Η συλλογή και η επεξεργασία δεδομένων αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για τον δημοσιογράφο που εργάζεται πάνω σε μία μεγάλη έρευνα. Στο πρώτο στάδιο αυτής της διαδικασίας αποκαλύπτεται ένας κόσμος σαρωτικός, συνάμα και εντυπωσιακός, αλλά και καταστροφικός. Στην αρχή τα «error» είναι περισσότερα από τις μικρές επιτυχίες, σύντομα όμως ανοίγεται στην οθόνη του υπολογιστή ένας μαγικός κόσμος από ερευνητικά δεδομένα.
«Το εγχειρίδιο της Δημοσιογραφίας Δεδομένων», που μυεί τους δημοσιογράφους σε αυτόν τον καινούργιο -σχετικά- κόσμο, αποτελεί την ελληνική μετάφραση του βιβλίου «The Data Journalism Handbook:Towards a Critical Data Practice, παραγωγής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δημοσιογραφίας και του Google News Initiative. Η ελληνική παραγωγή είναι του iMEdD Lab, που έχει αποκλειστικό χορηγό το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και διατίθεται ελεύθερα σε ηλεκτρονική μορφή.
Ο συλλογικός τόμος ή «συλλογικό πείραμα», όπως το αποκαλούν οι επιμελητές του, απαρτίζεται από οκτώ θεματικές ενότητες και περιλαμβάνει συνολικά 55 κεφάλαια, γραμμένα από κορυφαίους δημοσιογράφους, επαγγελματίες και ερευνητές από ετερόκλητες γωνιές του πλανήτη.
Το Εγχειρίδιο είναι ένα εγχειρίδιο ιδεών, απόψεων, πρακτικών και προβληματισμών το οποίο ανοίγει έναν διεθνή διάλογο για τη δημοσιογραφία δεδομένων, διαφωτίζοντας και καλώντας σε στοχασμό όσους την ασκούν, όσους τη διδάσκουν, όσους τη μαθαίνουν ή επιθυμούν να τη γνωρίσουν και όσους αποτελούν φορείς συνεργασίας ή συνέργειας.
Και παρότι «δεν αντικαθιστούμε το μυαλό του δημοσιογράφου με έναν υπολογιστή», όπως ανέφερε στην παρουσίαση της έκδοσης η δημοσιογράφος δεδομένων, ερευνήτρια στο ΑΠΘ, Ελίνα Μακρή, η κριτική πρακτική των δεδομένων, αποδεικνύεται ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο.
Η επίσης δημοσιογράφος δεδομένων και project manager του iMEdD Lab, Κέλλυ Κική, δήλωσε πως η έκδοση είναι επίκαιρη τώρα με τον πόλεμο στην Ουκρανία, όπου η δημοσιογραφία του πεδίου πρέπει να συνδυάζεται με τα δεδομένα για να την ανάδειξη της αλήθειας, ενώ η δημοσιογράφος του ΑΠΕ-ΜΠΕ, Αλεξάνδρα Γούτα, σημείωσε ότι η δημοσιογραφική έρευνα θέλει χρόνο και ότι το σημαντικό κομμάτι για τη δημοσιογραφία των δεδομένων είναι η προεργασία.
Την ελληνική έκδοση μετάφρασε η Εβίτα Λύκου, σε επιμέλεια Κέλλυς Κική, και διατίθεται στην κοινότητα με Creative Commons άδεια χρήσης (CC BY-NC-ND 4.0). Εκτός από την ψηφιακή έκδοση, το βιβλίο υπάρχει σε μορφή αρχείου .pdf και σε περιορισμένα έντυπα αντίτυπα προς δωρεά στην κοινότητα ενδιαφέροντος.
Τι κάνει λοιπόν τη δημοσιογραφία δεδομένων διαφορετική από τα υπόλοιπα είδη δημοσιογραφίας; Σε αυτό το ερώτημα δίνει απάντηση η έκδοση αυτή, με κατανοητό τρόπο και μέσα από μια σειρά ερευνών μεγάλων δημοσιογραφικών οργανισμών και μεμονωμένων δημοσιογράφων.
«Ίσως οι νέες δυνατότητες που ανοίγονται μπροστά σου όταν συνδυάζεις τον παραδοσιακό τρόπο εντοπισμού θεμάτων (τη διαίσθηση ή όπως ανέφεραν παλαιότερα «αυτός έχει μάτι») με την ικανότητα να διηγείσαι μία συγκλονιστική ιστορία με τη χρήση πλήθους διαφορετικών ψηφιακών δεδομένων που είναι σήμερα στη διάθεση μας», είναι η απάντηση που δίνουν οι συγγραφείς.