Δεν γνωρίζω πόσοι επηρεάζονται από τα γκάλοπ (φανερά και δήθεν μυστικά, υπαρκτά και ανύπαρκτα) και κατά πόσο δημιουργούν τάσεις μαζικής μετακίνησης ψηφοφόρων προς μια παράταξη, όμως σίγουρα ένα κλίμα το φτιάχνουν. Ψήφους όμως φέρνουν;
Το κακό είναι ότι στη δημιουργία κλίματος επενδύουν και οι υποψήφιοι, που παραγγέλλουν τις δημοσκοπήσεις, αντί να προσπαθούν μέσα από τις δημοσκοπήσεις να βγάλουν χρήσιμα για τους ίδιους συμπεράσματα.
Σε αυτές τις εκλογές συνομίλησα με πολλούς υποψήφιους, με πολλούς δημοσκόπους, αλλά και με πολλούς ψηφοφόρους. Τα γκάλοπ λειτουργούν διαφορετικά στο μυαλό των πρώτων και διαφορετικά στους πολίτες. Οι περισσότεροι υποψήφιοι επηρεάζονται συναισθηματικά και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό, που να αγνοούν την πραγματικότητα και να κινούνται προεκλογικά σε έναν εικονικό, σχεδόν υπαγορευμένο κόσμο. Οι περισσότεροι πολίτες αντιμετωπίζουν τις μετρήσεις με επιφύλαξη και με σκωπτική διάθεση.
Οι δημοσκοπήσεις έτσι κι αλλιώς είναι ένα εργαλείο. Τι εργαλείο όμως, το αποφασίζει ο καθένας.
Να τις χρησιμοποιεί κάποιος για να επηρεάσει την κοινή γνώμη είναι μάλλον μάταιο. Ότι δέχονται μια τέτοια πρακτική δημοσκόποι και ΜΜΕ (που μπαίνουν κι αυτά στην εξίσωση ως όχημα για να επιτευχθεί ο στόχος) είναι κάτι που θα πρέπει να το ξαναδούν. Διότι αφενός αποκομίζουν κάποια οφέλη, όπως περισσότερα έσοδα και μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα, τηλεθέαση, ακροαματικότητα, επισκεψιμότητα, αφετέρου χάνουν σε αξιοπιστία και μεσομακροπρόθεσμα τα περισσότερα από τα οφέλη που αποκόμισαν. Είναι δικό τους θέμα, δική τους απόφαση. Όμως όταν μπαίνει εκ των υστέρων θέμα σύγκρισης του τελικού αποτελέσματος της κάλπης (το οποίο είναι το μόνο που μετράει), με την πρόβλεψη που δημοσιεύτηκε, εκεί τα πράγματα είναι θλιβερά. Να μην ταυτίζουμε όμως τη δουλειά των εταιριών δημοσκοπήσεων με εκείνη των ΜΜΕ. Τα ΜΜΕ ως ένα βαθμό είναι υποχρεωμένα να μην αγνοήσουν τις όποιες μετρήσεις, έστω κι όταν δεν γίνονται για λογαριασμό τους. Καλώς ή κακώς κανένα μέσο δε θέλει να υστερεί σε πληροφόρηση σε σχέση με κάποιο άλλο. Αυτός ο ανταγωνισμός που ανέκαθεν υπήρχε μεταξύ των ΜΜΕ υπαγορεύεται από τους ίδιους τους πολίτες. «Είδες αυτή τη δημοσκόπηση;». Η ερώτηση απαντάται με ερώτηση: «Πού;». Κι εκεί η απάντηση –για τα ΜΜΕ- πρέπει να είναι μία: «Παντού». Είναι συνεπώς αναπόφευκτο, ακόμη κι όταν φαίνεται σε ένα μέσο ότι ένα γκάλοπ δεν είναι και τόσο... πραγματικό, να δημοσιευτεί. Από την άλλη, όσοι ασχολούνται με τις εκλογές, γνωρίζουν ποιες εταιρίες δημοσκοπήσεων έχουν μια αξιοπιστία και ποιες ελέγχονται για τα αποτελέσματά τους και για το ρόλο τους. Στη συνείδησή μας κι όχι με τον προσήκοντα τρόπο, που θα ήταν ο θεσμικός.
Επιστρέφω στους υποψήφιους που εργαλειοποιούν τις δημοσκοπήσεις πιστεύοντας ότι θα επηρεάσουν μαζικά την κοινή γνώμη. Το θεωρώ μάταιο, ειδικά για τις δημοτικές εκλογές, επειδή οι δήμοι είναι σχετικά μικροί και όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους. Έτσι, το κλίμα που διαμορφώνεται στο πεζοδρόμιο, στην κοινωνία, στους χώρους συνάθροισης, στα τραπέζια, είναι αυτό που τελικά καθορίζει το αποτέλεσμα. Τα γκάλοπ το μόνο που εξυπηρετούν στην κοινωνία είναι το κουτσομπολιό στο καφενείο, η πλάκα και τα πειράγματα. Δεν πιστεύω ότι κάποιος θα αλλάξει την ψήφο του ή θα πάρει την απόφαση να ψηφίσει με βάση τις δημοσκοπήσεις. Είναι στις περισσότερες περιπτώσεις τόσο αλληλοσυγκρουόμενες άλλωστε, που δεν μπορείς να βασιστείς σε αυτές και ο αντίλογος γίνεται πάντα με επιχειρήματα... Είναι και οι «μυστικές», που ξαφνικά τις ξέρει μέχρι και «η κουτσή Μαρία»... Στις περιπτώσεις που υπάρχουν ξεκάθαρα φαβορί, εκεί ναι υπάρχει και μια αξιοπιστία και μια επιρροή της κοινής γνώμης. Αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις δεν χρειάζονται καν δημοσκοπήσεις. Το λεγόμενο «talk of the town» δεν γίνεται με βάση τα γκάλοπ πια.
Υπάρχουν και οι υποψήφιοι που χρησιμοποιούν με το σωστό τρόπο τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων. Αυτοί λαμβάνουν τις δικές τους δημοσκοπήσεις, αποφεύγουν να τις δημοσιοποιήσουν και έχουν μια εικόνα πιο κοντά στην πραγματικότητα, διαμορφώνοντας τη στρατηγική τους, διορθώνοντας τυχόν λάθη τους, ερευνώντας την κοινή γνώμη με σοβαρό τρόπο και δουλεύοντας για να βελτιωθούν, ώστε στο τέλος να αποκομίσουν όσο το δυνατόν περισσότερες ψήφους, στη βάση όμως προτάσεων, θέσεων και πολιτικής, προσαρμοσμένης στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών και της κοινωνίας. Εκεί θεωρώ εξαιρετικά κρίσιμο το ρόλο των δημοσκόπων. Διότι εκεί δεν χρειάζεται να επηρεάσουν με τις μετρήσεις τους κάποιον. Δίνουν ένα σημαντικό εργαλείο στον υποψήφιο, ώστε να κάνει μια προεκλογική εκστρατεία με αποτέλεσμα.
Δεν είμαι υπέρ των δογματικών προσεγγίσεων και των αφορισμών. Οι δημοσκοπήσεις, εφόσον χρησιμοποιηθούν σωστά, είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τους υποψήφιους. Εφόσον χρησιμοποιηθούν με λάθος τρόπο αποπροσανατολίζουν. Όχι τον κόσμο, τους ίδιους. Στις δημοτικές εκλογές η προσωπική επαφή με τους ψηφοφόρους παραμένει αναντικατάστατη, παρά την υπερπληροφόρηση, που τελικά φέρνει την απομυθοποίηση.