Η φονική καταιγίδα που έπληξε τη Χαλκιδική αν απέδειξε κάτι για πολλοστή φορά είναι το γεγονός πως δεν μπορούμε όσο καλά κι αν προετοιμαστούμε να αντιμετωπίσουμε την... οργή της φύσης.
Οι κατασκευές μας, τα δίκτυα και οι υποδομές έχουν συγκεκριμένες αντοχές. Υπό έντονες συνθήκες δεν αντέχουν. Αυτό είναι νομοτελειακό. Όπως αναπόφευκτο είναι ότι θα έχουμε αρνητικές επιπτώσεις σε κάθε έντονο καιρικό φαινόμενο.
Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να αποδεχτούμε τη μοίρα μας και να αντιμετωπίσουμε με στωικότητα την πολιτική προστασία. Προσπαθούμε για το καλύτερο δυνατό, που όμως ποτέ δεν θα είναι αρκετό.
Γίνεται πολλή συζήτηση για τον αριθμό 112. Γνωρίζετε πολλούς τουρίστες ξένους που γνωρίζουν τον συγκεκριμένο αριθμό; Κι εσείς κάπου θα έχετε ταξιδέψει στο εξωτερικό. Αναρωτηθείτε αν γνωρίζετε πως θα ενημερωθείτε για τυχόν επικίνδυνα φαινόμενα.
Πρέπει να λειτουργήσει το 112. Πόσο αποτελεσματικό θα είναι δεν ξέρω...
Αν πρέπει από κάτι να κρίνουμε τον μηχανισμό είναι από τις ενέργειες που κάνει πριν κατά τη διάρκεια και μετά ένα τέτοιο φαινόμενο.
Η πρόληψη περιλαμβάνει συγκεκριμένες ενέργειες. Έγκαιρη προετοιμασία των εμπλεκομένων υπηρεσιών, επιφυλακή, παρουσία στην περιοχή όπου αναμένεται το φαινόμενο, ενημέρωση των πολιτών συνεργασία των εμπλεκομένων.
Τα είχαμε όλα αυτά στη Χαλκιδική; Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, η ενημέρωση του κόσμου είχε γίνει εγκαίρως και επανειλημμένα. Η Πολιτική Προστασία ήταν με όλες τις δυνάμεις της στη Χαλκιδική, προτού ξεσπάσει η καταιγίδα. Οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες ήταν σε διαρκή επικοινωνία και επί ποδός. Οι αρχές και η αυτοδιοίκηση ήταν σε επιφυλακή.
Κατά τη διάρκεια του φαινομένου προσωπικό από όλες τις υπηρεσίες ήταν στους δρόμους για να βοηθήσει τους πολίτες. Η επέμβαση ήταν άμεση όπου άρχισαν να πλήττονται περιοχές. Και επίσης, πολύ κρίσιμο, κινητοποιήθηκε ο μηχανισμός των εθελοντών.
Λίγες ώρες μετά την καταστροφή υπήρχε πλήρης εικόνα των επιπτώσεων. Από τους νεκρούς και τους τραυματίες, μέχρι τις καταστροφές σε υποδομές και περιουσίες. Και άρχισε ο αγώνας δρόμου για την αποκατάσταση των ζημιών.
Ενημερώθηκε ο κόσμος και δεν περίμενε στο σκοτάδι... Η πρώτη επίσημη ανακοίνωση ήρθε μια ώρα μετά τα μεσάνυχτα. Οι υπεύθυνοι στο σύνολό τους μέσα σε 12 ώρες είχαν θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο αποκατάστασης και αντιμετώπισης των πληγών. Και αν θέλετε έστω και συμβολικά όλη η νέα κυβέρνηση βρέθηκε στην περιοχή, μαζί με όλους τους συναρμόδιους. Οι επείγουσες αποκαταστάσεις έγιναν τάχιστα και οι άλλες δρομολογήθηκαν με συγκεκριμένο τρόπο.
Έχασαν όμως τη ζωή τους άδικα επτά συνάνθρωποί μας. Επίσης χάθηκαν περιουσίες και οι πληγές θα αποκατασταθούν μόνο αφού παρέλθει αρκετός χρόνος.
Θα μπορούσαμε να τα αποφύγουμε όλα αυτά; Πιθανώς ναι. Αν δούλευε το 112, αν λειτουργούσε ο μηχανισμός ακόμη καλύτερα, αν δεν είχαμε όλες τις διαχρονικές προχειρότητες, από τις αυθαιρεσίες μέχρι την ανεξέλεγκτη κυκλοφορία και στάθμευση, ίσως και τον έλεγχο κάθε δέντρου εντός κατοικημένων περιοχών...
