Ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται. Αυτό ισχύει ακόμη και στην περίπτωση του κορωνοϊού, όπου φαινομενικά τουλάχιστον είμαστε όλοι μαζί και παλεύουμε να ξεπεράσουμε μια πρωτόγνωρη κρίση.
Όπως και στο πρόσφατο παρελθόν με τα μνημόνια, το βάρος το επωμίζονται πολύ συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες, ενώ για ορισμένους η κρίση συνιστά μεγάλη ευκαιρία.
Για να περιοριστεί αυτή η αδικία σε μια χώρα με σχετικά ελεύθερη αγορά και η ανισοκατανομή των βαρών, που συνιστά κοινωνική αδικία και θα τη βρούμε πολύ σύντομα μπροστά μας, οφείλει η Πολιτεία να επιτελέσει το κύριο καθήκον της. Κι αυτό είναι να ελέγχει την τήρηση των κανόνων στην αγορά, να πατάσσει τα κρούσματα κερδοσκοπίας και αισχροκέρδειας, να βάζει ακόμη και πλαφόν και όρια. Σε άλλη περίπτωση αυτό θα ήταν αδόκιμο ελέω ελεύθερης αγοράς, όμως στην περίπτωση της πανδημίας του κορωνοϊού δεν έχουμε να κάνουμε με συνηθισμένες καταστάσεις.
Μια επίσκεψη σε όσες επιχειρήσεις μπορούν και παραμένουν ανοιχτές αυτό το διάστημα μπορεί να δώσει καλή εικόνα της πορείας των τιμών των προϊόντων. Κι αυτή η εικόνα δεν έχει καμιά σχέση με τη ρήση του κυβερνητικού εκπροσώπου, Στέλιου Πέτσα, ότι όλοι βάζουμε πλάτη και όλοι θα πρέπει να επωμιστούμε το κόστος της κρίσης.
Ορισμένοι όχι μόνο δεν υφίστανται ανάλογα βάρη και επιπτώσεις, αλλά επωφελούνται και επιχειρούν να απογειώσουν πρόσκαιρα τα κέρδη τους.
Δεν είναι κατανοητό στον κόσμο γιατί δε μειώνεται αναλόγως της μείωσης της διεθνούς τιμής του πετρελαίου το καύσιμο στην αντλία. Οι μειώσεις στις λιανικές τιμές πώλησης των καυσίμων είναι μηδαμινές μπροστά στη βουτιά της διεθνούς τιμής του πετρελαίου. Δεν έχω καμιά διάθεση να μπω στη διαρκή κόντρα πρατηριούχων – διυλιστηρίων για το ποιος φταίει. Είναι δουλειά της Πολιτείας να εξετάσει ποιος φταίει που η τιμή αγοράς πέφτει στα τάρταρα και η τιμή πώλησης μειώνεται κάτι λεπτά. Και φυσικά να επιμερίσει τις ευθύνες και να λάβει τα μέτρα για την προστασία των καταναλωτών.
Επίσης δεν είναι κατανοητές οι αυξήσεις στα ράφια των σούπερ μάρκετ σε μια σειρά από είδη. Η εξήγηση που πήρα σε σχετική ερώτηση είναι ότι δεν αυξάνονται οι τιμές, απλώς παύουν προσφορές που ίσχυαν για περιορισμένο διάστημα ή μετριάζονται οι προσφορές σε είδη στα οποία υπάρχει πολύ μεγάλη ζήτηση. Προφανώς έτσι λειτουργεί η αγορά, όμως είπαμε ότι το προφανές σήμερα δεν ισχύει ή δεν πρέπει να ισχύει, διότι και οι επιλογές του καταναλωτή έχουν περιοριστεί και ο ανταγωνισμός που ρυθμίζει τις τιμές επίσης.
Δεν συζητώ για επιτήδειους, που επιχειρούν να καλύψουν την τρύπα της κρίσης στις λίγες δουλειές που μπορούν να κάνουν, χρεώνοντας πολλαπλάσια σε σχέση με την προ κορωνοϊού εποχή όσους πέσουν στην ανάγκη τους. Μάλιστα, χρησιμοποιούν αδόκιμα το ίδιο επιχείρημα, ότι δηλαδή δεν είμαστε σε κανονική περίοδο...
