του Θανάση Παππά*
Με αφορμή τις αποφάσεις της διοίκησης του Δήμου και τα πρόσφατα δημοσιεύματα για αξίωση αποζημιώσεων από την ανάδοχο εταιρεία για την ακυρωθείσα δεύτερη φάση της πεζοδρόμησης στην Αγιας Σοφίας σκόπιμο είναι να θυμηθούμε τα πραγματικά περιστατικά, που είναι οδηγός για την πορεία του θέματος.
1. Ο ΑΡΧΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ «Θεσσαλονίκη 2012».
Υπενθυμίζω τους διαγωνισμούς που αναφέρονται στην αναμόρφωση περιοχών της πόλης. Πρόκειται για τους τρεις αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς που αφορούν:
⦁ Στην ανάπλαση του άξονα Αχειροποιήτου - Αγίας Σοφίας από την οδό Φιλίππου μέχρι τη λεωφόρο Νίκης, συμπεριλαμβανομένων των πλατειών Αγίας Σοφίας και Μακεδονομάχων και του περιβάλλοντα χώρου των βυζαντινών ναών και του Ιερού Ναού Γρηγορίου Παλαμά (Μητρόπολη)
⦁ Στη διαμόρφωση και αξιοποίηση του περιβάλλοντα χώρου του μνημειακού συνόλου του Επταπυργίου στην Άνω Πόλη
⦁ Στην ανάπλαση - ανάδειξη της «Βαλκανικής Πλατείας» στην περιοχή του πρώην Στρατοπέδου Στρεμπενιώτη του Δήμου Νεάπολης - Συκεών
Τα δημοσιεύματα της εποχής μας υπενθυμίζουν πως η αναβάθμιση της εικόνας της πόλης, η ενίσχυση της ήπιας κυκλοφορίας και οι αναπλάσεις με έμφαση και στην πεζοδρόμηση της Αγίας Σοφίας ήταν στην ατζέντα.
Ατζέντα που είχε επιβεβαιωθεί και με μνημόνιο συνεργασίας ΥΠΕΝ-Δήμου Θεσσαλονίκης.
1. ΦΑΣΗ ΠΡΩΤΗ - Η έναρξη λειτουργίας του πιλοτικού πεζοδρόμου
Η διοίκηση Μπουτάρη είχε προχωρήσει στη πιλοτική πεζοδρόμηση τμήματος της Αγίας Σοφίας και εν συνεχεία -μετά τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του ΥΠΕΝ- στην μελετητική ωρίμανση και υλοποίηση του πεζοδρόμου.
Ο πιλοτικός πεζόδρομος πραγματοποιείται με την ευθύνη των αρμοδίων Αντιδημάρχων Κουράκη-Ζέρβα.
2. ΦΑΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ. Οριστικός πεζόδρομος
Παρά τις γκρίνιες η πόλη και οι φορείς ’’αγκάλιασαν’’ το νέο πεζόδρομο. Με την ολοκλήρωση του τμήματος Τσιμισκή- Μακέντζυ Κίνγκ και των παράδρομων, παρά το γεγονός ότι οι διαμαρτυρίες στην διάρκεια της κατασκευής ήταν απίστευτες και έξω από κάθε λογική-εντός και εκτός Δημοτικού Συμβουλίου- η πόλη και οι πολίτες υποδέχθηκαν τελικά θετικά την απόδοση του κατασκευασμένου τμήματος στις λειτουργίες της πόλης.
Μάλιστα τον Οκτώβρη του 2015 πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις εγκαινίων με πρωτοβουλία του Εμπορικού Συλλόγου και του Συλλόγου Επαγγελματιών Ιστορικού Κέντρου.
3. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΖΟΔΡΟΜΗΣΗΣ
Η ίδια διοίκηση προώθησε την υλοποίηση του έργου πεζοδρόμησης του υπολοίπου τμήματος του ιστορικού άξονα της Αγίας Σοφίας. Ενός έργου ο σχεδιασμός του οποίου ξεκίνησε το 2012 από το Υπουργείο Περιβάλλοντος κατ’ εφαρμογή του Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης, πραγματοποιήθηκε διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός, όπως αναφέρθηκε, σημειώνεται όμως πάλι γιατί είναι σημαντικό.
Είναι προφανές ότι καθόλου δεν αποτελεί αποσπασματική παρέμβαση, αντίθετα υποστηρίζεται και προβλέπεται από το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, τις δύο πρόσφατες στρατηγικές μελέτες ολοκληρωμένων κυκλοφοριακών παρεμβάσεων και επιπλέον τεκμηριώνεται από ειδική για το έργο κυκλοφοριακή μελέτη επιπτώσεων που συντάχθηκε από το Ινστιτούτο Μεταφορών το 2018.
Άλλωστε η πεζοδρόμηση του υπολοίπου τμήματος του ιστορικού άξονα της Αγίας Σοφίας εγκρίθηκε από τον αρμόδιο φορέα (Δ/νση Περιβαλλοντικού και Χωροταξικού Σχεδιασμού της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης) με την υπ’ αριθμ. 3938/26-6-2019 Απόφαση, βάσει της υποβληθείσας κυκλοφοριακής μελέτης.
