Του Σταύρου Κουμεντάκη*
Δεν έχουν ξεθωριάσει ακόμα από τη μνήμη μας περιστατικά όπου κάποιοι (ενίοτε αξιοσέβαστοι επαγγελματίες) «ακουμπούσαν» στα τραπεζικά γκισέ σακούλες γεμάτες μετρητά˙ oι τράπεζες, τα χρόνια εκείνα, εστίαζαν στην αύξηση των καταθέσεών τους-όχι όμως και στην προέλευσή τους. Αντίστοιχα, λίγη αξία (φαίνεται πως) είχε η διερεύνηση της προέλευσης του μετοχικού/εταιρικού κεφαλαίου νομικών προσώπων˙ σημασία είχε, τότε, η επιβεβαίωση της κατάθεσής του.
Τα περιουσιακά στοιχεία ερευνώνται, εξονυχιστικά πλέον, για τη νομιμότητα της προέλευσής τους. Η νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες ολοένα και περισσότερο δυσχεραίνεται. Η σχετική προσπάθεια είναι διεθνής.
H Europol επιδιώκει να εντοπίσει κάθε στοιχείο ενεργητικού το οποίο δεν προέρχεται από σύννομες δραστηριότητες˙ να ανιχνεύσει ενδεχόμενη προσπάθεια εισαγωγής του στη νόμιμη οικονομία˙ να εντοπίσει δίκτυα ξεπλύματος βρώμικου χρήματος...
Τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά!
Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης διεθνούς προσπάθειας αλλά, κυρίως, της παρακολούθησης του διεθνούς γίγνεσθαι και ευρωπαϊκών οδηγιών υφίσταται (διαρκώς εκσυγχρονιζόμενο και ενισχυόμενο), το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα μας.
Ειδικό (και Κεντρικό) Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων
Ο πρόσφατος νόμος για το ξέπλυμα (ν. 4557/2018) προβλέπει τη δημιουργία Ειδικού αλλά και Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων: Ο εκπρόσωπος κάθε νομικού προσώπου που εδρεύει στην Ελλάδα ή ασκεί δραστηριότητα που φορολογείται στη χώρα μας, υποχρεούται να τηρεί σε Ειδικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων λεπτομερή στοιχεία για τους πραγματικούς δικαιούχους-ιδιοκτήτες του. Το Ειδικό αυτό Μητρώο καταχωρίζεται στο Κεντρικό Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων, το οποίο τηρείται στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών.
Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με την υποχρέωση τήρησης του Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων προβλέπονται κυρώσεις: Η μη χορήγηση αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας των υπόχρεων νομικών προσώπων, η επιβολή προστίμου ύψους δέκα χιλιάδων (10.000) ευρώ (που διπλασιάζεται σε περίπτωση μη συμμόρφωσης) είναι κάποιες, μόνον, από αυτές. Οι λοιπές: πολύ σοβαρότερες!
Ο συγκεκριμένος νόμος προέβλεπε την έκδοση απόφασης του Υπουργού Οικονομικών για την έναρξη και τις λεπτομέρειες λειτουργίας του Κεντρικού Μητρώου Πραγματικών Δικαιούχων. Εξεδόθη ήδη την 20.4.2019 η σχετική απόφαση: Το Μητρώο Πραγματικών Δικαιούχων είναι πλέον γεγονός.
Η υποχρέωση καταχώρισης των στοιχείων των πραγματικών δικαιούχων στο σχετικό Μητρώο για την πλειονότητα των εταιρικών μορφωμάτων (ΟΕ, ΕΕ, ΕΠΕ, ΑΕ) εκτείνεται, με πρόσφατη παράταση, έως την 12.12.2019. Για τα λοιπά νομικά πρόσωπα έως 25.11 ή (κατά περίπτωση-λ.χ. ΙΚΕ) έως 28.11.2019.
Εν κατακλείδι
Εντός συγκεκριμένων (ασφυκτικά στενών πλέον) προθεσμιών θα πρέπει να υπάρξει πλήρης συμμόρφωση. Οι πραγματικοί δικαιούχοι-ιδιοκτήτες των νομικών προσώπων θα πρέπει να καταχωριστούν στο σχετικό Μητρώο.
Η αιτιολογική βάση της καταγραφής των Πραγματικών Δικαιούχων δεν είναι, βεβαίως, αξιόμεμπτη. Δεν είναι, όμως, χωρίς σημασία και οι κίνδυνοι από τη (μη νόμιμη) δημοσιοποίηση-διαρροή οικονομικών στοιχείων και δεδομένων των Πραγματικών Δικαιούχων. Επίσης από την πρόσβαση μη δικαιουμένων προσώπων στο οικείο-(Κεντρικό) Μητρώο.
Οι από το νόμο προσδιοριζόμενες κυρώσεις δεν είναι αμελητέες. Η μη συμμόρφωση όμως ή (πολύ περισσότερο) η απόκρυψη των Πραγματικών Δικαιούχων είναι βέβαιο πως θα δημιουργήσει, περαιτέρω, σοβαρά προβλήματα τόσο στους εμπλεκόμενους όσο και στους υπόχρεους.
*Ο Σταύρος Κουμεντάκης είναι Senior Partner στην Koumentakis and Associates Law Firm.
Σημ.: Το παρόν άρθρο σε αναλυτική μορφή