Αυτή την κατάσταση που διαμορφώθηκε το τελευταίο διάστημα οφείλει να την αντιμετωπίσει η κυβέρνηση, διότι και η ίδια γνωρίζει ότι τα οικονομικά ακόμη κι εκείνων που δεν επλήγησαν άμεσα δεν είναι ανθηρά... Εξάλλου, στην ελληνική κοινωνία οι οικογενειακοί δεσμοί είναι ευτυχώς ακόμη ισχυροί και πολλοί εργαζόμενοι έχουν αυξημένες υποχρεώσεις προς γονείς, συγγενείς, αλλά και άνεργους από τη νέα φουρνιά ανέργων με πρόσχημα ή αφορμή ή αιτία την πανδημία του κορωνοϊού.
Αυτά για σήμερα. Εκείνο που επίσης οφείλει να σχεδιάσει η κυβέρνηση είναι η επόμενη μέρα. Η επανεκκίνηση δηλαδή της οικονομίας.
Προς το παρόν στα οικονομικά μέτρα που ελήφθησαν για την κρίση υπήρξαν ελάχιστες οριζόντιες παρεμβάσεις. Οι περισσότερες αφορούσαν στις επιχειρήσεις και πιθανώς καλώς έγινε αυτή η επιλογή, αν και από εκεί υπάρχουν πολλά παράπονα για την εξαίρεση π.χ. ΙΚΕ κτλ. Τα 800άρια για τους εργαζόμενους και για ενάμιση μήνα πιστεύω θα αποδειχτούν σωτήρια για πολύ κόσμο, όμως δε συνιστούν λύση. Ειδικά εάν τα περιοριστικά μέτρα κι όλη αυτή η κατάσταση συνεχιστεί και μετά το Πάσχα. Δηλαδή τι θα γίνει; Θα δώσει εκ νέου η κυβέρνηση 800άρια; Επίσης, οι προαναγγελθείσες μειώσεις στους μισθούς με την αιτιολογία ότι όλοι θα ματώσουμε είναι μια εξαιρετικά άσχημη στιγμή της κυβέρνησης. Δεν ανοίγεις πόρτες την ώρα της φωτιάς για να τη φουντώσεις.
Οι εργαζόμενοι χρειάζεται να στηριχθούν περαιτέρω. Και πολλοί από αυτούς δεν ανήκουν στους «ευνοημένους» ΚΑΔ. Και επίσης η κυβέρνηση οφείλει να κάνει το αποφασιστικό βήμα για ένα καθολικό «πάγωμα» των τραπεζικών υποχρεώσεων, που αποτελούν θηλιά στο λαιμό πολλών. Προφανώς και αυτό δημιουργεί κακό προηγούμενο και ωφελεί και συστηματικούς κακοπληρωτές. Όμως αυτοί δεν μπορούν να αποτελούν πάγια αιτιολογία. Είπαμε είναι ειδική η περίσταση και τώρα στήριξη απαιτεί η κοινωνία όχι το τραπεζικό σύστημα πάλι. Η κοινωνία στήριξε τις τράπεζες όλα τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα άλλαξε το πράγμα.
Σε όσους επισείουν τον κίνδυνο της κατάρρευσης επισημαίνω ότι στην κοινωνική βάση αυτό το αφήγημα έπαψε να πιάνει από τότε που όλη η κοινωνία μάτωνε για να σωθούν οι τράπεζες.
Μπορούν να ληφθούν πιο εμπροσθοβαρή μέτρα με το βλέμμα στον απλό πολίτη, στον εργαζόμενο, στα νοικοκυριά. Και να σχεδιαστεί η επόμενη μέρα. Διότι ακόμη και με 3% ύφεση τα πράγματα θα είναι πολύ δύσκολα διαχειρίσιμα. Όχι μόνο για τις επιχειρήσεις, αλλά και για τον κόσμο. Μια ρημαγμένη οικονομικά και ηθικά κοινωνία από το 2008 περιμένει μετά και αυτή την κρίση να έρθει επιτέλους η ανάπτυξη. Για όλους. Όχι μόνο για τους αριθμούς, τους δείκτες, τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις.
Ελπίζω στα μέτρα των επόμενων ημερών, που σχεδιάζει να ανακοινώσει η κυβέρνηση, να φανεί ότι η προσοχή της πέφτει πρώτα και πάνω από όλα στον πολίτη. Και να ξέρουμε όλοι ότι γι' αυτό δεν αρκεί μόνον η βούληση της κυβέρνησης, αλλά χρειάζεται να αποδείξει και η Ευρωπαϊκή Ένωση έστω τώρα την αξία της. Οι αναρτήσεις του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, επ' αυτού τα λένε όλα, ειδικά της Παρασκευής.