Η άνοδος του λαϊκισμού στην Ευρώπη και κυρίως στην Ιταλία, όπου η κυβέρνηση Σαλβίνι δηλώνει πως δεν θα συμμορφωθεί στις υποδείξεις της Κομισιόν για τη χάραξη πολιτικής, αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να αντιμετωπιστεί απαιτούνται μεταρρυθμίσεις στο πεδίο της ενοποίησης της πολιτικής, ούτως ώστε να επανέλθει η εμπιστοσύνη των ευρωπαίων πολιτών στους θεσμούς, η οποία έχει σε μεγάλο βαθμό χαθεί λόγω της κρίσης των προηγούμενων ετών.
Το παραπάνω συμπέρασμα προέκυψε από τις τοποθετήσεις των ομιλητών στο δεύτερο μέρος της συζήτησης με θέμα «Η Ευρώπη σε έναν κόσμο ανακατανομής ισχύος», που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του 7ου Διεθνούς Συμποσίου Θεσσαλονίκης.
Τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάσταση στην Ιταλία έκρουσε ο διευθυντής του Κέντρου Σπουδών Ευρωπαϊκής Πολιτικής, Ντάνιελ Γκρος, με μήνυμά του μέσω βίντεο. Όπως είπε, η Ιταλία βρίσκεται στο χείλος για να γίνει μία «νέα Ελλάδα» σε ό,τι αφορά την κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα λόγω της πολιτικής που ακολουθεί η κυβέρνηση λαϊκιστών του Σαλβίνι. «Είναι θεμελιώδες για την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης το πώς θα αντιμετωπιστεί η κατάσταση στην Ιταλία. Η διαφαινόμενη σύγκρουση μεταξύ ΕΕ και Ιταλίας θα επαναπροσδιορίσει το μέλλον της ΕΕ. Η χώρα δεν είναι μακριά από το σημείο που ήταν η Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια. Πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε με τους λαϊκιστές, κυρίως στην Ιταλία, αλλά και σε άλλες χώρες, όπως στην Ουγγαρία. Απαιτείται όχι μόνο οικονομική, αλλά και πολιτική ενοποίηση», τόνισε.
Ο ίδιος σημείωσε ότι παρά τα θετικά αποτελέσματα που καταγράφονται στην ελληνική οικονομία το τελευταίο διάστημα, το πρόγραμμα προσαρμογής δεν έχει πετύχει, καθώς δεν δίνει τον χώρο για την απαιτούμενη ανάπτυξη. Επεσήμανε ακόμη πως για να αναπτυχθεί η Ελλάδα στον αναγκαίο βαθμό δεν επαρκούν μόνο τα ξένα κεφάλαια, αλλά χρειάζονται και επενδύσεις από τους Έλληνες επιχειρηματίες, κάτι που, όπως είπε, δεν παρατηρείται σήμερα.
Ο καθηγητής Ευρωπαϊκών Πολιτικών και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γιώργος Παγουλάτος, τόνισε πως η κατάσταση που επικρατεί στην Ιταλία σήμερα έχει μεγάλη σχέση με όσα προηγήθηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο και κυρίως με τα προγράμματα προσαρμογής που υλοποιήθηκαν σε χώρες, όπως η Ελλάδα. Υπογράμμισε ότι η σημερινή συγκυρία απαιτεί μεταρρυθμίσεις σε επίπεδο ευρωζώνης, που θα επιτρέψουν να γίνει βιώσιμη, να επιτύχει μεγαλύτερη συνεργασία σε θέματα ανάληψης κινδύνων, να υιοθετήσει έναν προϋπολογισμό για επενδύσεις και να καταστεί γενικότερα πιο ολοκληρωμένη ως οικονομική ένωση. «Σε διαφορετική περίπτωση, εκτός από την Ιταλία, θα δούμε στο μέλλον και νέες κρίσεις», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο κ. Παγουλάτος, εξέφρασε «ανακούφιση και ανησυχία» για το ότι η χώρα μας δεν αποτελεί το βασικό πρόβλημα αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη. Παρατήρησε θετική κληρονομιά από τα προγράμματα προσαρμογής που υλοποιήθηκαν στην Ελλάδα, που είναι οι σημαντικές μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν. Ωστόσο, τόνισε πως η κρίση αφήνει πίσω της μία «δηλητηριώδη λιτότητα» και ένα σημαντικό έλλειμμα επενδύσεων. «Απαιτούνται μεγαλύτερες και ποιοτικότερες επενδύσεις στην Ελλάδα την επόμενη πενταετία. Πρέπει να βελτιωθεί η σύνθεση των ελληνικών εξαγωγών και να αναβαθμιστεί η συμμετοχή δραστηριοτήτων υψηλής αξίας και τεχνολογίας», σημείωσε.
Ο ίδιος ανέφερε πως η σημαντικότερη βραχυπρόθεσμη πρόκληση της Ελλάδας είναι η διατήρηση των πρωτογενών πλεονασμάτων που προβλέπονται στο τελευταίο μνημόνιο, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να μειωθούν οι στόχοι, τους οποίους χαρακτήρισε μη ρεαλιστικούς. Η μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη πρόκληση, σύμφωνα με τον κ. Παγουλάτο, είναι η γήρανση του πληθυσμού, καθώς, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε, μέχρι το 2060 η Ελλάδα θα χάσει το 35% του εργατικού της δυναμικού.
Την ανάγκη πολιτικής ενοποίησης της ΕΕ, για να καταπολεμηθεί ο λαϊκισμός, υπογράμμισε και ο διευθυντής του «Sciences Po Paris», Λούκας Μάτσεκ. Τόνισε την ανάγκη σχηματισμού μίας κεντρικής πολιτικής ηγεσίας της ΕΕ, την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους ευρωπαϊκούς θεσμούς «μία επίπονη και μακρόχρονη διαδικασία» και την επαναφορά της αυτοεκτίμησης των ευρωπαίων πολιτών. «Πρέπει να δηλώσουμε ξανά ότι είμαστε περήφανοι που είμαστε ευρωπαίοι», είπε χαρακτηριστικά.