Τον προηγούμενο Νοέμβριο χτύπησε για πρώτη φορά δυνατά το καμπανάκι του κινδύνου σχετικά με το σύστημα υγείας στην Κεντρική Μακεδονία και την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Την προηγούμενη εβδομάδα η καμπάνια πια ήχησε... βαριά και πένθιμα.
Τα στοιχεία που παρουσιάζονται εν μέσω της πανδημίας είναι αποκαλυπτικά. Κάτι δεν πηγαίνει καλά –ειδικά- στην περιοχή μας.
Έρευνα του προηγούμενου Νοεμβρίου έδειξε ότι από τον Ιανουάριο του 2021, όταν και άρχισαν οι εμβολιασμοί στη χώρα, η Κεντρική Μακεδονία, που αριθμεί 1,9 εκατομμύρια κατοίκους, κατέγραφε 2.837 θανάτους ανά ένα εκατομμύριο πληθυσμού. Στην Αττική με διπλάσιο πληθυσμό (3,82 εκατομμύρια κατοίκους), οι θάνατοι ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους ήταν 1.452.
Σε απόλυτους αριθμούς τον προηγούμενο Νοέμβριο, οι νεκροί της πανδημίας στην Περιφέρεια Αττικής ήταν 5.772 και στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 5.746.
Προφανώς αυτό θορύβησε και ανησύχησε εκτός από τους πολίτες και τους αρμόδιους.
Σήμερα, δυο μήνες μετά κι αφού η Θεσσαλονίκη και η Κεντρική Μακεδονία δέχτηκαν νέο βαρύ πλήγμα από την πανδημία ο σκληρός δείκτης των θανάτων επιδεινώθηκε δραματικά. Πλέον, από την αρχή της πανδημίας μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα στην Κεντρική Μακεδονία καταγράφηκαν 7.120 θάνατοι και στην Αττική 6.737. Μόνο η πόλη της Θεσσαλονίκης αριθμεί 4.011 θανάτους. Ο... θόρυβος δεν ήταν φαίνεται τόσο δυνατός. Τώρα είναι;
Τα στοιχεία αυτά προκαλούν πολλές απορίες για ένα πολυπαραγοντικό θέμα. Σίγουρα οι αιτίες που συμβαίνει αυτό, οι αναλογικά πολλοί περισσότεροι θάνατοι στην περιοχή μας δηλαδή, είναι πολλές και διαφορετικές.
Είναι προφανές ότι λόγω καιρικών συνθηκών η βόρεια Ελλάδα είναι πιο ευάλωτη στον ιό. Είναι επίσης προφανές ότι η συζήτηση περί των αντοχών του δημόσιου συστήματος υγείας, που άνοιξε πολύ νωρίς στην Κεντρική Μακεδονία, είχε και ουσία και νόημα, όμως οι σχεδιασμοί ή τα μέτρα αντιμετώπισης του προβλήματος δεν πέτυχαν. Είναι επίσης δεδομένο ότι συμπολίτες μας έχασαν τη ζωή τους εκτός ΜΕΘ, λόγω της ανεπάρκειας των νοσοκομείων να υποδεχτούν τόσο μεγάλο αριθμό νοσούντων από κορωνοϊό. Δεν μπαίνω στην κουβέντα περί θανάτων σε απλές κλίνες, σε διασωληνωμένους εκτός ΜΕΘ κτλ., διότι όλα αυτά είναι υπό διερεύνηση. Μένω μόνο στα δεδομένα. Κι αυτά είναι δραματικά για την Κεντρική Μακεδονία συγκριτικά με την πολυπληθέστερη περιφέρεια της Αττικής.
Σε κάθε περίπτωση η ετοιμότητα του συστήματος υγείας δεν ήταν αυτή που έπρεπε και δεν είναι μόνο η ετοιμότητα. Διότι για ετοιμότητα θα μπορούσαμε να μιλάμε ένα χρόνο πριν. Σήμερα μιλάμε για εμφανή αδυναμία και για προβληματική αντιμετώπιση της πανδημίας στην περιοχή, σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι σε άλλες περιοχές της χώρας. Θα αναφέρω μόνο το μόνιμο παράπονο γιατρών και νοσηλευτών στα νοσοκομεία της περιοχής, που είναι εξαντλημένοι, μιλούν για τεράστια κενά και για σοβαρότατες ελλείψεις σε στελέχωση και μέσα. Τα έλεγαν από πολύ νωρίς, όμως όσες προσπάθειες βελτίωσης των συνθηκών έγιναν δεν απέδωσαν επαρκώς. Γιατροί και νοσηλευτές είναι εξαντλημένοι κι αυτό μπορεί να το διαπιστώσει όποιος πηγαίνει σε ένα νοσοκομείο.
Δύο στοιχεία διαφοροποίησης
Δυο στοιχεία που διαφοροποιούν την Κεντρική Μακεδονία σαφώς συγκριτικά με την Αττική είναι οι εμβολιασμοί και η δομή του συστήματος υγείας. Δεν γνωρίζω σε τι ποσοστό επηρεάζουν την όλη κατάσταση, όμως την επηρεάζουν, εφόσον αποτελούν παραμέτρους διαμόρφωσης των δεδομένων.
Το πρώτο είναι το σταθερά χαμηλότερο ποσοστό εμβολιασμένων στην περιοχή σε σχέση με το ποσοστό των εμβολιασμένων σε όλη τη χώρα. Σε μια περιοχή που τα δεδομένα της είναι επιβαρυντικά ως προς τη διάδοση της νόσου (κλιματικές συνθήκες κτλ.) εφόσον προστίθεται και μεγάλος αριθμός ανεμβολίαστων πολιτών είναι αναμενόμενο να οδηγηθεί σε περισσότερους –αναλογικά- θανάτους. Δυστυχώς δεν είναι μόνο αναλογικά περισσότεροι οι θάνατοι, είναι και σε απόλυτους αριθμούς πια...
Τα μικρότερα ποσοστά του εμβολιασμού είναι κοινωνικό φαινόμενο, επίσης πολυπαραμετρικό και είναι κάτι με το οποίο θα πρέπει να έρθουμε αντιμέτωποι όλοι και την επομένη της πανδημίας. Διότι οι συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί έχουν ισχυρό υπόβαθρο σε επίπεδο νοοτροπίας, μόρφωσης, συνοχής... Οι λόγοι για τους οποίους αρνούνται περισσότερο οι πολίτες της περιοχής να εμβολιαστούν συγκριτικά με άλλες τοπικές κοινωνίες δεν αφορούν μόνο στον εμβολιασμό, αλλά σε πολλά ζητήματα της καθημερινότητας. Με λίγα λόγια είναι αιτίες ριζωμένες στη συνείδηση μεγάλης μερίδας πολιτών, είναι αιτίες συγκεκριμένης νοοτροπίας που καθορίζει την κοινωνική συμπεριφορά τους στα πάντα κι όχι μόνο στην πανδημία.
Το δεύτερο στοιχείο, η δεύτερη ειδοποιός διαφορά, αυτή της δομής του συστήματος υγείας έχει να κάνει με τα δημόσια νοσοκομεία. Ένας κάτοικος της Κεντρικής Μακεδονίας για να βρει επαρκή ή αν θέλετε αναβαθμισμένη περίθαλψη θα πρέπει να μεταβεί σε ένα νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης. Δεν θέλω να υποτιμήσω την αξία και την αποτελεσματικότητα των εκτός Θεσσαλονίκης νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Αντιθέτως δίνουν (όχι τα νοσοκομεία αλλά το επιστημονικό ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό τους) μεγάλη μάχη και με αξιομνημόνευτα αποτελέσματα για την προστασία της δημόσιας υγείας. Αλλά έτσι είναι δομημένο το σύστημα. Άλλωστε, τριτοβάθμια περίθαλψη διαθέτει μόνο η Θεσσαλονίκη. Κι αυτό δεν είναι αναγκαστικά κακό. Αρκεί τα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης να έχουν την επάρκεια να αντιμετωπίσουν τον φόρτο που συνεπάγεται αυτή η οργάνωση του συστήματος. Αποδείχτηκε ότι δεν την έχουν. Ούτε σε επίπεδο στελέχωσης, ούτε σε επίπεδο κλινών, ούτε σε επίπεδο μέσων.
Το υπουργείο Υγείας μετά την πανδημία πλέον πρέπει να ξαναδεί τα θέματα της υποστελέχωσης των νοσηλευτικών ιδρυμάτων της Θεσσαλονίκης, αλλά και τις δυνατότητές τους να ανταποκριθούν σε καταστάσεις κρίσης. Και όλοι όσοι μένουμε σ' αυτή την περιοχή θα πρέπει να ξαναδούμε τη δομή της κοινωνίας μας, τις συμπεριφορές και τις νοοτροπίες που αναπτύσσονται, που έχουν ριζώσει, που απειλούν την ίδια την κοινωνική συνοχή. Κι επειδή το θέμα μπορεί να έχει τοπικά χαρακτηριστικά δεν σημαίνει ότι δεν έχει αντίκτυπο συνολικά στην ελληνική κοινωνία. Θα χρειαστεί δηλαδή και η βοήθεια της κεντρικής διοίκησης, συνολικά της Πολιτείας. Άμοιρος ευθυνών δεν είναι κανένας.