του Θανάση Παππά*
Τα παλιά τα χρόνια…
Η αρχιτεκτονική, ο πολεοδομικός σχεδιασμός και οι αστικές αναπλάσεις τα παλιά τα χρόνια ήταν στο προσκήνιο. Υπουργεία, Τεχνικό Επιμελητήριο και Σύλλογοι, πολιτικά υποκείμενα και Κυβερνήσεις ήταν σε κρεσέντο για τέτοια θέματα.
Γενικά και ειδικά χωροταξικά πλαίσια, ρυθμιστικά σχέδια και Οργανισμοί Ρυθμιστικού, πολεοδομικά σχέδια και επεκτάσεις, διάσωση αυθαιρέτων (για πρώτη και τελευταία φορά με την επιχείρηση πολεοδομικής ανασυγκρότησης) είναι ένα ενθύμημα.
Ενθύμημα, χωρίς υπερβολή η πρόθεση μηδενισμού καθώς το αποτέλεσμα μικρό. Αν επιμείνει κάποιος θα διαπιστώσει ότι όλα είναι ανάκατα, στη μέση και σε λάθος κατεύθυνση.
Έκτοτε σιγή ιχθύος. Όμως οχι ακριβώς.
Και για να είμαστε ακριβείς όλα τα χρόνια -με κρίση και χωρίς κρίση- έχουμε γιγάντωση της πολυνομίας, κατάργηση στην ουσία του όποιου σχεδιασμού, νομοθέτηση επί νομοθετήσεων (βλέπε διατάγματα για τις χρήσεις γης. Αρκούν) άνευ ουσιαστικού αντικρίσματος, γραφειοκρατικοποίηση των πάντων.
Για την πάταξη της πολυνομίας και την προσπάθεια απλούστευσης και κωδικοποίησης της πολεοδομικής νομοθεσίας ας μη μιλάμε.
Στην πραγματικότητα αν κάποιος θέλει την ελάχιστη τροποποίηση ρυμοτομικού σχεδίου, την όποια μελέτη επέκτασης η πράξης εφαρμογής, την όποια τροποποίηση του γενικού πολεοδομικού σχεδίου, την έγκριση τοπικού ρυμοτομικού σχεδίου δεν έχει παρά να αναμένει κάποια χρόνια…
Τώρα αν κάποιος Δήμος θέλει την απόδοση οικοπέδων του δημοσίου για σχολεία η ότι άλλο πρέπει να πληρώσει, με διαδικασίες και τερτίπια που όμοια δεν βρίσκονται στον Ευρωπαϊκό χώρο.
Αστικές αναπλάσεις...(1)
Υπενθυμίζω εν συντομία:
Το 2010 το σχέδιο με ανταλλαγή γης, το σχέδιο με "εργολαβική παρέμβαση’’, το σχέδιο αξιοποίησης των εγκαταλειμμένων κτιρίων ήταν στο προσκήνιο.
Τα σχέδια για τον "πράσινο ΓΟΚ" για μαζική απόσυρση κτιρίων, για κίνητρα για ένα βιοκλιματικό σχεδιασμό και στήριξη πρακτικών εξοικονόμησης ενέργειας κ.α ήταν επί τάπητος.
Το 2014 το σχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και του Δήμου Αθηναίων για κατεδάφιση 1.800 εγκαταλελειμμένων και ερειπωμένων κτιρίων ήταν έτοιμο για άμεση υλοποίηση.
Αστικές αναπλάσεις...(2)
Αίφνης πρόσφατα και μάλιστα στη λήξη της θητείας της Κυβέρνησης, σε σχετική ημερίδα του ΥΠΕΝ, τίθενται ζητήματα για αστικές αναπλάσεις με κατεδάφιση οικοδομικών τετραγώνων, για μεταφορά κατοίκων και αύξηση πρασίνου με στόχο την αστική αναγέννηση και ανθεκτικότητα.
Ζητήματα αξιοποίησης των ακαλύπτων των οικοδομών, για αύξηση πρασίνου και απλοποίησης του θεσμικού πλαισίου για τις αστικές αναπλάσεις.
Ιδέες και προτάσεις που διαχρονικά τίθενται και που διαχρονικά απαξιώνονται.
Εν τούτοις είναι αυταπόδεικτο πως ότι κυριαρχεί και υλοποιείται είναι αυτό που σχετίζεται με το ιδιωτικό, με την συνεχή ταχτοποίηση των αυθαιρεσιών παντού, με την περαιτέρω περιπλοκή της ήδη πολυδαίδαλης και αλληλοσυγκρουόμενης νομοθεσίας, με την πλήρη απαξίωση της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας και την τσάτρα -πάτρα διεκπεραίωση της καθημερινότητας. (βλέπε αστικές πυκνώσεις κ.α)
Οδηγούμεθα λοιπόν από τα εθνικά συμβούλια χωροταξίας και τις πολεοδομικές αναπλάσεις του 2010 στις ξαφνικές αστικές αναπλάσεις του 2018, χωρίς υπηρεσίες, χωρίς πλαίσιο, μέσα σε ένα ασφυκτικό και εχθρικό περιβάλλον που δόμησε το πολιτικό σύστημα από τη μεταπολίτευση μέχρι τις μέρες μας.
Θέλουμε δηλαδή την απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου για τις αστικές αναπλάσεις, θέλουμε απόκτηση κοινοχρήστων χώρων, θέλουμε ανάκτηση του κτιριακού αποθέματος των διατηρητέων, άμεσα και με νομοθέτηση όλων αυτών έως του Απρίλιο του 2019.
Μετά θα ξεκινήσει η εφαρμογή...
Φοβάμαι ότι κάτι δεν πάει καλά. Δεν είναι δυνατόν να προχωρήσει οτιδήποτε αν το πολιτικό σύστημα και η γενική κυβέρνηση δεν προσδιορίσουν με σαφήνεια και πληρότητα τον στόχο, τα μέσα και τα εργαλεία για την επιτυχή έκβαση του σχεδιασμού.
Σε μακροπρόθεσμη όμως βάση με πολιτική θέληση για μεταρρύθμιση στην πολεοδομία και στην πόλη. Όπως συμβαίνει στις πόλεις εκτός Ελλάδας. Απαιτείται συνεννόηση και κανονικότητα.
Αυτά -προς στιγμήν- απουσιάζουν άρα θα έλεγα ας περιοριστούμε στην ταχτοποίηση των αυθαιρέτων πάσης φύσεως, μέχρι να εμφανιστεί η φρέσκια σοδειά.
Επαναλαμβάνω πως ένας Δήμος δεν μπορεί να διαπλατύνει το πεζοδρόμιο, αν δεν έχει εκατό μελέτες και διακόσιες προϋποθέσεις. Ταυτόχρονα θέλουμε την κατεδάφιση οικοδομικών τετραγώνων και αστική αναγέννηση!
Δείτε την ανάπλαση του Ελληνικού. Είναι στα τελειώματα.
*Ο Θανάσης Παππάς είναι Αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων, Περιβάλλοντος και Πρασίνου του Δήμου Θεσσαλονίκης