του Κλεάνθη Ακτενίζογλου*
Πριν από έναν ακριβώς χρόνο, τον Φεβρουάριο του 2020 και συγκεκριμένα στις 8 Φεβρουαρίου, ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης παρουσίασε στην Πτολεμαΐδα και σε ημερίδα που διοργάνωσε η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας 12 μέτρα άμεσης δράσης για τη Δυτική Μακεδονία ενόψει της απολιγνιτοποίησης.
Ήταν η ίδια η κυβέρνηση που πριν από ένα χρόνο χαρακτήρισε τα μέτρα άμεσα οπότε ως Παρατηρητήριο Απολιγνιτοποίησης έχουμε την υποχρέωση να αξιολογήσουμε την πορεία υλοποίησης των κυβερνητικών εξαγγελιών και να ενημερώσουμε την κοινή γνώμη.
Αν και η απολιγνιτοποίηση θα έχει δραματικές επιπτώσεις για τις περιοχές της Πτολεμαΐδας και της Μεγαλόπολης, από την αξιολόγησή μας απουσιάζουν οι επιθετικοί ή άλλοι προσδιορισμοί και χαρακτηρισμοί γιατί αντιλαμβανόμαστε ότι η έκτακτη συνθήκη της πανδημίας άλλαξε τα δεδομένα. Παρ' όλα αυτά όμως, η κυβέρνηση συνεχίζει να διακηρύσσει πως τα πάντα στην Πτολεμαΐδα προχωρούν σύμφωνα με το πρόγραμμα όμως τίποτα δεν συνηγορεί υπέρ αυτής της θέσης.
Αναλυτικότερα
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: η ΔΕΗ θα ανακοινώσει την γρήγορη εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών συνολικής ισχύος 2GW στη Δυτική Μακεδονία. Τί έγινε: Έγιναν οι ανακοινώσεις και οι πρώτες αναθέσεις για 230ΜW. Επισημαίνουμε όμως ότι για την εγκατάσταση των Φ/Β Πάρκων απαιτούνται σοβαρές περιβαλλοντικές μελέτες. Αυτές δεν έχουν καν ανακοινωθεί.
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: Η ΔΕΗ θα προχωρήσει σε εθελούσια έξοδο των υπαλλήλων, που θα είναι απολύτως αυτοχρηματοδοτούμενη, χωρίς δηλαδή να υπάρχει επιβάρυνση ούτε για τον προϋπολογισμό ούτε για τα ασφαλιστικά ταμεία. Τι έγινε: Ξεκίνησε.
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: Η ΔΕΗ θα προχωρήσει με την αναγκαία ταχύτητα την αποκατάσταση των ορυχείων. Τι έγινε: Δεν έχει γίνει καμία ενέργεια αποκατάστασης, δεν έχει δημοπρατηθεί ούτε καν ο διαγωνισμός για τις μελέτες αποκατάστασης των εδαφών.
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: Δημιουργία των προϋποθέσεων για τη θέρμανση των περιοχών με άλλους τρόπους, μετά το κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων. Τι έγινε: Έχει ανατεθεί έργο για την προσωρινή κάλυψη της τηλεθέρμανσης της Πτολεμαΐδας με ετοιμότητα τον Οκτώβριο του 2021.
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: Προσαρμογή του χωροταξικού σχεδιασμού ώστε να εξυπηρετηθεί η αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής. Τι έγινε: Είναι σε διαβούλευση.
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: Δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή σε σχέση με το εκπτωτικό τιμολόγιο της ΔΕΗ (ΠΟΤ) για τις λιγνιτικές περιοχές. Τι έγινε: Το τιμολόγιο Μέσης Τάσης, που αφορά εργοστάσια, βιοτεχνίες, παραγωγική δραστηριότητα κλπ. έχει ακριβύνει.
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: Θα αποδοθεί από τη ΔΕΗ στις λιγνιτικές περιοχές ο πόρος της τάξεως των 130 εκατ. ευρώ. Τι έγινε: Έχει αποδοθεί εξ όσων γνωρίζουμε. Αλλά αυτό γινόταν έτσι κι αλλιώς. Ο λιγνιτικός πόρος πάντα αποδιδόταν σε δήμους για έργα υποδομής.
