Τις τελευταίες 20 ημέρες η Τσιμισκή, ο πιο εμπορικός δρόμος της Θεσσαλονίκης, παραμένει στη θέση του. Τόσο ο ίδιος, όσο και τα καταστήματα που φιλοξενεί. Το ίδιο και η Μητροπόλεως, η Ερμού η Εγνατία, η Αγίας Σοφίας και όλοι οι εμπορικοί δρόμοι της πόλης. Μόνο οι καταναλωτές –η δεύτερη βασική συνιστώσα του εμπορίου- άλλαξαν. Είναι λιγότεροι και… κάπως διαφορετικοί. Η πανδημία του κορωνοϊού και το lockdown επέδρασαν ουσιαστικά στην καθημερινότητα, ενισχύοντας τα ψηφιακά κανάλια πωλήσεων των επιχειρήσεων. Παράλληλα η οικονομική ανασφάλεια που έχει δημιουργηθεί δρα ανασταλτικά στην καταναλωτική διάθεση. Το βεβαιώνουν αυτό ομόφωνα οι έμποροι της Θεσσαλονίκης, οι οποίοι προβληματίζονται όχι μόνο για το σήμερα, το αύριο και το μετά από τρεις ή πέντε μήνες, αλλά και για το αργότερα.
Στο ερώτημα εάν η κρίση του κορωνοϊού επέσπευσε την έλευση του καταναλωτή του μέλλοντος, ο οποίος έχει διαφορετικές προτεραιότητες και άλλες προτιμήσεις, δρώντας σε ένα αμιγώς ψηφιακό περιβάλλον, θετική απάντηση δίνει διεθνής έρευνα της Ernst & Young. Παράλληλα, όμως, από την ίδια έρευνα συνάγεται ότι η πανδημία εισήγαγε και απρόβλεπτες μεταβλητές που δημιουργούν έναν μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας ως προς τις καταναλωτικές συμπεριφορές. Και ακόμη ότι οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς που σχετίζονται με το λιανικό εμπόριο, θα πρέπει να αναθεωρήσουν τα μοντέλα μελλοντικών σεναρίων, μελετώντας τις νέες τάσεις και προσαρμόζοντας τις ενέργειές τους σε αυτές, καθώς οι αλλαγές ενδέχεται να είναι μόνιμες και να επηρεάσουν μακροπρόθεσμα την αγορά.
Τέσσερις νέες τάσεις
Τέσσερις νέες τάσεις καταναλωτικής συμπεριφοράς έχει αναδείξει η κρίση του COVID-19, με το 42% των καταναλωτών να πιστεύει ότι ο τρόπος που θα πραγματοποιούν τις αγορές τους θα αλλάξει ριζικά. Αυτό προκύπτει από την έρευνα Future Consumer Index, η οποία παρακολουθεί την καταναλωτική διάθεση και συμπεριφορά περίπου 5.000 ατόμων στις ΗΠΑ, τον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία, και τη Γερμανία.
Σύμφωνα με την έρευνα, τα δεδομένα της οποίας όπως διαβεβαιώνει η ΕΥ ισχύουν και για την Ελλάδα, οι τέσσερις νέες τάσεις καταναλωτικής συμπεριφοράς, που αντικατοπτρίζουν τον τρόπο με τον οποίο η συμπεριφορά των καταναλωτών μπορεί να σχετίζεται με την ηλικιακή τους ομάδα και την οικογενειακή ή την εργασιακή τους κατάσταση, είναι οι εξής:
Οι καταναλωτές της ομάδας «Cut deep» (27,3%) έχουν περιορίσει τις δαπάνες τους σε όλες τις κατηγορίες δαπανών, υπό το βάρος των επιπτώσεων της πανδημίας στην απασχόληση. Οι καταναλωτές αυτοί είναι κυρίως άνω των 45 ετών και έχουν βιώσει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο της κρίσης, στην απασχόλησή τους, καθώς σχεδόν ένας στους τέσσερις βρίσκονται εκτός εργασίας, είτε προσωρινά, είτε μόνιμα. Το 78% ψωνίζουν λιγότερο συχνά, ενώ το 64% αγοράζουν μόνο προϊόντα πρώτης ανάγκης. To 33% πιστεύουν ότι τα εμπορικά σήματα (brands) είναι λιγότερο σημαντικά για εκείνους, υπό τις σημερινές συνθήκες.
