Σε κατοικία του οικισμού Ουζιέλ, μία συνοικία 28 μονοκατοικιών στην περιοχή Ντεπώ της Θεσσαλονίκης, που έχει χαρακτηριστεί από το 1984 ολόκληρη ως διατηρητέα, αποτελώντας ένα σπάνιο για τα δεδομένα φαινόμενο, είχαν την ευκαιρία να ξεναγηθούν αυτό το Σαββατοκύριακο πολίτες και επισκέπτες της πόλης, στο πλαίσιο της διοργάνωσης του Open House Thessaloniki 2019.
Η συνοικία χτίστηκε το 1927 από τον Δαυίδ Ουζιέλ, εργολάβο και μέτοχο της εταιρείας που διαχειριζόταν τη λειτουργία του τραμ, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ζακ Μοσέ που έχει φιλοτεχνήσει το Ολύμπιον Μέγαρο επί της Αριστοτέλους. Σκοπός του Ουζιέλ ήταν να ανεγερθούν σπίτια για να εγκατασταθούν οι εργάτες που δούλευαν στο τραμ, ωστόσο οι ίδιοι δεν κατοίκησαν ποτέ εκεί. Για μία περίοδο στις μονοκατοικίες εγκαταστάθηκαν οι υπάλληλοι του εργοστασίου «Αλλατίνη», ενώ μέρος της συνοικίας αποτελεί και η βίλα Ζαρντινίδη. Ο συνοικισμός αποτελείται από τρία πλακόστρωτα δρομάκια που έχουν επίσης χαρακτηριστεί διατηρητέα και είναι όλα κατηφορικά προς την οδό της Παπανδρέου.
Η ιστορία της μονοκατοικίας και ο εξωτερικός χώρος
Το 1985 η διατηρητέα μονοκατοικία, νότια του αμαξοστασίου των Τροχιοδρομικών, αγοράζεται από νέο ιδιοκτήτη και για κάποια χρόνια δίνεται προς ενοικίαση. Αργότερα στεγάζει μια πιτσαρία, από την οποία προκλήθηκαν αρκετές φθορές στο κτήριο, λόγω της κουζίνας και των μεγάλων φουγάρων που χρησιμοποιούσε. Για τα επόμενα δέκα χρόνια το σπίτι μένει ανεκμετάλλευτο και κομμάτι της στέγης καταρρέει. Τα νερά λιμνάζουν στους τοίχους και τα πατώματα και στη μονοκατοικία προξενούνται περισσότερες φθορές. Μετά από απόφαση του ιδιοκτήτη, ξεκινάει το 2018 η ανακαίνισή του σπιτιού, η οποία ολοκληρώνεται τον Μάιο του 2019.
Όλες οι επεμβάσεις στον εξωτερικό χώρο του κτηρίου γίνονται με βάση τα πρότυπα του οικισμού. Κάτω από τα φουρούσια προστίθενται γύψινες κατασκευές σε art nouveau διακόσμηση και η στέγη επανακατασκευάζεται στην πρότερη μορφή της. Κατά τη διάρκεια των εργασιών, μία σφυριά στέκεται ικανή να γκρεμίσει μεγάλο μέρος της πρόσοψης, πίσω από την οποία αποκαλύπτεται μία τοιχοποιία, που φαίνεται ότι έχει μεγάλες ρωγμές και για τον λόγο αυτό γίνονται πλευρικές στηρίξεις στους τοίχους. Εντύπωση ωστόσο προκαλεί μία άλλη «ζημιά» στο κτήριο. Στις ίδιες εργασίες αποκολλάται ένα τούβλο με αποτέλεσμα να φανεί μία κακής ποιότητας άμμος, που είχε χρησιμοποιηθεί ως συγκολλητικό υλικό κατά την ανέγερση των κατοικιών. Πάνω στην τοιχοποιία μάλιστα οι εργάτες βρίσκουν κοχύλια, με αποτέλεσμα αρχικά να θεωρηθεί πως υπήρχαν για διακοσμητικό σκοπό, όπως όμως διαπιστώθηκε αργότερα αποτελούσαν μέρος στήριξης του κτηρίου. Όλα τα υλικά αφαιρούνται και στη θέση τους τοποθετείται οπλισμένο σκυρόδεμα σε κόκκινη και άσπρη απόχρωση. Αξίζει να σημειωθεί πως μόνο το εξωτερικό μέρος της μονοκατοικίας θεωρείται διατηρητέο.
