Skip to main content

Τι προβλέπει το νέο Χωροταξικό για τη Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη

Αστικές μεταφορές και με νέα μέσα εκτός του μετρό, το οποίο δεν... φτάνει. Προτεραιότητες το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης και το παράκτιο μέτωπο.

Μια σειρά από προβλέψεις και στρατηγικές κατευθύνσεις για την ανάπτυξη της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης στη βάση της δημιουργίας ενός πραγματικού κέντρου εθνικής εμβέλειας, μιας μητρόπολης, περιλαμβάνει το αναθεωρημένο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Κεντρικής Μακεδονίας.

Παρεμβάσεις οργάνωσης του χώρου, βελτίωσης των δικτύων, αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Θεσσαλονίκης, αλλά κυρίως εξωστρέφειας, ώστε να αποτελέσει αυτό που όλοι επικαλούνται: τη Μητρόπολη των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

«Η λειτουργική Μητροπολιτική Περιοχή Θεσσαλονίκης (ΜΠΘ) συνιστά διακριτή Αναπτυξιακή Χωρική Ενότητα καθώς συνιστά το μητροπολιτικό κέντρο της Περιφέρειας και τη μοναδική περιοχή με ολοκληρωμένο, τομεακά - κλαδικά, οικονομικό σύστημα και με επιρροή σε όλες τις υπόλοιπες χωρικές ενότητες. Ως λειτουργική Μητροπολιτική Περιοχή Θεσσαλονίκης ορίζεται η περιοχή που περιλαμβάνεται εντός των εδαφικών - διοικητικών ορίων: α) των δήμων Θεσσαλονίκης, Θερμαϊκού, Κορδελιού - Ευόσμου, Νεάπολης - Συκεών, Παύλου Μελά, Αμπελοκήπων - Μενεμένης, Καλαμαριάς, και Πυλαίας - Χορτιάτη, β) των δημοτικών ενοτήτων: Μίκρας του δήμου Θέρμης, Ωραιοκάστρου και Καλλιθέας του δήμου Ωραιοκάστρου, Εχεδώρου του δήμου Δέλτα και Θέρμης του δήμου Θέρμης», αναφέρει το αναθεωρημένο Χωροταξικό.

Στόχος καθορισμού της Μητροπολιτικής Περιοχής Θεσσαλονίκης ως ενιαίας λειτουργικής χωρικής ενότητας είναι να οριστεί χωρικά το επίπεδο όπου -κυρίως και προνομιακά- θα εφαρμοσθεί μία συνεκτική αστική - μητροπολιτική πολιτική, τόσο γεωγραφικά όσο και θεματικά, για τα πεδία στα οποία απαιτείται προσέγγιση υπερδημοτικού επιπέδου, τονίζεται στο σχετικό ΦΕΚ.

Ενδεικτικά, τέτοια πεδία είναι η μακρο-χωρική κατανομή των κύριων χρήσεων γης και η χωροθέτηση των στρατηγικών οικονομικών δραστηριοτήτων, η αστική αναζωογόνηση, οι συγκοινωνίες - μεταφορές και άλλα υπερτοπικά δίκτυα υποδομής, η διαχείριση απορριμμάτων, η οργάνωση του θαλάσσιου μετώπου, η κλιματική αλλαγή και η χωρική διακυβέρνηση.

Η Θεσσαλονίκη, με την έννοια του «Μητροπολιτικού Κέντρου Θεσσαλονίκης» τοποθετείται στο πρώτο επίπεδο του οικιστικού δικτύου. Αν και στην πραγματικότητα η χωρική επιρροή της δεν καλύπτει το σύνολο του εθνικού χώρου, ωστόσο η σημασία της είναι εθνικής κλίμακας. Γι' αυτό και κατατάσσεται στη βαθμίδα της «Μητρόπολης» ως πόλος εθνικής εμβέλειας.

Αστικές μεταφορές

Το νέο Χωροταξικό θέτει ως προτεραιότητα την ενίσχυση των αστικών μεταφορών στη μητροπολιτική περιοχή.

