Του Φάνη Ουγγρίνη*
Η «Ελπίδα» δεν μας δίδαξε κάτι νέο πάνω στην ανεπάρκεια της κρατικής μηχανής, κυρίως όταν πρόκειται για απρόοπτα. Ειδικά μετά το '90 έχουμε μπόλικα ανάλογα συμβάντα, απτόμενα κάθε πεδίου σχετικού με τη δημόσια διοίκηση: εθνική άμυνα, εξωτερικές σχέσεις, αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, αποκατάσταση της έννομης τάξης. Θα τολμούσε να πει κανείς ότι η διαχρονική διαχείριση σοβαρών κρίσεων έχει υπάρξει τόσο αποτυχημένη, που κατάντησε ρουτίνα. Κάθε φορά βέβαια εμφανίζονται οι -κατά Λαζόπουλο- «επί τόπου», γίνονται κοινότοπες διαπιστώσεις, εξαγγέλλονται θεαματικές πρωτοβουλίες και μετά, μία από τα ίδια. Με τέτοιες επιδόσεις, ήταν πράγματι σοφή η μέριμνα της κυβέρνησης για εκκένωση οικισμών στη φλεγόμενη Εύβοια το περασμένο καλοκαίρι.
Δυστυχώς η κλιματική αλλαγή, η οικονομική κατάσταση, το μεταναστευτικό, η παλαιότητα πολλών υποδομών και η γενικότερη διεθνής πολιτική αστάθεια έχουν προκαλέσει κρίσεις ακόμη πιο σοβαρές, πιο περίπλοκες και κατά συνέπεια πιο δύσκολα διαχειρίσιμες, με αποτέλεσμα οι υπηρεσίες της Ελληνικής Δημοκρατίας να τρέχουν συνεχώς πίσω από τα γεγονότα. Εκτός από την έλλειψη συντονισμού, διάκρισης αρμοδιοτήτων, κατάλληλης νοοτροπίας και ειδικής εκπαίδευσης, η όλη κατάσταση επιβαρύνεται από τη διαρκή μετακίνηση όσων στελεχών έχουν έστω συσσωρεύσει σχετική πείρα, και από τον στενόμυαλο τρόπο σκέψης όσων αιρετών ενδιαφέρονται περισσότερο για την ικανοποίηση μίας στενής δικής τους πολιτικής πελατείας, παρά για το κοινό καλό. Το ότι η τελευταία χιονόπτωση ήταν πρωτοφανής δε σημαίνει τίποτα, καθώς η απαγόρευση κυκλοφορίας στην Αττική Οδό, η υποχρέωση χρήσης αλυσίδων τουλάχιστον από τα φορτηγά και η ανακοίνωση αργίας την προηγούμενη μέρα θα είχαν σώσει την κατάσταση. Αν και σίγουρα κάποιους θα ενοχλούσαν, τέτοιες κινήσεις δεν απαιτούν τεράστια τεχνογνωσία. Αντίθετα, είδαμε τελικά στρατιωτικούς να βγάζουν το φίδι από την τρύπα και πλάνα των πολυδιαφημισμένων ολοκαίνουργιων εκχιονιστικών 4×4 της Περιφέρειας Αττικής, προσεκτικά παρκαρισμένων. Όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, όσοι ενοχλήθηκαν ήταν πάρα πολύ περισσότεροι.
Στην αδιαμφισβήτητη βλάβη της κυβερνητικής εικόνας και στην κατάθεση πρότασης μομφής εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ αθροίζεται μια ακόμη αρνητική συνέπεια, όχι βέβαια απροσδόκητη μα σαφώς πιο σημαντική. Με αφορμη την κατάσταση των δρόμων μέσα στον αστικό ιστό της πρωτεύουσας, ακούστηκαν δυνατές φωνές για μεταφορά όλων των αρμοδιοτήτων πολιτικής προστασίας από τους ΟΤΑ στις κεντρικές κρατικές υπηρεσίες. Αντίστοιχες φωνές είχαν ακουστεί και στη Θεσσαλονίκη τον Ιανουάριο του 2017, όταν πάγωσαν οι αλατιέρες του κεντρικού Δήμου και στην πόλη επικράτησε χάος χάρη σε ελάχιστα εκατοστά χιονιού. Η άποψη αυτή εκτός από άδικη είναι αντιπαραγωγική. Δε θα σταθώ στην ομολογουμένως εντυπωσιακή αλλά ίσως λαϊκίστικη εικόνα του δημάρχου Γαλατσίου, όταν ανεβασμένος στην καρότσα ενός φορτηγού φτυάριζε αλάτι μαζί με έναν φαντάρο. Θα θυμίσω κάτι πιο γνώριμο• τα προηγούμενα χρόνια προβλήματα από τα χιόνια δεν παρουσιάστηκαν σε δύσκολες περιοχές αρμοδιότητας των δήμων Νεάπολης-Συκεών και Πυλαίας-Χορτιάτη, ούτε της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Και δεν είναι μόνο οι χιονοπτώσεις που έχουν αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά, μα και οι κατά καιρούς δασικές πυρκαγιές και πλημμύρες.
Το ότι ορισμένοι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης αποτυγχάνουν ή ολιγωρούν, δε σημαίνει ότι είναι προβληματικός όλος ο θεσμός. Αντίθετα, επειδή ακριβώς οι τοπικοί άρχοντες βρίσκονται κοντά στις πηγές πιθανών προβλημάτων, έχουν ταυτόχρονα το κίνητρο και τη γνώση για να ενεργούν προληπτικά, ώστε να αποφεύγονται τα χειρότερα. Ας μη ξεχνάμε μάλιστα ότι η χειρότερη φυσική απειλή για τη χώρα μας είναι οι σεισμοί, και εκεί είναι που η πρόληψη μετράει τα μέγιστα. Αν κάτι λοιπόν χρειάζεται είναι να εκχωρηθούν στους ΟΤΑ πρόσθετοι οικονομικοί, ανθρώπινοι και υλικοί πόροι, όπως και θεσμικά εργαλεία αξιολόγησης και έγκαιρης απόδοσης ευθυνών. Αντί για περισσότερο συγκεντρωτισμό, πιο λογικό μοιάζει οι αποκεντρωμένες διοικήσεις να αναλάβουν τα απολύτως αναγκαία εκτελεστικά καθήκοντα των υπουργείων, οι περιφέρειες να αναβαθμιστούν σε επιβλέποντες των δήμων, και οι τρεις μεγάλες πόλεις να αποκτήσουν μητροπολιτικούς δημάρχους.
Τώρα θα αναμένουμε της -ομολογουμένως καθυστερημένες- ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις που μας υποσχέθηκε η κυβέρνηση. Όπως απεδείχθη περίτρανα, η θέσπιση ειδικού υπουργείου και η ανάθεση του σε άφθαρτο εξωκοινοβουλευτικό πρόσωπο δεν σημαίνει και πολλά. Απαιτούνται τομές και όχι διακοσμητικές αλλαγές. Θα τις τολμήσει το Μαξίμου;
*Ο Φάνης Ουγγρίνης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων