Ένας νέος θεσμός ξεκινάει από τη Θεσσαλονίκη την εβδομάδα αυτή, με την πρώτη απονομή του βραβείου Αυτοκράτειρα Θεοφανώ στο πρόγραμμα Erasmus, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του αντιπροέδρου της Κομισιόν, Μαργαρίτη Σχοινά. Το βραβείο θα παραλάμβανε αρχικά η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία ωστόσο με μήνυμά της χθες ανακοίνωσε πως είναι σε απομόνωση εξαιτίας του κορωνοϊού και δεν θα καταφέρει να έρθει στην πόλη.
Η ιδέα του Βραβείου Θεοφανώ παρουσιάστηκε στην πόλη της Θεσσαλονίκης πριν από δύο χρόνια. Από τότε μέχρι και την τελετή απονομής μεσολάβησε ένα μεγάλο διάστημα προσαρμογής, προετοιμασίας και δουλειάς κεντρικό πρόσωπο του οποίου είναι ο πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιδρύματος Θεοφανώ και γνωστός επιχειρηματίας, Σταύρος Ανδρεάδης.
Όπως τονίζει, η επιλογή τη πόλης μας για τη έδρα του καινούργιου αυτού θεσμού αποτελεί μεγάλη διάκριση και τιμή για τη Θεσσαλονίκη, μια αναγνώριση που -όπως υπογράμμισε- είχε ανάγκη.
«Πριν από δύο χρόνια έφτασε σε μας αυτή η πρόταση, που ξεκίνησε από κορυφαίες ευρωπαϊκές προσωπικότητες. Μας εντυπωσίασε. Η πρόταση πιστεύω ότι ξεκινάει από τη συνειδητοποίηση της Ευρώπης πως πρέπει να ανατρέξει στις κοινές της ιστορικές ρίζες και καταβολές. Η Ευρώπη έχει πραγματική ανάγκη να ενισχύσει τους δεσμούς των λαών που την αποτελούν, να τους κάνει να νιώσουν ότι ανήκουν σε ένα σύνολο. Αυτό τις τελευταίες δεκαετίες, και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια έχει σοβαρά διαταραχθεί Δυστυχώς υπάρχουν χώρες που δείχνουν να βλέπουν την Ενωμένη Ευρώπη μόνο μέσα από ένα πρίσμα οικονομικού οφέλους», σημειώνει ο κ. Ανδρεάδης, μιλώντας στη Voria.gr.
Όπως τονίζει ο ίδιος, η ανάγκη αυτή για ενδυνάμωση των δεσμών μεταξύ των κρατών της Ευρώπης εκφράστηκε μεταξύ άλλων και με αυτή την πρωτοβουλία, να δημιουργηθεί δηλαδή ένα δεύτερο πανευρωπαϊκό βραβείο μετά το ιστορικό βραβείο του Καρλομάγνου, το οποίο αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο απονέμεται αδιάλειπτα επί 70 συνεχή χρόνια στο Άαχεν της Γερμανίας σε μεγάλες προσωπικότητες. Ο πρόεδρος του Θεοφανώ υπογράμμισε πως σημαντικό είναι πως επιλέχθηκε η έδρα του δεύτερου αυτού βραβείου να δοθεί στη Θεσσαλονίκη. Και αυτό, όπως εξηγεί, γίνεται επειδή «ιστορικά η περιοχή της παλιάς ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και σε συνεχεία το Βυζάντιο, ήταν ο χώρος που για αιώνες είχε τη μεγαλύτερη οικονομική, πολιτιστική και πνευματική ισχύ». «Κάποια στιγμή αυτά τα πράγματα άρχισαν να μεταλαμπαδεύονται στον δυτικό χώρο. Ένα σύμβολο αυτή της της ροής των αξιών (από την Ανατολή στη Δύση) ήταν η Αυτοκράτειρα Θεοφανώ, μια πριγκίπισσα του Βυζαντίου που παντρεύτηκε τον Όθωνα τον Β' και στέφτηκε μαζί του αυτοκράτειρα της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μάλιστα, μετά τον θάνατό του παρέμεινε στο αξίωμα, με εξαιρετική ισχύ, τόση που την ανέφεραν ως αυτοκράτορα όχι ως αυτοκράτειρα. Η Θεοφανώ έφερε τον πολιτισμό του Βυζαντίου, τον τρόπο ζωής και το πνεύμα του στους λαούς της Δυτικής Ευρώπης. Με αυτόν τον συμβολισμό επιλέχθηκε αυτή η πόλη και αυτό το μνημείο να είναι η έδρα του δεύτερου πανευρωπαϊκού βραβείου», τόνισε ο κ. Ανδρεάδης.
Το πρόγραμμα Erasmus έφτασε μαζί με άλλες δυο προτάσεις στο τραπέζι της Διοικούσας Επιτροπής για να επιλέξει τον τελικό βραβευόμενο. Οι τρεις αυτές προτάσεις έγιναν από την Συμβουλευτική Επιτροπή, η οποία υπό την Προεδρεία του πρώην Πρωθυπουργού του Βελγίου και Επίτιμου Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρομπέι, αποτελείται από κορυφαίες προσωπικότητες από όλο το φάσμα της Ευρώπης, όπως πρώην προέδρους κρατών, προέδρους κοινοβουλίων, πρέσβεις, υπουργούς, επιστήμονες και καλλιτέχνες. Ο κ. Ανδρέαδης αναφέρει πως η Διοικούσα Επιτροπή, που αποτελείται στην πλειοψηφία της από Έλληνες, ομόφωνα επέλεξε το πρόγραμμα Erasmus για το πρώτο βραβείο. «Θεωρώ αυτή την επιλογή εξαιρετικά επιτυχή. Το Erasmus φέρνει νέους ανθρώπους πιο κοντά μεταξύ τους και τους κάνει να γνωρίζουν άλλες χώρες και λαούς. Επειδή το πρόγραμμα είναι μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προτείναμε και δέχθηκε με μεγάλο ενθουσιασμό να έρθει να παραλάβει το βραβείο η ίδια η Πρόεδρος, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρότι τελικά αυτό δεν θα συμβεί λόγω κορωνοϊού», υπενθυμίζει.
«Αυτό που θέλουμε να πετύχουμε δεν είναι καθόλου εύκολο»
Στην ερώτηση, γιατί παρότι το Erasmus κλείνει φέτος πάνω από τριάντα χρόνια ζωής και έχουν επενδυθεί σε αυτό μεγάλοι πόροι, η ομοψυχία και η ενότητα μεταξύ των κρατών της ΕΕ δεν είναι η αναμενόμενη, ο κ. Ανδρεάδης απαντάει κάνοντας μια αναδρομή στην ιστορία της ηπείρου. «Ας το δούμε με μια ευρύτερη οπτική, ας θυμηθούμε την ιστορία της Ευρώπης. Η ήπειρός μας δυστυχώς είχε για αιώνες μια εξαιρετικά αιματηρή προϊστορία συνεχών πολέμων και εχθρότητας ανάμεσα στους λαούς. Να θυμηθούμε τους δύο παγκόσμιους πολέμους και πάρα πολλούς άλλους τοπικούς μέχρι και πρόσφατα. Επομένως, αυτό που θέλουμε να πετύχουμε δεν είναι καθόλου εύκολο. Από πίσω υπάρχει μια πολύ βαριά προϊστορία. Αυτό που καταβάλλεται προσπάθεια να γίνει στην Ευρώπη είναι πρωτοφανές στην παγκόσμια ιστορία: να χτιστεί μέσα από λαούς που ο καθένας έχει την κουλτούρα του, τη γλώσσα του, την ιστορία του κάτι κοινό. Είναι πολύ δύσκολο και χρειάζεται χρόνο για να επιτευχθεί. Αλλά έχουμε καταφέρει πάρα πολλά μέχρι στιγμής. Μιλώντας με νέους ανθρώπους βλέπω ότι διαμορφώνεται πλέον μια ευαισθησία και μια συνείδηση ευρωπαϊκή. Τέτοιου είδους πρωτοβουλίες βοηθούν προς την κατεύθυνση αυτή», σημείωσε. Ο ίδιος αναφέρθηκε συγκεκριμένα και στις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ νότου και βορρά λέγοντας πως το βραβείο στοχεύει ακριβώς στο να δημιουργήσει γέφυρες αλληλοκατανόησης. «Οι Βρυξέλλες καταλαβαίνουν πως η Ευρώπη δεν μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί αν δεν αποκτήσει μια δομή που να είναι αισθητή στην περιφέρειά της», επισημαίνει. Μιλώντας για τις κρίσεις που περνάει αυτή τη στιγμή η ΕΕ με το προσφυγικό/μεταναστευτικό, το Brexit και τις εντάσεις στην ανατολική Μεσόγειο, ο πρόεδρος του Ιδρύματος υπογράμμισε πως πρέπει μέσα από τις φουρτούνες και τους κλυδωνισμούς «να συνεχίσουμε να ενδυναμώνουμε αυτή την κεντρική ευρωπαϊκή ιδέα και την ευρωπαϊκή συνείδηση».
Να γίνει το βραβείο αφορμή για διάλογο
Πώς όμως το βραβείο θα συμβάλει σε αυτό; «Τα βραβεία πρέπει να βρουν έναν τρόπο να μην είναι ελιτίστικα, να μην απευθύνονται σε έναν περιορισμένο αριθμό ανθρώπων. Αυτό που εμείς σκεφτόμαστε είναι να συμπληρώσουμε το event της βράβευσης με μια συνάντηση στρογγυλής τράπεζας, όπου με τη συμμετοχή νέων θα γίνεται κάθε φορά διάλογος πάνω σε ένα θέμα καίριο για την Ευρώπη, όπως το περιβάλλον και το μεταναστευτικό ώστε το βραβείο να γίνει αφορμή για διάλογο».
Αναφερόμενος στο τι κερδίζει η Θεσσαλονίκη από το Βραβείο, ο κ. Ανδρεάδης υπογράμμισε πως είναι πολύ μεγάλη διάκριση και τιμή για τη Θεσσαλονίκη και για την Ελλάδα. «Θα έλεγα ότι η Ευρώπη έρχεται με κάποιο τρόπο να αναγνωρίσει αυτό που οφείλει: τον καίριο ρόλο που είχε ο χώρος αυτός και γενικότερα οι λαοί της Ανατολικής Ευρώπης στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Μέσα από αυτή την τιμή η Θεσσαλονίκη θα κερδίσει σε αναγνωσιμότητα, επανατοποθετώντας τον εαυτό της στον ευρωπαϊκό χάρτη. Παρότι εμείς λατρεύουμε τη Θεσσαλονίκη, είναι μια από τις πιο άγνωστες περιφερειακές μητροπόλεις της Ευρώπης. Αυτό είναι ένα πρόβλημα, αλλά παράλληλα είναι και μια προοπτική καθώς η πόλη μπορεί να βγει δυναμικά μέσα από τέτοιες πρωτοβουλίες και μέσα από τον χώρο του τουρισμού ως κάτι καινούργιο. Η Θεσσαλονίκη είναι μοναδική σε πολλούς τομείς, όπως το σύνθετο παρελθόν της: οθωμανικό, εβραϊκό, ελληνικό. Το μνημείο της Ροτόντας συμβολίζει από μόνο του όλα αυτά. Η πόλη χρειάζεται αυτή την αναγνώριση».
Ο κ. Ανδρεάδης σημείωσε πως λόγω του κορωνοϊού στην τελετή θα βρίσκονται μόνο 50 προσκεκλημένοι. Όπως είπε, στη διάρκειά της θα προβληθεί ένα βίντεο με την ιστορία του μνημείου και ένα video mapping που θα προβληθεί στις κόγχες του μνημείου στις οποίες θα παρουσιάζονται φιγούρες από τα ψηφιδωτά της Ροτόντας, τις μορφές των Βυζαντινών αυτοκρατόρων και αγίων ενώ ταυτόχρονα θα εμφανίζονται λέξεις ελληνικές και λατινικές. Ακόμα, μια χορωδία με τέσσερις μουσικούς θα εκτελέσει τη σύνθεση του Δημήτρη Μαραμή, που έχει γράψει συγκεκριμένα για τη Ροτόντα. Η τελετή απονομής θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη, 7 Οκτωβρίου, το απόγευμα.