Την περασμένη Κυριακή, όταν η αγορά ήταν επισήμως ανοιχτή λόγω των θερινών εκπτώσεων που ξεκίνησαν στις 13 Ιουλίου, πολλά μαγαζιά στο κέντρο της Θεσσαλονίκης δεν άνοιξαν. Για πρώτη φορά το φαινόμενο ήταν τόσο εκτεταμένο. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Παντελή Φιλιππίδη κλειστό παρέμεινε το 60% στη Βενιζέλου, το 60% στην Εγνατία και το 70% στην Ερμού. Ακόμη και στη λαμπερή Τσιμισκή υπήρξαν κλειστά καταστήματα, όχι πολλά, αλλά πάντως υπήρξαν. Πρόκειται για απόδειξη του αδιεξόδου που υπάρχει και του πεσμένου ηθικού που επικρατεί. Ο ίδιος ο πρόεδρος του ΕΣΘ ομολογεί –και εξομολογείται ταυτόχρονα- ότι δεν θέλησε να πάει στις περιφερειακές αγορές (Μαρτίου, Χαριλάου, Τούμπα, Καλαμαριά κλπ.) για να μη στεναχωρηθεί περισσότερο.
Οι συζητήσεις με επιχειρηματικούς παράγοντες και ανθρώπους της αγοράς στη Θεσσαλονίκη είναι αυτή την περίοδο μονοδιάστατες. Είναι αμήχανες και τελικά καταλήγουν αδιέξοδες. Διότι μπορεί όλοι να αναγνωρίζουν στη θεωρία ότι κάθε κρίση συνιστά ταυτόχρονα και μία ευκαιρία για αλλαγές που θα οδηγήσουν στην πρόοδο, αλλά στην πράξη το μυαλό όλων βρίσκεται σε δύο πράγματα: στο ταμείο που παραμένει ακάλυπτο, δηλαδή δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις, και στην οικονομική κατάσταση που θα διαμορφωθεί από το φθινόπωρο και τον προσεχή χειμώνα. Όπως λένε, στην Ελλάδα το καλοκαίρι πολλοί βγάζουν χρήματα για να συντηρούνται τοn χειμώνα, αλλά για φέτος αυτά τα λεφτά θα λείψουν. Από τους ίδιους και από την αγορά.
Πρόκειται για πραγματικότητα, την οποία δύσκολα μπορεί κανείς να αμφισβητήσει. Η πραγματική οικονομία έχει τους δικούς της νόμους, οι οποίοι επειδή έχουν σχέση με τα μαθηματικά συνήθως επιβεβαιώνονται. Τα περίφημα νερά, δηλαδή, δεν είναι και τόσο… αχαρτογράφητα. Μετά από δέκα χρόνια εγχώριας οικονομικής κρίσης τα αντισώματα που σε κάποιο βαθμό έχουν αναπτυχθεί, δεν επαρκούν για τη διαχείριση των επιπτώσεων του κορωνοϊού. Το μέγεθος του προβλήματος, αλλά και το γεγονός ότι απλώνεται οριζόντια και επηρεάζει ακόμη και τις πιο υγιείς οικονομίες, ακόμη και τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις, είναι στοιχεία που τρομάζουν. Οι μικρομεσαίοι του επιχειρείν της Θεσσαλονίκης συνειδητοποιούν ότι η υποστήριξη του κράτους, που αναμφισβήτητα υπάρχει, έστω κι αν όλοι την ήθελαν ισχυρότερη, δεν επαρκεί. Διότι έχει ημερομηνία λήξεως. Απλώς μεταθέτει την ώρα της κρίσεως, μήπως και στο μεσοδιάστημα συμβεί κάποιο θαύμα, που όλοι ξέρουν ότι στο τέλος δεν θα συμβεί. «Συνήθως όταν έρχονται τα δύσκολα οι άνθρωποι βρίσκουν λύσεις και αυτό θα πρέπει να κάνουμε κι εμείς» σημειώνει ο αισιόδοξος της ιστορίας, ο γενικός γραμματέας του ΕΣΘ Πάνος Μενεξόπουλος.
Η αλήθεια των αριθμών
Πέρα, όμως, από τις προσωπικές ιστορίες και την εμπειρία της πιάτσας, στα δυσμενή σενάρια συμφωνούν και όλες οι έρευνες, όλες οι προσομοιώσεις, όλα τα μοντέλα. Πρόσφατη έρευνα της Grant Thornton σε 17.000 ελληνικές επιχειρήσεις με τζίρο μεγαλύτερο των 200.000 ευρώ καταλήγει στα ακόλουθα δύο βασικά συμπεράσματα:
Πρώτον, ότι το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν θα μειωθεί κατά 8,5% τo 2020, καθώς η επίδραση της πανδημίας σε κλάδους υψηλής προστιθέμενης αξίας για την οικονομία που σχετίζονται με τον τουρισμό, όπως οι μεταφορές, τα καταλύματα και η εστίαση, συντελεί στη απότομη και μεγάλη μείωση του ΑΕΠ.
