του Δρς Ανδρέα Στοϊμενίδη*
Είμαστε συγκλονισμένοι. Μέσα στις τελευταίες 45 ημέρες 9 άνθρωποι με μέση ηλικία τα 45 έτη έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της εργασίας τους.
Μακρύς ο κατάλογος των απωλειών στον οποίο προστέθηκαν τρία μέλη συνεργείου υπογειοποίησης καλωδίων της ΔΕΗ, που κάηκαν ζωντανοί από ηλεκτροπληξία στην Ερύμανθο Εύβοιας, ο χειριστής ερπυστριοφόρου οχήματος στο εργοτάξιο του αεροδρομίου στο Καστέλι Ηρακλείου, ο οδηγός φορτηγού εντός εργοστασίου αποθηκών στην βιομηχανική περιοχή Λαμίας και ένας γιατρός, Καθηγητής Πανεπιστημίου τον οποίο καταπλάκωσε αναβατόριο εμπορευμάτων σε ιδιωτική κλινική στην Λάρισα. Βαρύ το τίμημα και στον αγροτικό κλάδο όπου μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια αγροτικών εργασιών τρεις γεωργοί. Ο ένας στον Ερύμανθο Αχαΐας και εδώ στην γειτονιά μας άλλοι δύο, ο πρώτος από ανατροπή ελκυστήρα στο Γάζωρο Σερρών και ο δεύτερος στην Άρνισσα Πέλλας όταν εγκλωβίστηκε μεταξύ του ελκυστήρα και της φρέζα που είχε προσαρμόσει σε αυτόν. Την προηγούμενη Κυριακή είχαμε άλλον έναν βαρύτατο τραυματισμό αγρότη στον Χάρακα Κρήτης, ενώ την Δευτέρα εργάτης λατομείου στον νομό Δράμας έχασε το χέρι του.
Το συγκλονιστικότερο είναι ότι ουδείς καταγράφει τον μεγάλο αριθμό των δυστυχημάτων και κατά συνέπεια δεν υπάρχει αντίληψη του μεγέθους του δράματος και της επείγουσας ανάγκης να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα ασφαλών και υγιών χώρων εργασίας. Όταν ύστερα από δύο χρόνια έρχονται τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Αρχής, οι εργαζόμενοι που έχουν χάσει την ζωή τους, δεν έχουν ονοματεπώνυμα, ούτε οικογένειες. Είναι αριθμοί σε έναν στατιστικό πίνακα. Πολλές περιπτώσεις μάλιστα όπως αυτές του αγροτικού κλάδου δεν καταγράφονται ως εργατικά δυστυχήματα.
Σημαντικό στοιχείο είναι ότι πρωταθλητές στα εργατικά δυστυχήματα είναι ο κατασκευαστικός και ο αγροτικός κλάδος ενώ οι εταιρείες που έχουν την ευθύνη είναι από τις μεγαλύτερες της χώρας στη δραστηριότητά τους.
Ποτέ ένα θανατηφόρο περιστατικό δεν γίνεται «κατά τύχη» ή επειδή «είναι κακιά η ώρα». Είναι πάντα το τελευταίο μίας σειράς ελαφρύτερων περιστατικών που έχουν επαναληφθεί λόγω επικίνδυνων συνθηκών. Και βέβαια το περιβάλλον εργασίας διαμορφώνεται με πλήρη επιχειρησιακή και νομική ευθύνη του εργοδότη.
Ως δύο βασικές αιτίες αναφέρουμε την μεγάλη εντατικοποίηση της εργασίας και την χρησιμοποίηση φθηνού, ανειδίκευτου, ανεκπαίδευτου εργατικού δυναμικού δίχως πιστοποιήσεις και εμπειρία. Συνήθως επικοινωνιακά κλείνει το θέμα με την σύλληψη του εργοδηγού, του προϊσταμένου ή του τεχνικού ασφαλείας. Ποιος όμως εξετάζει τι οδηγίες δέχονται και μεταφέρουν, ο εργοδηγός ή ο προϊστάμενος να εκτελέσουν για επίτευξη έργου ή υπηρεσίας σε ασφυκτικό χρονικό διάστημα και σε διαφορετικές περιοχές ή αν οι συμβουλές του τεχνικού ασφαλείας έχουν ακολουθηθεί από την επιχείρηση.