Με τα αν όμως δεν κερδίζουμε τίποτα. Χρειαζόμαστε ως κοινωνία εκπαίδευση και ενημέρωση. Αυτό πράγματι λείπει. Επίσης χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας. Στους πολίτες όχι στο μηχανισμό. Ο κάθε μηχανισμός λειτουργεί με πεπερασμένα όρια. Με συγκεκριμένο προσωπικό, με συγκεκριμένα μηχανήματα, με συγκεκριμένους πόρους. Οφειλουμε να στήσουμε τον καλύτερο δυνατό να τον ενισχύσουμε να έχουμε ικανά στελέχη. Το άριστο δεν θα είναι σε καμια περίπτωση το τέλειο, ούτε θα αποτρέψει επιπτώσεις. Θα τις περιορίσει. Κι αυτό είναι αρκετό.
Οι πολίτες όμως; Δεν έχουμε μάθει να ζούμε με τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Δεν συνειδητοποιούμε ότι το αυθαίρετο μας κάποια στιγμή εξαιτίας παλαιών αμαρτιών θα πέσει και μπορεί να πλακώσει κι εμάς τους ίδιους. Δεν θέλουμε να πιστέψουμε ότι οικισμοί ολόκληροι μέσα σε ρέματα θα πλημμυρίσουν κι ότι κατοικίες σε δάση θα καούν...
Ζούμε δυστυχώς σε έναν απροετοίμαστο κόσμο για τα σύγχρονα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής. Σε δομημένο περιβάλλον που δεν έλαβε υπόψη την ασφάλεια όσων ζουν σ' αυτό, απαρχαιωμένο και συνεπώς επικίνδυνο. Σε φυσικό περιβάλλον που δεν το σεβόμαστε και μας εκδικείται.
Φταίνε για όλα οι πολίτες; Όχι, αλλά ας μην τους αντιμετωπίζουμε κι ως ανεύθυνους...
Στη Χαλκιδική μεταξύ Σωζόπολης και Καλλικράτειας υπήρχαν 22.000 αυθαίρετα. Τακτοποιήθηκαν... Κάποια στιγμή κι εκεί θα ψάχνουμε για υπεύθυνους... Νομοτελειακά. Και στην Ποτίδαια όλοι γνωρίζουν ότι πριν από τρεις δεκαετίες η παράνομη οικοδομική εργασία ήταν τις νύχτες το πιο προσοδοφόρο επάγγελμα.
Οι κυβερνήσεις δεν γκρέμισαν τις παρανομίες επί δεκαετίες. Τις νομιμοποιούσαν. Να αποδεχτούμε λοιπόν την πραγματικότητα και να δούμε τι κάνουμε στο εξής για να τη βελτιώσουμε. Στο μεταξύ θα είμαστε στο ίδιο έργο θεατές όσο καλές προθέσεις κι αν έχουν, όσο ικανοί κι αν είναι οι αρμόδιοι.
Πόσα κόκκινα κτήρια παραμένουν κατοικημένα στη Θεσσαλονίκη μετά το σεισμό του 1978; Ποιος δεν γνωρίζει ότι η ανατολική Θεσσαλονίκη δεν έχει παρά περιορισμένες δυνατότητες εκκένωσης; Γιατί κλείνουμε τα μάτια στην άγνοιά μας για τους χώρους συγκέντρωσης που έχουν οι δήμοι; Τι κάνουμε με το φθαρμένο κτιριακό απόθεμα; Πιστεύουμε ότι οι πολυκατοικίες της δεκαετίας του 1950 είναι ακόμη κατοικήσιμες; Και ποιος είναι έτοιμος να μετακομίσει τη ζωή του για να κατεδαφιστεί το νόμιμο, αλλά σχεδόν ετοιμόρροπο σπίτι του;
Σε όσους ασκούν εύκολη κριτική και ψάχνουν θύματα με σκοπιμότητα, πολιτική ή άλλη, για όλες τις κακοδαιμονίες της κοινωνίας μας λυπάμαι. Διαιωνίζουν τη μακαριότητα στην οποία τόσο μας αρέσει να ζούμε. Δυστυχώς αργά ή γρήγορα όλοι θα συνειδητοποιήσουμε τα λάθη μας. Βλέπετε, ό,τι χαρακτηριζόταν κινδυνολογία πριν από δύο δεκαετίες είναι η νέα μας πραγματικότητα.