Η είδηση για τη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Ελλάδας – Τουρκίας στη Θεσσαλονίκη, παρουσία του Κ. Μητσοτάκη και του Τ. Ερντογάν, το φθινόπωρο -πιθανότατα τον Οκτώβριο- έχει μεγάλη σημασία για την πόλη. Στην ουσία πρόκειται για κοινή συνεδρίαση των υπουργικών συμβουλίων των δύο χωρών σχεδόν σε πλήρη σύνθεση κι επομένως συνιστά βήμα στην προσπάθεια διεθνοποίησης της Θεσσαλονίκης. Ένα πραγματικό παράσημο. Διότι τα τελευταία 111 χρόνια η πόλη, παρά τον κοσμοπολιτισμό που τη χαρακτήριζε επί πολλούς αιώνες ως σημαντικό οικονομικό και πολιτισμικό κέντρο σε τρεις αυτοκρατορίες, παραμένει εγκλωβισμένη εντός των εθνικών τειχών. Ως δεύτερη πόλη μιας μικρής χώρας. Στην καλύτερη των περιπτώσεων ως «πρωτεύουσα των προσφύγων» μετά από μια εθνική καταστροφή. Επομένως κάθε ανάδειξή της σε πεδίο διεθνών γεγονότων, με τους συμβολισμούς και το επίπεδο της συγκεκριμένης συνάντησης, προσθέτει πόντους σε ένα υπερεθνικό προφίλ που προσπαθεί να αποκτήσει και δεν αποκλείεται κάποτε να τα καταφέρει.
Κάπου εδώ τελειώνουν τα καλά νέα. Διότι με αφορμή τη συνεδρίαση του Ανωτάτου Συμβουλίου Ελλάδας – Τουρκίας, αναμένεται να αναδειχθούν στην επιφάνεια μια σειρά από πρακτικά ζητήματα, στα οποία η Θεσσαλονίκη υστερεί πολύ. Η μεγαλύτερη αδυναμία είναι η απουσία ενός χώρου που αυτονόητα θα φιλοξενούσε τη συνάντηση. Διότι στην ευρύτερη περιοχή δεν υπάρχει δημόσιο κτήριο κατάλληλο για τη συγκεκριμένη εκδήλωση, που να εξυπηρετεί το κύρος και την ασφάλεια που απαιτείται. Διότι εύλογα μπορεί να υποθέσει κανείς ότι η Ελλάδα, ως πολιτισμένη χώρα του ανεπτυγμένου κόσμου, θα αποφύγει τη βαλκανικού τύπου λύση ενός ξενοδοχείου πολυτελείας, στο οποίο θα υποδεχθεί τους καλεσμένους της. Το οποίο, μάλιστα, εάν βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του πολεοδομικού συγκροτήματος βολεύει διότι βρίσκεται κοντά στο αεροδρόμιο, ενώ είναι αρκετά απομονωμένο ώστε να μπορεί να ελεγχθεί επαρκώς σε επίπεδο ασφαλείας.
Με δεδομένο -το οποίο, πάντως, μένει να αποδειχθεί- ότι η χώρα θα λειτουργήσει θεσμικά και θα αναζητήσει δημόσιο κτήριο για να στεγάσει την πολυμελή διμερή συνάντηση υψηλού συμβολισμού, οι επιλογές δεν είναι πολλές. Μια πρόχειρη καταγραφή θα περιλάμβανε το κτήριο του πρώην υπουργείου Μακεδονίας Θράκης, το Παλατάκι, τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης και το Μέγαρο Μουσικής. Κάθε μία από αυτές τις τέσσερις περιπτώσεις έχει αδυναμίες: Το πρώην ΥΜΑΘ είναι παλιό, ασυντήρητο και σε πυκνοδομημένο σημείο με προβληματικές προσβάσεις. Το Παλατάκι, που θα ήταν ιδανικό, παραμένει ασυντήρητο, στο στάδιο της κατάρρευσης. Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης διαθέτει εμπορικούς χώρους και το Βελλίδειο Συνεδριακό Κέντρο, ένα πολυμορφικό κτήριο με λειτουργικά ζητήματα, που υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να εξυπηρετήσει. Όσο για το Μέγαρο Μουσικής είναι ίσως σήμερα στην καλύτερη κατάσταση από τα υφιστάμενα κτήρια και ενδεχομένως με την κατάλληλη διαχείριση ένα από τα δύο του κτήρια -μάλλον το νεότερο- θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για τη συνάντηση.