Το ημιυπόγειο - αποθήκη
Ήδη από την αγορά του σπιτιού ο ιδιοκτήτης προχωρά σε εκβάθυνση του ημιυπογείου, καθώς το ύψος του δεν ξεπερνούσε το ένα μέτρο. Παλαιότερα, χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη και οποιοσδήποτε ήθελε να μπει στο ημιυπόγειο έπρεπε να το κάνει σκυφτός, γεγονός που δεν καθιστούσε τον χώρο λειτουργικό. Ένας ακόμη λόγος οικοδόμησης του ημιυπογείου ήταν για να δοθεί ύψος στην κυρίως κατοικία. Παράλληλα με την εκβάθυνση ο ιδιοκτήτης προβαίνει και σε θεμελιακή ενίσχυση, χρησιμοποιώντας ως υλικό το σκυρόδεμα. Το κάτω μέρος του κτηρίου, όπως συνηθιζόταν στα κτήρια εκείνης της εποχής, ήταν από λιθοδομή, δηλαδή πέτρα, ενώ το πάνω μέρος από οπτόπλινθο δηλαδή τούβλο.
Το ημιυπόγειο, έκτασης 53 τ.μ. αποτελείται από τρία δωμάτια, ένα εκ των οποίων δεν έχει παράθυρο και για τον λόγο αυτό έχει τοποθετηθεί εξαεριστήρας, και από ένα μπάνιο. Τα πατώματα και τα κουφώματα σε όλο το σπίτι, όπως και οι ηλεκτρολογικές και υδραυλικές εγκαταστάσεις, είναι καινούργια, με μόνη εξαίρεση τις πόρτες του ημιυπογείου που βρέθηκαν στο κυρίως σπίτι και τοποθετήθηκαν στον κάτω όροφο. Αξίζει να σημειωθεί πως κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης οι εργάτες βρήκαν τους δοκούς που στήριζαν το ξύλινο πάτωμα στον πάνω όροφο καπνισμένους και μαυρισμένους κι έτσι κατάλαβαν πως πριν αλλάξει χέρια το σπίτι, είχε εκδηλωθεί κάποια πυρκαγιά. Επιπλέον, παλαιότερα οι δύο όροφοι δεν είχαν επικοινωνία, ωστόσο για να κάνει τον χώρο λειτουργικό και ενιαίο, ο ιδιοκτήτης δημιουργεί εσωτερική σκάλα.
Κυρίως σπίτι
Κατά την είσοδο στον επάνω όροφο, ο επισκέπτης μπαίνει στο τζαμλίκι, χαρακτηριστικό των σπιτιών της εποχής εκείνης, και από εκεί μπορεί να κατευθυνθεί είτε προς την κουζίνα είτε προς το σαλόνι. Συνολικά, ο όροφος αποτελείται από τρεις χώρους, την κουζίνα και το μπάνιο, ενώ στο πίσω μέρος υπάρχει ένας μικρός ακάλυπτος χώρος, στον οποίο έχουν τοποθετηθεί οι κλιματιστικές μονάδες.
Όπως στο μπάνιο του ημιυπογείου, έτσι και στο κυρίως σπίτι έχει χρησιμοποιηθεί πατητή τσιμεντοκονία. Τα πατώματα και εδώ είναι καινούργια, είτε ξύλινα είτε με πλακάκι, ενώ στη στέγη έχει τοποθετηθεί στρώμα θερμομόνωσης. Το εσωτερικό όλων των τοίχων του κτηρίου έχει ενισχυθεί με μεταλλικές δοκούς με στόχο να «ενοποιηθεί» και σε περίπτωση σεισμού να κινείται σαν να ένα σώμα και όχι ο κάθε τοίχος ανεξέλεγκτα προς διαφορετική κατεύθυνση.
Η μονοκατοικία βρίσκεται προς ενοικίαση, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως τα υπόλοιπα 27 κτήρια του οικισμού Ουζιέλ χρησιμοποιούνται ως οικίες και όχι ως επιχειρήσεις.