Το θέμα της δημόσιας συζήτησης η οποία έγινε στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών μαθημάτων Συνταγματικού Δικαίου, με τη συμμετοχή των καθηγητών Νομικής του ΑΠΘ, Αντώνη Μανιτάκη, Ευάγγελου Βενιζέλου, Κώστα Χρυσόγονου και Παναγιώτη Μαντζούφα ήταν: «Ανθεκτικότητα, προσαρμοστικότητα και αναθεώρηση του Συντάγματος - Συνολική αξιολόγηση της δεκαετίας 2009-2019».
Μοιραία, κατά συνέπεια, η συζήτηση επικεντρώθηκε στην αλληλεπίδραση μεταξύ Συντάγματος και κρίσης, στην ανθεκτικότητα του Συντάγματος και στο κατά πόσο οι αποφάσεις, πολιτικές και δικαστικές οι οποίες ελήφθησαν στη διάρκεια αυτής της δεκαετίας αλλοίωσαν τον συνταγματικό χάρτη της χώρας.
Στην παρέμβασή του ο κ. Μανιτάκης απέφυγε να αναφερθεί στην αναθεώρηση του Συντάγματος η οποία ολοκληρώθηκε πριν από λίγους μήνες λέγοντας πως το αποφεύγει συστηματικά καθώς "οι συνταγματικές αναθεωρήσεις λίγα πράγματα προσφέρουν, είναι μάταιες και δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες που συνήθως καλλιεργούνται". Σύμφωνα με τον ομότιμο καθηγητή του ΑΠΘ "κατά την περίοδο της κρίσης, ενώ όλα έδειχναν να καταρρέουν, το Σύνταγμα άντεξε, το δημοκρατικό πολίτευμα λειτούργησε ομαλά, παράγοντας σταθερές κυβερνήσεις οι οποίες διαδέχονταν ομαλά η μία την άλλη".
Σύμφωνα με τον κ. Μανιτάκη η αντοχή του Συντάγματος οφείλεται στην προσαρμοστικότητα που επέδειξε μέσα από τις διαδοχικές άδηλες τροποποιήσεις που υπέστη από τα αρμόδια όργανα που έχουν την ευθύνη της ερμηνείας του. Αναφερόμενος στην απόφαση 668/2012 του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία κρίθηκε νόμιμο και συνταγματικό το πρώτο μνημόνιο ο κ. Μανιτάκης είπε πως η απόφαση δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετική καθώς το πρώτο μνημόνιο, όπως και τα δύο επόμενα, δεν περιείχαν κανόνες δικαίου, αλλά αφορούσαν κείμενα και συμφωνίες δημοσιονομικού περιεχομένου. Σύμφωνα με τον ίδιο η σχέση Συντάγματος και κρίσης ήταν διαδραστική. "Το Σύνταγμα δέχθηκε πιέσεις από αποφάσεις οι οποίες ελήφθησαν στη διάρκεια της δεκαετίας, αλλά παράλληλα επηρέασε και την κρίση, την οποία έκανε πιο ήπια, την απάλυνε".
Ο κ. Βενιζέλος, από την πλευρά του, ανέλυσε το φαινόμενο της "σχετικοποίησης του Συντάγματος" καθώς, όπως είπε, αυτό συνυπάρχει παράλληλα με το ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο, με το διεθνές δίκαιο κ.ο.κ. Σύμφωνα με τον πρώην υπουργό το Σύνταγμα έχει χάσει την υπεροχή του σε σχέση με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πρωτογενές και δευτερεύον) και το διεθνές δίκαιο, ωστόσο πρόσθεσε πως αυτό οδήγησε σε διεθνοποίηση του Συντάγματος μέσω της αλληλοϋποχώρησης και του αλληλοσεβασμού. "Η περίπτωση του BREXIT είναι κλασικό παράδειγμα αυτής της αλληλεπίδρασης μεταξύ εθνικού Συντάγματος και ενωσιακού και διεθνούς δικαίου".
Αναφερόμενος ειδικότερα στην πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος ο κ. Βενιζέλος είπε πως μόνον η αλλαγή του άρθρου 32 (που αφορά την αποσύνδεση της εκλογής ΠτΔ με τη διάλυση της Βουλής) είναι σημαντική, "οι υπόλοιπες επτά διατάξεις που αναθεωρήθηκαν ήταν λαϊκίστικου περιεχομένου οι οποίες θα μπορούσαν να θεσπιστούν και μέσω απλής νομοθέτησης, όπως για παράδειγμα η θέσπιση κατώτατου εγγυημένου εισοδήματος".
Σύμφωνα με τον πρώην υπουργό υπήρξε "συνταγματικό κόστος" την περίοδο της κρίσης "που ήταν ταυτόσημο με το δημοκρατικό" και διατύπωσε το ερώτημα "ποιος τελικά είναι ο έσχατος εγγυητής σε περιπτώσεις κρίσης, το Σύνταγμα και ο κυρίαρχος λαός ή οι υπερεθνικοί θεσμοί;". Ο κ. Βενιζέλος εκτίμησε ότι οι συνταγματικές ρυθμίσεις αποδείχθηκαν επαρκείς κατά την περίοδο της κρίσης.
Παρατήρησε, ωστόσο, ότι η προκήρυξη του δημοψηφίσματος του 2015 ευτέλισε το Σύνταγμα, ότι υπήρξαν πολλά προβλήματα στη λειτουργία της Βουλής "πάρα πολλοί νόμοι πέρασαν με τη διαδικασία του κατ' επείγοντος", ότι υπήρξε κατάχρηση των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου κ.λπ. Σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο, πάντως, η περίοδος της κρίσης άσκησε περιορισμένη επιρροή στο περιεχόμενο της Συνταγματικής αναθεώρησης.
Τέλος, ο κ. Χρυσόγονος σημείωσε πως κατά την περίοδο της κρίσης υπήρξε καταστρατήγηση του Συντάγματος "αλλοιώθηκε το περιεχόμενο του, υπήρξε σιωπηρή μεταβολή του πολιτεύματος, από κοινοβουλευτική δημοκρατία σε χρεωκρατία". Σύμφωνα με τον πρώην ευρωβουλευτή "την εξουσία στα πιο κρίσιμα θέματα, τις σημαντικές αποφάσεις δεν τις έπαιρνε η νόμιμη ελληνική κυβέρνηση, αλλά η τρόικα, ασχέτως εάν αυτό γινόταν με τη συγκατάθεση της κυβέρνησης".