούμε να βρούμε αλλού. Όταν το αντιληφτεί και το κατανοήσει θα κάνει τις αναγκαίες ενέργειες και προσπάθειες για να αναδείξει την παραλιακή της ζώνη, να δημιουργήσει το Μίτο της, να αποδώσει στους κατοίκους της μοναδικά φυσικά τοπία και να προσελκύσει πολλούς επισκέπτες.
Η ανάπλαση της Νέας Παραλίας έχει βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση, έχει γίνει ο προσφιλής προορισμός κατοίκων και επισκεπτών που αναζητούν ποιοτικά χαρακτηριστικά στη καθημερινότητα τους. Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς δεν υπήρξε στο θέμα του σχεδιασμού κάτι περισσότερο από αυτά που ως μελέτη της Νέας Παραλίας ολοκληρώθηκε το 2006-2007. Πέρασαν 10 χαμένα χρόνια. Ας μη χάσουμε άλλο χρόνο.