Μπορεί κανείς να συμφωνεί με τις θέσεις του ή όχι, μπορεί να αγαπά την Αμερική ή όχι, αλλά δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει ότι ο Τζέφρι Πάιατ είναι ο πιο εξωστρεφής και δραστήριος πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα τα πολλά τελευταία χρόνια.
Τον συναντήσαμε στο περιθώριο του Thessaloniki Summit στο Porto Palace και αμέσως επιβεβαίωσε αυτό για το οποίο ήμασταν σίγουροι: Παρότι διανύει τους τελευταίους μήνες της θητείας του στη χώρα μας, μιλάει, λειτουργεί και φέρεται σαν να έχει μόλις διοριστεί. Με το ίδιο πάθος για τη διπλωματία, την ίδια αίσθηση καθήκοντος απέναντι στην πατρίδα του αλλά, πλέον, μετά από έξι χρόνια, με μεγαλύτερη αγάπη για την Ελλάδα και τους Έλληνες.
H πρώτη ερώτηση έρχεται αβίαστα: Τι άλλαξε και στα τελευταία χρόνια, της δικής του θητείας, οι Αμερικανοί άρχισαν να επενδύουν στην Ελλάδα και ειδικά στη Θεσσαλονίκη; «Θα απαντήσω επικαλούμενος αυτό που είχε πει κάποτε ο αείμνηστος υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Κόλιν Πάουελ, “τα χρήματα είναι δειλά” (money is a coward, με την έννοια ότι επιδιώκουν το λιγότερο δυνατό ρίσκο). Θυμάμαι, πριν πέντε χρόνια, ο περιφερειάρχης Τζιτζικώστας, στην πρώτη μας συνάντηση, είχε εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για την απουσία αμερικανικών επενδύσεων στην Κ. Μακεδονία – και από την πλευρά του είχε δίκιο. Αλλά όταν είχα αναλάβει, ήταν πολύ δύσκολο να πειστούν οι Αμερικανοί επενδυτές να τοποθετηθούν στην Ελλάδα. Στις ειδήσεις για την Ελλάδα κυριαρχούσαν η κρίση, η τρόικα, ο κίνδυνος κατάρρευσης των ελληνικών τραπεζών. Ωστόσο από τότε τα πράγματα άλλαξαν ραγδαία προς το καλύτερο, η ελληνική οικονομία σταθεροποιήθηκε και άρχισε να παρουσιάζει σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες. Το κοινό χαρακτηριστικό όλων των αμερικανικών επενδύσεων στην Ελλάδα είναι η έμφαση που δίνουν στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Ειδικά η Θεσσαλονίκη είναι το μεγαλύτερο εκπαιδευτικό κέντρο της χώρας, το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι σε υψηλό επίπεδο. Αυτό είναι το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας σας,», λέει στη Voria.gr ο Αμερικανός Πρέσβης και προσθέτει: «Ένα άλλο πλεονέκτημα, που εδώ στην Ελλάδα το έχετε δεδομένο, είναι η τάση των εργαζόμενων να μένουν για πολύ καιρό στην ίδια δουλειά, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ που υπάρχει μεγάλη κινητικότητα και κάθε δύο-τρία χρόνια αλλάζουν εταιρείες, με αποτέλεσμα να χάνεται η επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο».
Μήπως, όμως, έπαιξε καταλυτικό ρόλο η δική του έντονη κινητικότητα αλλά για τη Pfizer, εν προκειμένω, η καταγωγή του Αλμπέρτ Μπουρλά από τη Θεσσαλονίκη; «Οι μπίζνες είναι μπίζνες. Ο κ. Μπουρλά είναι επικεφαλής ενός πολυεθνικού κολοσσού και είναι υποχρεωμένος να αναφέρεται στους μετόχους της εταιρείας. Όλα μπορεί να επηρεάζουν θετικά αλλά τελικά αυτά που μετρούν είναι τα οικονομικά μεγέθη και τα νούμερα. Εάν θα έπρεπε, πάντως, να πω ποιος είχε καταλυτικό ρόλο στην απόφαση της Pfizer να επενδύσει στη Θεσσαλονίκη, δημιουργώντας τελικά όχι ένα αλλά δύο hub, θα έλεγα ότι είναι ο Κυριάκος Μητσοτάκης ο οποίος είναι ο καλύτερος διαφημιστής της χώρα σας στο εξωτερικό», λέει ο κ. Πάιατ.
O ίδιος, μάλιστα, δηλώνει πολύ αισιόδοξος ότι οι επενδύσεις στη Β. Ελλάδα θα συνεχιστούν, φέρνοντας ως παράδειγμα το σχέδιο για ανάπτυξη Αιολικών Πάρκων της αμερικανικής 547 Enery στην Κ. Μακεδονία, τη συμμετοχή της αμερικανικής Advent στο mega-project «White Dragon» στη Δυτική Μακεδονία, για τη μετάβαση της περιοχής από τον λιγνίτη στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά και το διπλό αμερικανικό ενδιαφέρον για την παραχώρηση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης.
Στη συνέχεια τον ρωτάμε ποια ήταν η καλύτερη και ποια η δυσκολότερη στιγμή της θητείας του στην Ελλάδα. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον ότι και δύο ήταν στη Θεσσαλονίκη. «Ήταν εκπληκτική η εμπειρία της επίσκεψης στο Πάπιγκο ή στο Καϊμάκτσαλάν, τα τοπία ήταν μοναδικά», λέει και μας δείχνει ενθουσιασμένος φωτογραφίες από τα ταξίδια του εκεί. «Αλλά θα θέλετε μία πιο... πολιτική απάντηση (γέλια). Η καλύτερη, λοιπόν, ήταν το 2018, στη Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης, που είχε τιμώμενη χώρα τις ΗΠΑ. Κάναμε μεγάλη καμπάνια στην Αμερική και καταφέραμε να προσελκύσουμε πολλές μεγάλες επιχειρήσεις στη ΔΕΘ αλλά και να έρθει ο υπουργός Εμπορίου Γουίλμπορ Ρος. Το αποτέλεσμα εκτιμώ μάς δικαίωσε, είχαμε μία δυναμική παρουσία σε μία ομολογουμένως καταπληκτική Έκθεση όπου αναδείχθηκε και η δυνατότητα συνεργειών με την ελληνική start up κοινότητα, τις μεγάλες δυνατότητες της οποίας επίσης αναδείξαμε αυτά τα τελευταία πέντε χρόνια», αναφέρει και εξιστορεί την πρώτη συνάντησή του με τον Αλμπέρ Μπουρλά λίγο πριν τη ΔΕΘ του 2018: «Ήξερα ότι είναι Εβραίος ελληνικής καταγωγής αλλά μέχρι εκεί. Όταν ξεκίνησα να του λέω για τη Θεσσαλονίκη, για τις προοπτικές και τις ευκαιρίες, με σταμάτησε και μου είπε ότι δεν χρειάζεται να συνεχίσω, αποκαλύπτοντάς μου ότι είναι βέρος Θεσσαλονικιός». Όπως λέει χαρακτηριστικά, «ξεχωριστή εμπειρία» ήταν και η επίσκεψή του στις εργασίες του αγωγού φυσικού αερίου TAP. «Ήταν φοβερό να βλέπεις τόσους ανθρώπους συντονισμένα για ένα τεράστιο project», τονίζει.