Όπως είναι προφανές η λύση για τον χώρο που θα γίνει η εκδήλωση δεν είναι αυτονόητη. Αυτό σημαίνει ότι δεν αποκλείεται να χρειαστεί και τελικά να επιλεγεί κάτι διαφορετικό, πιο δημιουργικό. Σε αυτή την εκδοχή η Ελλάδα θα μπορούσε -λέμε τώρα!- με σκηνικό τη Θεσσαλονίκη να δείξει ότι είναι σοβαρή χώρα, που υπολογίζει τους συμβολισμούς και εκτιμά το βάρος της ιστορίας. Με αυτά τα δεδομένα ίσως το καταλληλότερο κτήριο για να φιλοξενήσει τη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Ελλάδας – Τουρκίας να είναι η Ροτόντα. Το εμβληματικό οικοδόμημα που χαρακτηρίζει τη Θεσσαλονίκη και την ιστορική της διαδρομή περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο. Το πραγματικό -για πολλούς- κτηριακό σύμβολο της πόλης έναντι του Λευκού Πύργου, που επελέγη και διασώζεται λόγω της θέσης του πάνω στη θάλασσα, στην απόληξη του τείχους. Η Ροτόντα που αποτελεί ρωμαϊκή κατασκευή με ηλικία άνω των 15 αιώνων. Επί Βυζαντίου λειτούργησε ως χριστιανικός ναός, επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας μετετράπη σε τζαμί και σήμερα αποτελεί ένα μνημείο – μουσείο. Άρα διαθέτει τα διαπιστευτήρια για να φιλοξενήσει η Θεσσαλονίκη μια υψηλού συμβολισμού και με ειδικό ιστορικό βάρος ελληνοτουρκική συνάντηση. Φυσικά θα χρειαστεί κινητό εξοπλισμό, κάτι που προφανώς μπορεί να διευθετηθεί.
Η Θεσσαλονίκη αναζητά διεθνή διέξοδο κατ’ αρχάς σε ό,τι αφορά το όνομα και την προβολή της. Σε αυτή την κατεύθυνση οι πολιτικές συναντήσεις αποτελούν ένα ασφαλές όχημα και ειδικά όταν πρόκειται για εκδηλώσεις με βαλκανική διάσταση το κατάλληλο διαβατήριο. Αλλά, δυστυχώς, η πόλη δεν διαθέτει δημόσιες υποδομές μητρόπολης. Ακριβώς πριν από 20 χρόνια -το 2003- η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προώθησε την προοπτική της ένταξης των βαλκανικών χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση έγινε στη Θεσσαλονίκη, αλλά φιλοξενήθηκε στο τουριστικό συγκρότημα του Πόρτο Καρράς, στο δεύτερο πόδι της Χαλκιδικής. Υποτίθεται ότι τότε οι ηγέτες ήταν πολλοί, οι αντιπροσωπείες πολυπρόσωπες και μόνο ένα οργανωμένο σε πολλά επίπεδα συγκρότημα θα μπορούσε να τις εξυπηρετήσει. Στην περίπτωση της συνάντησης του φθινοπώρου τα πράγματα είναι πιο περιορισμένα. Κυρίως, όμως, πρόκειται για εκδήλωση που εξ’ ορισμού έχει ανάγκη τον υπέρ της Θεσσαλονίκης συμβολισμό. Πολύ περισσότερο που η προηγούμενη ανάλογη συνάντηση του 2016 έγινε στη Σμύρνη της Τουρκίας, πόλη με την οποία η Θεσσαλονίκη έχει κάποιες αναλογίες. Τη θάλασσα, τον επιχειρηματικό και εμπορικό χαρακτήρα. Αλλά κυρίως τους πρόσφυγες, που το 1922 όσοι γλύτωσαν τη σφαγή από τον Κεμάλ Αττατούρκ βρήκαν καταφύγιο στη πόλη που θεωρείται -αν και δεν είναι ακριβώς- η ιδιαίτερη πατρίδα του.