Είναι τόσο πολλά τα περιστατικά όμως που οποιαδήποτε τεχνική συζήτηση θα υποβάθμιζε το θέμα αυτής της ανθρωποθυσίας.
Η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Εργασίας είναι απαραίτητο να αναλάβουν ισχυρή πρωτοβουλία τοποθετώντας το θέμα ως κυρίαρχο στα θέματα εργασίας, ενισχύοντας το πλήρως υποστελεχωμένο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας και αναβαθμίζοντάς το από Γενική Διεύθυνση σε Γενική Γραμματεία. Θυμίζουμε ότι το ΣΕΠΕ είχε ιδρυθεί ως Ειδική Γραμματεία και υποβαθμίστηκε σε Γενική Διεύθυνση στα τέλη του 2019. Η εισαγωγή σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης του μαθήματος Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (ΥΑΕ) θα ήταν απολύτως χρήσιμη. Η τιμωρία όσων εργοδοτών παρανομούν είναι ένα σοβαρό ζητούμενο, καθώς συνήθως εφευρίσκονται εξιλαστήρια θύματα μεταξύ των εργαζομένων στο μέσο της διοικητικής πυραμίδας των εταιρειών, ενώ τα πρόστιμα που επιβάλλονται στις επιχειρήσεις αμφισβητείται κατά πόσο αποδίδονται στα δημόσια ταμεία.
Οι επιχειρήσεις πρέπει επιτέλους να αντιληφθούν ότι η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής υποβαθμίζει και εξευτελίζει την έννοια του κέρδους. Η σύγχρονη, εταιρική ευθύνη απαιτεί υγιείς και ασφαλείς χώρους εργασίας, συνεχή διαβούλευση με τους εργαζόμενους και διαρκή εκπαίδευσή τους. Δεν πίστευα σε αυτά που άκουγα, όταν σε τηλεδιάσκεψη που συμμετείχα την προηγούμενη εβδομάδα με εργαζόμενους σε μεγάλο Όμιλο, από τους μεγαλύτερους εργοδότες της χώρας, μου μεταφέρθηκε ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση δεν επικαιροποίησε την εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου όπως όφειλε στις επιδημιολογικές συνθήκες του κορονοϊού. Κάτι που είναι κατά νόμο υποχρεωτικό και για ένα εμπορικό κατάστημα που απασχολεί έναν εργαζόμενο
Εμείς οι εργαζόμενοι είναι απαραίτητο να συγκροτούμε τις επιτροπές ΥΑΕ στις επιχειρήσεις όπως μας επιτρέπει ο νόμος και να συμμετέχουμε ενεργητικά στη διαβούλευση και διαμόρφωση θέσεων για τα θέματα αυτά. Ότι γίνεται με την απουσία ή τον αποκλεισμό των εργαζομένων είναι καταδικασμένο να αποτύχει, καθώς αφενός μεν δεν εντοπίζει τις πραγματικές επικίνδυνες συνθήκες, αφετέρου δε, δεν υιοθετεί τις κατάλληλες πρακτικές για την εφαρμογή τους από τον εργαζόμενο. Πρέπει να ενδυναμώσουμε την παρουσία μας σε όλη την πυραμίδα της θεσμικής εκπροσώπησης.
Η πρότασή μας για εκπαίδευση και πιστοποίηση του συνόλου του εργατικού και υπαλληλικού προσωπικού στα θέματα εργασίας θα σώσει ζωές και θα κάνει την εργασία ευκολότερη και παραγωγικότερη. Η χρηματοδότηση μπορεί να προγραμματιστεί με πόρους του νέου ΕΣΠΑ το οποίο σχεδιάζεται.
Είναι επιτακτικό να το αντιληφθούμε όλοι, άμεσα. Οποιαδήποτε καθυστέρηση στην εφαρμογή μέτρων και πολιτικών είναι εγκληματική. Κοστίζει ζωές.
*Ο Δρ. Ανδρέας Στοϊμενίδης είναι Συνομοσπονδιακός Γραμματέας ΥΑΕ ΓΣΕΕ, Εθνικός Αντιπρόσωπος ΥΑΕ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή