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: Οι λιγνιτικές περιοχές θα συνεχίσουν να λαμβάνουν χρηματοδότηση, ύψους 60 εκατ. ευρώ, από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέσω του Πράσινου Ταμείου. Τι έγινε: Δεν το γνωρίζουμε.
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: Στήριξη των σχεδίων που διαμορφώνονται από τον τοπικό ΦΟΔΣΑ και εκείνον της Κεντρικής Μακεδονίας για τη δημιουργία μονάδας παραγωγής ενέργειας από τα απορρίμματα (waste-to-energy). Τι έγινε: Τίποτα.
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: Το Πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας θα αποκτήσει ένα διαφορετικό αναπτυξιακό ρόλο στην περιοχή. Τι έγινε: Τίποτα.
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: Αίτημα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κηρύξει τις λιγνιτικές περιοχές ως ειδικές φορολογικές ζώνες με ειδικά φορολογικά κίνητρα στο πλαίσιο της Δίκαιης Μετάβασης για τη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη. Τι έγινε: Δεν γνωρίζουμε εάν έγινε καν το εξαγγελθέν αίτημα, τοποθετηθήκαμε από την αρχή ότι είναι ανέφικτο και δεν το πιστέψαμε. Οι υφιστάμενες επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας μπορούν να στηριχθούν με εύλογα και λογικά μέτρα που έχουμε προτείνει.
-Τι υποσχέθηκε η κυβέρνηση: Άμεση έναρξη της επεξεργασίας του νέου αναπτυξιακού προγράμματος των λιγνιτικών περιοχών με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Τι έγινε: Ανακοινώθηκε ΕΣΠΑ 5,5 εκ. € για τη Δυτ. Μακεδονία, από 27/01/2021.
Επισημαίνουμε ότι επιπρόσθετα ανακοινώθηκαν «εμβληματικές» επενδύσεις και σημειώνουμε ότι ενέχουν τον κίνδυνο να δούμε στη Δυτική Μακεδονία κουφάρια τύπου Θράκης και εμφάνιση επενδυτών – κροκοδείλων.
Οι ανακοινωθείσες «μεγάλες επενδύσεις» υδροπονίας οι οποίες θα απορροφήσουν τεράστια ποσά, θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας για εργάτες γης, μόνο που η πλειοψηφία αυτών των νέων εργατών γης θα προέρχεται από Βαλκανικές χώρες.
Η παρατήρησή μας είναι ότι επιτέλους οι «αρμόδιοι» θα πρέπει να καταλάβουν ότι κανένα μέτρο που έχει εξαγγελθεί δεν ωφελεί τις υφιστάμενες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται ήδη στη Δυτική Μακεδονία άρα και την πραγματική οικονομία. Στην περιοχή θα δημιουργηθούν 12.000 άνεργοι, η περιοχή θα αποτεφρωθεί.
Το πρώτο μέτρο που θα έπρεπε να εξαγγείλει η κυβέρνηση είναι να χαρακτηρίσει πληττόμενες όσες επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται άμεσα ή έμμεσα με την ηλεκτροπαραγωγή. Έτσι ώστε αυτές να στηριχθούν κατά προτεραιότητα, να μετασχηματιστούν κατά το δυνατό και να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας που ΉΔΗ έχουν.
Τα εργαλεία που διαθέτει η κυβέρνηση και πρέπει να χρησιμοποιήσει είναι μίγμα φορολογικών – εργασιακών - χρηματοδοτικών μέτρων. Για τις επιχειρήσεις της Δυτικής Μακεδονίας δεν έγινε απολύτως καμία ενέργεια. Η κυβέρνηση οφείλει να προστατέψει τον πλούτο των επιχειρήσεων και των εργαζομένων τους. Αλλιώς θα περιμένουμε τους επενδυτές...
*Ο Κλεάνθης Ακτενίζογλου είναι πρόεδρος του Παρατηρητηρίου – Ελλάδα 2028