Ακόμη όσον αφορά ενδεχόμενες αιτιάσεις ότι δεν υπάρχει πολιτική στάθμευσης στο Δήμο Θεσσαλονίκης, απλώς υπενθυμίζουμε την επιτυχημένη εφαρμογή του ολοκληρωμένου Συστήματος Ελεγχόμενης Στάθμευσης, η οποία δεν είναι δυνατόν να αγνοηθεί ακόμη και από τους επικριτές της, και τους νέους δημοτικούς χώρους ελεύθερης στάθμευσης που έχουν ανακουφίσει ως ένα βαθμό κάποιες πυκνοκατοικημένες γειτονιές της πόλης. Σε αυτό πρέπει να προστεθεί το νέο ωράριο φορτοεκφόρτωσης, το οποίο έπρεπε ήδη να εφαρμόζεται, αφού οι επιπτώσεις στις λειτουργίες της πόλης και στην άμβλυνση του κυκλοφοριακού προβλήματος θα είναι αναμφίβολα θετικές.
Σε κάθε περίπτωση τονίζουμε ότι ο Δήμος πρέπει να έχει συνέχεια, το σχέδιο αστικών αναπλάσεων και βιώσιμης κινητικότητας δεν είναι προγράμματα αλά καρτ αλλά συνιστούν εργαλεία πολιτικής με επιστημονική τεκμηρίωση και προοπτική την αναζωογόνηση και αναβάθμιση της Θεσσαλονίκης όπως συμβαίνει σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις και όχι μόνο.
Το πρόγραμμα ‘’ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2030’’ συμβάλει αποδεδειγμένα στην αναβάθμιση αστικών τόπων και δημοσίων χώρων, αποτελεί ανάχωμα στην υποβάθμιση και στο κυκλοφοριακό πρόβλημα και επιδιώκει την απομάκρυνση της διερχόμενης κυκλοφορίας από το ιστορικό- εμπορικό κέντρο.
Η λειτουργία του μετρό θα επιβεβαιώσει τις παρεμβάσεις αυτές και θα δώσει αποφασιστική ώθηση για περαιτέρω παρεμβάσεις με ηλεκτροκίνηση, ποδηλατοκίνηση και δημόσια μέσα μεταφοράς.
Το νέο σχέδιο αστικής ανάπλασης της Αγίας Σοφίας με τον διαγωνισμό, την σύμβαση και την προετοιμασμένη έναρξη του έργου που άφησε η διοίκηση Μπουτάρη, φιλοδοξούσε να μεταβάλει την εικόνα του κέντρου.
Όμως έχουμε νέες επιλογές.
4. ΝΕΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ-ΤΟ ΞΗΛΩΜΑ
Πρόσφατα και με εισήγηση της τελευταίας στιγμής-εκτός Η.Δ- από τον Αντιδήμαρχο Τεχνικών Έργων λαμβάνεται απόφαση του Δ.Σ για ματαίωση του έργου.
Η απόφαση αυτή είναι πρόχειρη, χωρίς επιχειρήματα και ουσιαστικά συνιστά την εναντίωση της νέας διοίκησης σε βασικές επιλογές της προηγούμενης. Και με κόστος. Τα δημοσιεύματα αναφέρουν πως πάνω από 100 χιλ.€ θα κοστίσει η ακύρωση του έργου.
5. Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ
Η πολεοδομική παρακαταθήκη και η αναγκαιότητα για αναβάθμιση του ιστορικού κέντρου με έργα πεζοδρόμησης και ανάπλασης αποτελεί αναγκαιότητα που δεν καταρρίπτεται από ρηχά επιχειρήματα περί ΟΑΣΘ κ.α.
Οι επιπτώσεις από την απόφαση ματαίωσης είναι πολλές και μεγάλες. Πέραν των αποζημιώσεων μηδενίζεται η προοπτική αναβάθμισης του ιστορικού κέντρου,άμεσα κάτι που επιδρά αρνητικά στην αρχιτεκτονική υπόσταση και φυσιογνωμία της Θεσσαλονίκης.
Τα λευκά και τα κατά στις αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων τότε, όταν δηλαδή προσχώρησαν στην αντιπολίτευση, δεν έχουν την ίδια βαρύτητα με τις αποφάσεις που λαμβάνουν σήμερα. Σήμερα οι αποφάσεις της διοίκησης πια ορίζουν την εξέλιξη της πόλης.
Η αποστροφή στην πολεοδομική και αρχιτεκτονική αναγκαιότητα αλλά και στην τεχνική ετοιμότητα (μελετών και εγκρίσεων) είναι δείγματα άκρως ανησυχητικά.
Το παρακάτω διάγραμμα δεν μπορεί να το εξαφανίσει η παρούσα διοίκηση. Είναι παρακαταθήκη για την πολεοδομική -αρχιτεκτονική αναβάθμιση της πόλης και την βιώσιμη αστική κινητικότητα.
Αντί λοιπόν σήμερα να υλοποιείται το έργο το οποίο είχε μεγάλη προετοιμασία και κόπο, αυτό ακυρώνεται.
Αντί να στοιχειοθετείται παράλληλα η επίλυση για την ανάδειξη των σημαντικών ευρημάτων στην Αγίας Σοφίας με ταυτόχρονη αναβάθμιση της Αχειροποιήτου-μέγα μνημείο της πόλης- ώστε όλα αυτά να αποτελέσουν σήμα κατατεθέν για την πόλη (ταπείνωση της οδού και μετασχηματισμός της περιοχής για την ανάδειξη της νέας πλατείας και με την ευκαιρία και της πλατείας Μακεδονομάχων* οι ιθύνοντες της πόλης περί άλλων τυρβάζουν. Αναφέρουν το κυκλοφοριακό και τον ΟΑΣΘ ως επιχειρήματα. Τι θλίψη..
⦁ Η πλατεία Μακεδονομάχων απαιτεί αρχιτεκτονικές πρωτοβουλίες στέρεες και με βάση την ιστορία και όχι πρόχειρες χειρονομίες για εντυπωσιασμό.
* Ο Θανάσης Παππάς είναι πρώην αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων, Καθαριότητας και Πρασίνου στον δήμου Θεσσαλονίκης