Και η χειρότερη; «Και αυτή ήταν στη Θεσσαλονίκη, επίσης το 2018, όταν έπεσαν δακρυγόνα λίγο έξω από το πάρκινγκ της ΔΕΘ κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών την ώρα που μιλούσε ο τότε πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Ήμασταν στο πάρκινγκ με τον Ρος και τη σύζυγό του, η οποία έντρομη με ρώτησε τι συμβαίνει, γιατί όλοι αυτοί οι ανθρωποι έχουν πρόβλημα με τις ΗΠΑ και τότε τους εξήγησα ότι το πρόβλημά τους δεν είναι με εμάς αλλά με τη Συμφωνία των Πρεσπών».
Κάπως έτσι η συζήτηση πηγαίνει στην επίμαχη συμφωνία που προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στις δύο χώρες αλλά τώρα τελευταία φαίνεται ότι δημιουργεί πιο πολλά προβλήματα στη Βόρεια Μακεδονία. «Φυσικά δεν αλλάζω τη θέση μου, πρόκειται για μία πολύ καλή συμφωνία που ανοίγει νέους, καλύτερους δρόμους για τα δυτικά Βαλκάνια. Η συμφωνία πρέπει να τηρείται από όλες τις πλευρές αλλά όλα αυτά που συμβαίνουν είναι ένα καμπανάκι προς την Ευρώπη ότι θα πρέπει να ενδιαφερθεί για την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ», σχολίασε ο Πρέσβης.
Ελληνική φιλοξενία
Έχοντας πλέον κλείσει μια πενταετία με καθημερινή συναναστροφή με Έλληνες, τον ρωτάμε ποιο είναι το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των Ελλήνων και ποιο το μεγαλύτερο μειονέκτημα; «Η φιλοξενία (το αναφέρει στα ελληνικά) είναι ένα μοναδικό ελληνικό χαρακτηριστικό, οι Έλληνες είναι απίστευτα γενναιόδωροι άνθρωποι. Επιπλέον, η Ελλάδα είναι από μόνη της ένα πολύ ισχυρό brand, το ελληνικό φως είναι μοναδικό, είναι η Ακρόπολη, είναι οι αξίες που έχει δώσει η χώρα σας στον δυτικό πολιτισμό, με πιο σημαντικό από όλα τη Δημοκρατία. Όσα λάθη και να κάνει κανείς στη διαχείριση της χώρας, το brand Ελλάδα είναι τόσο δυνατό που θα βρει τον τρόπο να επιστρέψει», τονίζει και στα μάτια του μπορεί να διακρίνει κανείς τον θαυμασμό για τον ελληνικό πολιτισμό και την ελληνική ιστορία, σε βαθμό που αμελήσαμε να επιμείνουμε να μας πει για το μεγαλύτερο μειονέκτημα...
Η επόμενη μέρα
Αφήσαμε για το τέλος την εκτίμησή του για την επόμενη μέρα της Ελλάδας, όταν (με το καλό) η πανδημία θα αποτελεί παρελθόν και θα έχουμε επιστρέψει στην κανονικότητα. Ο κ. Πάιατ είναι αισιόδοξος βασίζοντας μεγάλο μέρος της αισιοδοξίας του στον πρωθυπουργό και στην αποφασιστικότητά του, όπως λέει, να προχωρήσει τις μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η χώρα: «Το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να αλλάξει το παιχνίδι για την Ελλάδα, είναι μια πολύ μεγάλη ευκαιρία για να μεταμορφωθεί η ελληνική οικονομία, να μετασχηματιστεί ενεργειακά και ψηφιακά. Υπάρχει μερίδα ανθρώπων που είναι σκεπτικιστές σε αυτές τις αλλαγές, υπάρχει η γραφειοκρατία, αλλά βλέπουμε ότι ήδη έχουν γίνει πολλά από τον υπουργό Πιερρακάκη. Δεν πρέπει, λοιπόν, να αφήσετε την ευκαιρία να πάει χαμένη. Και επειδή έχετε έναν πρωθυπουργό που πιστεύει βαθιά σε αυτές τις αλλαγές, είμαι πεπεισμένος ότι έχει τον τρόπο να τις προχωρήσει».