Skip to main content

Οι συνθήκες πολέμου απαιτούν οριζόντια μέτρα για τις επιχειρήσεις

Τα προβλήματα είναι αξεπέραστα είτε πρόκειται για όσους έκλεισαν με κρατική εντολή είτε για αυτούς που συνεχίζουν να λειτουργούν με μειωμένους τζίρους

Οι αποφάσεις του Eurogroup την περασμένη Δευτέρα, τις οποίες επιβεβαίωσαν επί της ουσίας σε τηλεδιάσκεψη οι αρχηγοί κυβερνήσεων και κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δείχνουν το δρόμο. Συντονισμός, απεριόριστοι πόροι και –κυρίως- μεγάλη ευελιξία και καθόλου γραφειοκρατία, έως ότου η κατάσταση τεθεί υπό έλεγχο. Όσο για την Ελλάδα η επιλογή της κυβέρνησης είναι μονόδρομος. Η στήριξη των επιχειρήσεων. Όλων των επιχειρήσεων. Εάν εξαιρέσει κανείς τα σούπερ μάρκετ  και όλο σχεδόν το κύκλωμα παραγωγής και εμπορίας τροφίμων, αλλά και τις τηλεπικοινωνίες, που ακόμη αντέχουν, όλοι οι υπόλοιποι κλάδοι έχουν δεχθεί συντριπτικά κτυπήματα.

Όχι μόνο οι εταιρείες που ανέστειλαν τη δραστηριότητα τους. Διότι είτε έκλεισαν με κρατική εντολή, είτε συνεχίζουν να λειτουργούν με εξαιρετικά μειωμένους τζίρους τα προβλήματα είναι τα ίδια. Σε πολλές περιπτώσεις αξεπέραστα. Τα χθεσινά μέτρα ήταν μια καλή αρχή. 3,8 δισ. ευρώ είναι πολλά λεφτά για την Ελλάδα, αλλά οι αντίστοιχες –επίσης σημερινές- ανακοινώσεις της κυβέρνησης της Πορτογαλίας είναι της τάξεως των 9,2 δισ. ευρώ. Είναι, λοιπόν, βέβαιον ότι ο κ. Σταϊκούρας θα επανέλθει. Η αγορά ήδη θέτει ερωτήματα. Για παράδειγμα τι θα γίνει με τις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών (ασφαλιστικές, λογιστικές, μεσιτικές κ.ά), οι οποίες μπορεί με τυπικούς όρους  ακόμη να μην καταγράφουν μειωμένους τζίρους, αλλά είναι μαθηματικώς βέβαιον ότι οι δουλειές τους υποχωρούν λόγω της κρίσης. Το βλέπουν οι άνθρωποι στην καθημερινότητα των γραφείων τους. Ήδη το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης έχει εντοπίσει το κενό και ετοιμάζει σχετικό υπόμνημα προς στους αρμοδίους.

Καλώς η κυβέρνηση θέτει ως πρώτιστο κριτήριο στήριξης κάθε επιχείρησης να μην υπάρξουν απολύσεις, διότι η ανεργία είναι το μεγαλύτερο οικονομικό πρόβλημα που αφήνουν πίσω τους οι κρίσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, εξίσου κρίσιμο θέμα είναι η επιβίωση των επιχειρήσεων. Των μικρών, μικρομεσαίων, μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων κάθε κλάδου. Εάν είναι δυνατόν όλων των επιχειρήσεων ή του συντριπτικά μεγαλύτερου ποσοστού τους. Αλλά και η επιβράβευση όσων συνεχίζουν με σημαντικό κόστος να διατηρούν το προσωπικό τους. Δεν είναι όλα αυτονόητα. Εκείνο που σίγουρα χρειάζεται είναι η οριζόντια αντιμετώπιση των επιχειρήσεων μιας οικονομίας σε κρίση. Στην ουσία μιλάμε για την ανάγκη να δημιουργηθεί μια παράλληλη ή έστω ημιπαράλληλη οικονομία –επιχορηγήσεις, ενέσεις ρευστότητας, άτοκα δάνεια κ.λπ.- που θα στηρίξει την κανονική οικονομία, αφού θα λειτουργεί με τους κανόνες της, και μετά θα αποσυρθεί στο περιθώριο για να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς της. Έτσι κι αλλιώς χωρίς επιχειρήσεις, δηλαδή χωρίς πραγματική οικονομία, όλα τα σενάρια για ανάπτυξη, αύξηση της απασχόλησης, μείωση της ανεργίας, επιβίωση του ασφαλιστικού συστήματος και του κοινωνικού κράτους, άνοδο του βοιωτικού επιπέδου, ευημερία της κοινωνίας με ότι σημαίνει κάτι τέτοιο, δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν.   