Προτείνεται:

1.Η εκπόνηση κυκλοφοριακής μελέτης σε επίπεδο Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης και Περιφέρειας με στόχο τη μείωση της χρήσης των οχημάτων ιδιωτικής χρήσης, με συγκεκριμένους και ποσοτικοποιημένους στόχους και πρόγραμμα επίτευξης των στόχων.

2.Προώθηση εναλλακτικών και ήπιων μέσων με εκπόνηση master plan των συγκεκριμένων μέσων.

3.Σύνδεση των απομονωμένων υποδομών κυκλοφορίας ποδηλάτων ώστε να δημιουργηθεί ενιαίο δίκτυο, αξιολόγηση των υφιστάμενων υποδομών και επανασχεδιασμός όπου απαιτείται.

4.Προώθηση ακτοπλοϊκής σύνδεσης του λιμένος Θεσσαλονίκης με την υπόλοιπη χώρα.

5.Μελέτη ολοκληρωμένου σχεδίου λειτουργίας των μέσων μαζικής μεταφοράς μετά την λειτουργία του μετρό στη Θεσσαλονίκη. Συγκεκριμενοποίηση των προτάσεων σύνδεσης του αεροδρομίου με τα συστήματα σταθερής τροχιάς (μετρό, σιδηρόδρομος) και εξέταση της δυνατότητας δημιουργίας επιπλέον, εναλλακτικών μέσων μαζικής μεταφοράς.

Το νέο Χωροταξικό χαρακτηρίζει «ιδιαίτερο και οξύ» το πρόβλημα των αστικών μεταφορών στη Μητροπολιτική Περιοχή Θεσσαλονίκης.

Στο πλαίσιο της εκπόνησης - υλοποίησης γενικής μελέτης κυκλοφοριακής και συγκοινωνιακής αναδιοργάνωσης στο σύνολο της ΜΠΘ θέτει ως κεντρικό στόχο την ενίσχυση του ρόλου ήπιων μέσων μεταφοράς και των βιώσιμων εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης (με πύκνωση, βελτίωση και δημιουργία αποκλειστικών διαδρόμων των σχετικών δικτύων εναλλακτικών μέσων) και τον περιορισμό της χρήσης των ΙΧ ώστε ο κυκλοφοριακός φόρτος στο οδικό δίκτυο να βρίσκεται εντός της ικανότητάς του.

«Στα πλαίσια της ενίσχυσης των ήπιων μέσων, προώθηση της ολοκλήρωσης της κατασκευής του μετρό, ταυτόχρονα με την εξέταση της σκοπιμότητας δημιουργίας νέων μέσων: (δημιουργία τραμ, θαλάσσια συγκοινωνία, σύστημα λεωφορειοδρόμων (BRT, «bus rapid transit»)», αναφέρει χαρακτηριστικά το νέο Χωροταξικό.

Επίσης, προβλέπει σχεδιασμό και εφαρμογή πολιτικής στάθμευσης σε άμεση σύνδεση με τον επιθυμητό στόχο κυκλοφοριακής φόρτισης του οδικού δικτύου και κατανομής της ζήτησης μετακινήσεων στα μέσα ώστε να αποτελεί ένα μέσο ελέγχου της κυκλοφοριακής φόρτισης των δικτύων.

Άλλα σχετικά μέτρα που προτείνονται είναι η ενθάρρυνση της κατασκευής χώρων στάθμευσης στους κόμβους των δικτύων των εναλλακτικών μέσων, η κατάστρωση και προώθηση ειδικού σχεδίου για τη βιώσιμη αστική κινητικότητα και η οργάνωση της διανομής και τροφοδοσίας εμπορευμάτων ώστε να ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις της στη διεξαγωγή της γενικής κυκλοφορίας στα δίκτυα. Ταυτόχρονα, προτείνεται μελέτη και ενθάρρυνση της χρήσης εναλλακτικών μέσων μεταφοράς εμπορευμάτων για τη μείωση της κυκλοφοριακής και περιβαλλοντικής επιβάρυνσης των αστικών περιοχών.

Προβλέπεται επιπροσθέτως κάλυψη των σημαντικών ελλείψεων σε έργα υποδομής: κάλυψη της ελλειμματικής σιδηροδρομικής και οδικής σύνδεσης του λιμένος Θεσσαλονίκης, κάλυψη σύνδεσης του αεροδρομίου Θεσσαλονίκης με μέσο σταθερής τροχιάς.

Συμπληρωματικά επισημαίνεται η εφαρμογή νέων τεχνολογιών για την πληροφόρηση των χρηστών του μεταφορικού συστήματος και ενίσχυση των δυνατοτήτων παρέμβασης μηχανισμών και κέντρων ελέγχου για τη διαχείριση της καθημερινής κυκλοφορίας και των έκτακτων γεγονότων.

Οι προτεραιότητες

Το νέο Χωροταξικό περιλαμβάνει συγκεκριμένες κατευθύνσεις για τη Μητροπολιτική Περιοχή Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένες προτεραιότητες. Μεταξύ αυτών η οργάνωση του αστικού χώρου, κατά προτεραιότητα των ιστορικών αγορών του κέντρου της Θεσσαλονίκης και του παράκτιου μετώπου. Σημαντικό είναι ότι το νέο Χωροταξικό ενσωματώνει την πρόβλεψη για ενοποίηση και ανάπλαση του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης σε όλο το μήκος του, για το οποίο άλλωστε εκπονείται και το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο. Δίνει έμφαση στις ιδιωτικές πολεοδομήσεις για μια σειρά από περιοχές και σε αναπλάσεις, όπως της ΔΕΘ, ενώ αναγνωρίζει μια μεγάλη ζώνη αναψυχής μεταξύ της Καλαμαριάς και του αεροδρομίου. Ειδικής σημασίας είναι η ενιαία οργάνωση της δυτικής Θεσσαλονίκης.

Οι προτεραιότητες είναι:

-Κατά προτεραιότητα προώθηση και εφαρμογή στον κεντρικό αστικό πυρήνα της ειδικών παρεμβάσεων, όπως ΣΟΑΠ ή αναπλάσεις και αναμορφώσεις, με απώτερο στόχο την επανάκτηση της ελκυστικότητας του αστικού χώρου ως χώρου κατοικίας και ζωής. Στο πλαίσιο αυτό, προτεραιότητα έχουν η αξιοποίηση των ιστορικών αγορών του κέντρου της πόλης και του παράκτιου μετώπου.

-Κατά προτεραιότητα προώθηση και εφαρμογή ειδικής ρύθμισης (πλήρους κανονιστικού πλαισίου) στο σύνολο των ενδιάμεσων, εκτός σχεδίου, περιοχών κεντρικών λειτουργιών της Χωρικής Ενότητας, μεταξύ του κεντρικού αστικού πυρήνα και των περιμετρικών αστικών συγκεντρώσεων (από Πυλαία έως Θέρμη και έως Περαία-Αγία Τριάδα-Μηχανιώνα), με σκοπό την επιβολή ειδικών όρων, μορφολογικών κανόνων δόμησης, και ρυθμίσεων για την κατ' ελάχιστον εξασφάλιση υποδομών κυκλοφορίας, τεχνικών υποδομών και φύτευσης. Η ιδιωτική πολεοδόμηση θα πρέπει να ενθαρρυνθεί στο σύνολο της περιοχής.

-Στρατηγικός ανασχεδιασμός του θαλάσσιου μετώπου, από την περιοχή του Εθνικού Πάρκου έως και την Επανομή, με σκοπό την προστασία του, την αποκατάσταση και ανάδειξή του, την εξασφάλιση της συνέχειας και προσβασιμότητάς του, και με μέριμνα για τη μη διατάραξη της φυσικής ακτογραμμής. Προώθηση επιμέρους πολεοδομικού χαρακτήρα παρεμβάσεων (ανάπλασης ή και αναμόρφωσης) μεταξύ Καλαμαριάς και περιοχής αεροδρομίου για τη δημιουργία ζώνης πρασίνου και ήπιας αναψυχής. Μέριμνα για τη διατήρηση ναυταθλητικών δραστηριοτήτων ή και σχετικών οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως η ναυπηγοεπισκευή αλιευτικών σκαφών και σκαφών αναψυχής, στη χερσαία ή θαλάσσια ζώνη, με σεβασμό στο οικοσύστημα του Θερμαϊκού κόλπου.

-Προώθηση μεγάλων εμβληματικών αναπλάσεων που θα συνδυάζουν, κατά περίπτωση, κοινωφελείς λειτουργίες, πολιτιστικές λειτουργίες, χώρους σε κοινή χρήση, και ενδεχομένως και άλλες δραστηριότητες, όπως η ανάπλαση της ΔΕΘ σε συνδυασμό με τη διατήρηση της εκθεσιακής δραστηριότητας, η δημιουργία Μουσείου Ολοκαυτώματος σε χώρο συνδεόμενο με την ιστορική μνήμη (πχ. Σιδηροδρομικός Σταθμός) , και η ανάπλαση του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης.

-Ενιαίος πολεοδομικός ανασχεδιασμός των δυτικών περιοχών της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης, με σκοπό την εξασφάλιση της συνέχειας του αστικού ιστού και την εξασφάλιση κεντρικών λειτουργιών και ελεύθερων δημόσιων χώρων, σε συνδυασμό με τοπιακές αναπλάσεις, περιμετρικά, για την προστασία των οικιστικών εκτάσεων.

-Κατά προτεραιότητα ανάδειξη και ένταξη στο αστικό- περιαστικό περιβάλλον των ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων και μνημείων, κατά προτίμηση σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό των ελεύθερων χώρων (υπαρχόντων και νέων όπως είναι τα παραχωρημένα Στρατόπεδα) και των χώρων πρασίνου.

-Ενιαίος φυσικός σχεδιασμός και ανασύνταξη των ελεύθερων χώρων και των χώρων πρασίνου εντός της ΜΠΘ και σύνδεσή τους με τους χώρους προστασίας φυσικού περιβάλλοντος στις όμορες ζώνες. Στο πλαίσιο αυτό, προωθούνται επιμέρους παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση:

α)της θεσμοθέτησης, προστασίας και διαχείρισης του περιαστικού δάσους (Σέιχ-Σου)

β)της τοπιακής, περιβαλλοντικής εξυγίανσης και της ανάδειξης όλων των ρεμάτων, ως στοιχείου διατήρησης της αστικής οικολογίας.

-Χωροθέτηση ναυπηγοεπισκευαστικής εγκατάστασης για την εξυπηρέτηση της Βόρειας Ελλάδας και της ευρύτερης περιοχής της.

-Ενδυνάμωση της σύνδεσης της Θεσσαλονίκης με τα δυο Εθνικά Πάρκα της Περιφερειακής Ενότητας και των Εθνικών Πάρκων στην Περιφέρεια, αλλά και ανάδειξη αυτών ως περιοχών έντονου τουριστικού ενδιαφέροντος και πρωτογενούς παραγωγής. Γενικότερα, εφαρμογή πολιτικής πρασίνου ως πολιτική πρώτης προτεραιότητας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και του φαινομένου της αστικής νησίδας θερμότητας, από το τοπικό, έως το αστικό – μητροπολιτικό - περιφερειακό επίπεδο.

-Λαμβανομένης υπόψη της ύπαρξης πολλών Δήμων εντός της ΜΠΘ, είναι αναγκαία η πρόβλεψη ειδικού σχεδιαστικού εργαλείου για το συντονισμό των επιμέρους σχεδίων του πρώτου επιπέδου πολεοδομικού σχεδιασμού.