Δεύτερον, οι 17.000 αυτές επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών άνω των 200 χιλιάδων ευρώ αναμένεται να παρουσιάσουν μείωση στον κύκλο εργασιών τους κατά -12,4% και μείωση της λειτουργικής τους κερδοφορίας (EBITDA) κατά -39% το 2020. Ήδη εταιρείες που αντιπροσωπεύουν το 69% του συνολικού κύκλου εργασιών των ελληνικών επιχειρήσεων επλήγησαν άμεσα από την πανδημία ως αποτέλεσμα του περιορισμού ή και της διακοπής της λειτουργίας τους. Οι αναλυτές της Grant Thornton υπολογίζουν σε 5,6 δισ. ευρώ τη μείωση της ρευστότητας των επιχειρήσεων που επλήγησαν για το 2020 ως αποτέλεσμα του περιορισμού της λειτουργίας τους και της οικονομικής επίπτωσης της πανδημίας στην δραστηριότητά τους.
Όσο για τη συμμετοχή των κλάδων στην πτώση του τζίρου κωδικοποιείται ως εξής:
• Το χονδρικό εμπόριο, το λιανικό εμπόριο, οι μεταφορές, τα καταλύματα και η εστίαση θα χάσουν 7,48 δισ. ευρώ.
• Η μεταποίησης και η ενέργειας θα απωλέσουν 3,52 δισ. ευρώ.
• Η διαχείριση ακίνητης περιουσίας θα χάσει 2,77 δισ. ευρώ
• Οι επαγγελματικές και επιστημονικές δραστηριότητες 1,11 δισ. ευρώ.
• Οι κατασκευές 980 εκατ. ευρώ.
• Η δημόσια διοίκηση, η άμυνα, η εκπαίδευση και η υγεία 840 εκατ. ευρώ.
• Η διασκέδαση και η ψυχαγωγία 800 εκατ. ευρώ.
• Οι χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες 360 εκατ. ευρώ.
• Η ενημέρωση και η επικοινωνία 680 εκατ. ευρώ.
Σε αντίθεση, το ΑΕΠ θα ενισχυθεί κατά 150 εκατ. ευρώ από τον αγροτικό τομέα και κατά 2,45 δισ. ευρώ από τα αντισταθμιστικά μέτρα.
Οι συγκεκριμένοι αριθμοί σκιαγραφούν ένα τρομακτικό τοπίο στην ελληνική οικονομία και σε κάθε μικροσύστημα που την απαρτίζει. Ανάμεσα σε αυτά και η Θεσσαλονίκη με τη λαμπερή της αγορά, αλλά και το παραδοσιακό της εμπόριο, που αιώνες τώρα τη χαρακτηρίζει και τη στηρίζει. Μόνο που πρόκειται για εμπόριο που ανέκαθεν είχε αναφορά σε ένα ευρύτερο γεωγραφικό και πληθυσμιακό χώρο, τουλάχιστον στην υπόλοιπη Βόρεια Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Κάτι που στη δεδομένη συγκυρία δεν υπάρχει. «Άρα;», που θα αναρωτιόταν και ο συμπαθής τετράποδος πρωταγωνιστής της τηλεοπτικής διαφήμισης. Ο καθένας ας δώσει την απάντησή του…
ΥΓ. Το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει διογκωμένο δημόσιο τομέα σε αυτή τη φάση βοηθάει. Το κράτος πληρώνει εργαζομένους και προμηθευτές, χώρια οι επιδοτήσεις, και το σύστημα συντηρείται. Όπως και το ότι υπάρχει γκρίζα οικονομία βοηθάει όσους την ασκούν και την εξασκούν. Μόνο που χωρίς να έχει ανακαλυφθεί το… λεφτόδεντρο και δεδομένων των συνθηκών όλα αυτά τα ωραία έχουν ημερομηνία λήξεως.
ΥΓ2. Το μόνο παρήγορο: Όταν με το καλό ξεκινήσει η ανάκαμψη ο πήχης της αφετηρίας θα είναι πολύ χαμηλά. Κι έτσι η όποια πρόοδος, ακόμη κι αν είναι μικρή, θα ικανοποιεί και θα δημιουργεί προσδοκίες. Κάπως έτσι το… γαϊτανάκι της ανάταξης και της ανάπτυξης θα αρχίσει να γυρίζει και πάλι, με όσους έχουν μείνει στη σκηνή.
ΥΓ3. Ας μην ξεχνάμε: Πολλές φορές δεν έχει και τόση σημασία εάν κάνεις καλά τη δουλειά σου. Εάν έχεις καλό μαγαζί ή είσαι καλός επαγγελματίας. Στην πραγματικότητα είναι σημαντικό να είναι κάποιος καλός σε ότι κάνει και να προσπαθεί να γίνει καλύτερος, αλλά όταν εμφανίζεται το τσουνάμι, εάν αποδειχθεί τσουνάμι, τότε τα υπόλοιπα καταλήγουν να μοιάζουν λεπτομέρειες.