Όσοι ανήκουν στην ομάδα «Stay calm, carry on» εξακολουθούν να ξοδεύουν κανονικά (26,2%). Οι καταναλωτές αυτοί δεν αισθάνονται άμεσα τις επιπτώσεις της πανδημίας και δεν αλλάζουν τις συνήθειές τους, ως προς τις δαπάνες. Μόλις το 21% από αυτούς ξοδεύουν περισσότερα σε τρόφιμα, σε σχέση με ένα 18% που ξοδεύουν, αντιστοίχως, λιγότερα.
Η μεγαλύτερη μερίδα καταναλωτών, η οποία διακατέχεται από απαισιοδοξία για το μέλλον, κατατάσσεται στην κατηγορία «Save and stockpile» (35,1%). Τα μέλη της ομάδας αυτής είναι ιδιαίτερα ανήσυχα για τις οικογένειές τους, καθώς και τις μακροπρόθεσμες προοπτικές.
Η «Hibernate and spend» (11,4%), ξοδεύει περισσότερα. Οι καταναλωτές αυτοί, που ανήκουν κυρίως στην ηλικιακή ομάδα 18-44 ετών, ανησυχούν περισσότερο για τις επιπτώσεις της πανδημίας. Ωστόσο, μόνο το 40% εξ’ αυτών δηλώνουν ότι ψωνίζουν λιγότερο συχνά. Και ενώ το 42% δηλώνουν ότι τα προϊόντα που αγοράζουν έχουν αλλάξει σημαντικά, το 46% αναφέρουν ότι τα εμπορικά σήματα έχουν πλέον μεγαλύτερη σημασία για εκείνους.
Συνολικά, το 42% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι ο τρόπος με τον οποίο ψωνίζουν θα αλλάξει ριζικά, ως αποτέλεσμα της επιδημίας του COVID-19. Όσον αφορά τα εμπορικά σήματα (brands) και τα προϊόντα, το 34% των καταναλωτών δηλώνουν ότι είναι πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερα για τοπικά προϊόντα, το 25% για αξιόπιστες μάρκες και το 23% για ηθικά προϊόντα.
Τα ίδια και στην Ελλάδα
Προς επιβεβαίωση αυτών των τάσεων αποκαλυπτική είναι η έρευνα του τμήματος Μελετών του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά σε 22 περιοχές της Περιφέρειας Αττικής τις πρώτες 10 ημέρες επαναλειτουργίας της αγοράς. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η πανδημία του κορωνοϊού ανέδειξε 4 νέες τάσεις στη καταναλωτική συμπεριφορά και διάθεση των Ελλήνων. Οι κατηγορίες περιγράφουν τις καταναλωτικές τάσεις για συνέχιση περικοπών, και λιτότητας, καθώς και επιστροφή στη κανονικότητα και την πρότερη δυναμικότητα. Η πρώτη κατηγορία καταναλωτών είναι αυτή που συνεχίζουν τις περικοπές (34%). Η επόμενη κατηγορία καταναλωτών, ξοδεύει για αγορές λιγότερα, επειδή διακατέχεται από απαισιοδοξία για το μέλλον (17%). Τη μεγαλύτερη κατηγορία αποτελούν οι 4 στους 10 που παραμένουν ψύχραιμοι και επιστρέφουν στη κανονικότητα, αλλά ξοδεύοντας προσεκτικά (38%). Στη μικρότερη και τελευταία κατηγορία είναι μόλις 1 στους 10 που καταναλώνει πιο ελεύθερα, αλλά χωρίς να ξοδεύει περισσότερα από πριν (11%).