Το θέμα δεν είναι ελληνικό, ούτε ευρωπαϊκό, είναι παγκόσμιο. Γι’ αυτό οι πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες του πλανήτη τις τελευταίες ημέρες κινούνται, πλέον, με το ενδιαφέρον στην αντιμετώπιση των άμεσων οικονομικών συνεπειών σε επιχειρήσεις, εργαζομένους και αγορές και το βλέμμα στην επόμενη μέρα. Όλοι αντιλαμβάνονται ότι η ιατρική αντιμετώπιση του κορωνοϊού θα επιτευχθεί το επόμενο διάστημα, έστω κι αν απαιτηθούν λίγοι μήνες ακόμη. Με αυτό το δεδομένο και ξεπερνώντας τις ανθρώπινες απώλειες- έτσι κι αλλιώς η ανθρώπινη ζωή είναι από μόνη της το πιο σημαντικό κεφάλαιο του βιβλίου της ιστορίας του πλανήτη Γη, οπότε η σημασία της ξεπερνάει οτιδήποτε άλλο συμβαίνει- το μεγάλο στοίχημα είναι η κατάσταση της οικονομίας, όταν πια η πανδημία θα έχει ξεπεραστεί. Η καταστροφή είναι ήδη μεγάλη, κάτι που πιστοποιείται απολύτως από τα ασυλλήπτου μεγέθους οικονομικά όπλα που επιστρατεύουν οι κυβερνήσεις του πλανήτη. Τα δισεκατομμύρια και τα τρισεκατομμύρια  ευρώ και δολάρια για τη σωτηρία της παγκόσμιας οικονομίας γυρίζουν, πλέον, με τέτοια ταχύτητα, που εκτός από ζαλάδα προκαλούν και… ανοσία. Τα μεγέθη που ακούγονται καθημερινά είτε ως οικονομικές απώλειες χωρών, συμμαχιών, κλάδων και επιχειρήσεων, είτε ως παρεμβάσεις στις αγορές είναι ασύλληπτα και δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με ότι έχουμε δει μέχρι σήμερα στην ιστορία. Μάλιστα, δεν αποκλείεται σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες τα σημερινά νούμερα να μοιάζουν μικρά, κάτι σαν πρόλογος της βασικής ιστορίας.

Το κακό στην υπόθεση του κορωνοϊού σε σχέση με την οικονομία είναι αυτονόητο. Η καταστροφή είναι βιβλική και –όπως λένε οι παλιού έμποροι- «από τη ζημία κέρδος δε βγαίνει». Υπάρχει, όμως, και το καλό. Όχι μόνο για να δικαιωθεί η ρήση «ουδέν κακό αμιγές καλού», αλλά επί της ουσίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία φαίνεται πως το νέο deal που θα προκύψει στην παγκόσμια οικονομία, δεν θα ξεκινήσει από το μηδέν. Οι πολιτικοί, οικονομικοί και επιχειρηματικοί ηγέτες του κόσμου –μεγάλου, μεσαίου και μικρού βεληνεκούς- δείχνουν αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν στο ποδήλατο να σταματήσει, δηλαδή να ανατραπεί και να χρειαστεί να το μαζεύουν από το έδαφος. Έχουν αντιληφθεί πως όταν μια κατάσταση επιβάλλει να γίνουν τα πάντα για να σωθεί, αυτό σημαίνει ότι το οπλοστάσιο δεν έχει τέλος. Έτσι κι αλλιώς δεν πρόκειται για απλή κρίση, ούτε για μία έστω και κατά το ελάχιστο φυσιολογική κατάσταση. Οπότε και η αντιμετώπιση οφείλει αν είναι εκτός των ορίων, τα οποία θα βρουν την νέα τους θέση μετά την ομαλοποίηση της κατάστασης. Τότε θα υπάρχει πολύς χρόνος, τώρα δεν υπάρχει καθόλου χρόνος για ακριβείς υπολογισμούς. Φυσικά κανόνες υπάρχουν και θα πρέπει να εξακολουθήσουν να υπάρχουν, μόνο που η προσαρμογή τους οφείλει αν είναι ταχύτατη, περίπου αυτόματη. 

ΥΓ. Η έκφραση helicopter money χρησιμοποιείται από οικονομολόγους που θέλουν να επισημάνουν την αξία της απεριόριστης ρευστότητας που θα φτάνει όχι μόνο για να στηρίξει χρηματιστήρια και αγορές ομολόγων, αλλά και στα ταμεία των επιχειρήσεων και στις τσέπες των πολιτών, οι οποίοι θα τονώσουν την κατανάλωση. Τις τελευταίες ημέρες και ώρες το σενάριο επιστρέφει. Στην πραγματικότητα εφαρμόζεται και το μόνο ερώτημα είναι ποια ακριβώς παραλλαγή του θα αξιοποιηθεί.