Δεν είναι πολλοί στην Ελλάδα όσοι πίστευαν ότι κάποια στιγμή θα κληθούν και μάλιστα με δημοψήφισμα να εκφραστούν υπέρ ή κατά της Ευρώπης.
Γι’ αυτό οι ώρες που ζούμε είναι πρώτα και πάνω απ’ όλα μελαγχολικές. Διότι –κακά τα ψέματα- το δίλλημα της επόμενης Κυριακής, όπως κι αν διατυπωθεί, έχει στον πυρήνα του τη διατήρηση της χώρας μας στην Ευρωζώνη.
Όχι τα ένα, δύο ή τρία δισ. ευρώ της διαφοράς ανάμεσα στην κυβερνητική πρόταση και την πρόταση –κάποιοι μιλούν για τελεσίγραφο- των θεσμών, δηλαδή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Θεσμοί στους οποίους –σημειωτέον!- η Ελλάδα συμμετέχει ισότιμα. Παρά τις δυσκολίες και τις καταστροφές της εποχής των μνημονίων, που ήρθαν ως αποτέλεσμα της μεγάλης κρίσης στη χώρα, ελάχιστοι πίστευαν ότι θα υπήρχε μέρα που θα κληθούν συναισθηματικά εκβιαζόμενοι να απαντήσουν αν είναι υπέρ ή κατά της Ευρώπης.
Στην Ελλάδα πολλές φορές μας αρέσει να φέρνουμε τα πράγματα στα μέτρα μας. Όταν κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό -αυτό συμβαίνει συνήθως στις περιπτώσεις που εμπλέκονται ξένοι με πιο κρύο αίμα και τετράγωνη λογική- τότε ακολουθεί ξέσπασμα με σταθερό χαρακτηριστικό στοιχείο το κρεσέντο απόδοσης ευθυνών. Λες και την ώρα της καταστροφής έχει μεγάλη σημασία το ποιος φταίει.
Κατά καιρούς γίνονται συζητήσεις για την πορεία και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας μέσα στο ευρώ. Ένα σκληρό νόμισμα που δεν επιτρέπει την άσκηση εθνικής νομισματικής πολιτικής. Στην πραγματικότητα το ευρώ αποτελεί προστασία απέναντι στο νομισματικό ρίσκο, τα υψηλά επιτόκια, τις διολισθήσεις και τις υποτιμήσεις. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι για τους Έλληνες το ευρώ αποτελεί τον ισχυρότερο συμβολισμό της καθημερινότητας ότι είναι Ευρωπαίοι. Ότι η χώρα ανήκει στην Ευρώπη. Ότι το σύστημα είναι ευρωπαϊκό.
Ο δεύτερος ισχυρός συμβολισμός είναι –ευτυχώς ή δυστυχώς- τα διάφορα πακέτα, τα ΕΣΠΑ και τα κοινοτικά κονδύλια, που επηρεάζουν τη ζωή όλων μας. Το ευρώ, λοιπόν, συμβολίζει το ευρωπαϊκό κεκτημένο μιας χώρας, που μεγάλο μέρος της νομοθεσίας της οφείλεται στις οδηγίες της Κοινότητας. Μιας χώρας που πριν μπει στην ΕΟΚ είχε τελείως δικούς της ορισμούς –και φυσικά πρακτικές- για σοβαρές έννοιες όπως η ίδια η δημοκρατία. Αλλά και το περιβάλλον, ο ανταγωνισμός, η ελεύθερη αγορά, η ισότητα, η διαφάνεια, η διαχείριση του δημοσίου χρήματος, ο πολιτισμός, ακόμη και τα ανθρώπινα δικαιώματα και το δίκαιο. Με αυτή την έννοια το δημοψήφισμα που θα γίνει σε λίγες ημέρες έχει βαθύτερη σημασία από αυτήν που προσπαθεί να παρουσιάσει η κυβέρνηση.
Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, για λόγους που μόνο ο ίδιος ξέρει, αποφάσισε να παίξει τη χώρα στα ζάρια. Να διαλύσει την μικροοικονομία της καθημερινότητας –η αίσθηση και ο φόβος που δημιουργούν οι ουρές στα ΑΤΜ δεν είναι κάτι που ξεπερνιέται εύκολα. Όπως και να επιφέρει ισχυρό πλήγμα στην πραγματική, στην παραγωγική οικονομία, αφού από τα ξημερώματα του Σαββάτου οι Έλληνες επιχειρηματίες που έχουν πάρε δώσε με το εξωτερικό απαντούν ή μάλλον δέχονται ερωτήσεις και απορίες προμηθευτών και πελατών τους στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, χωρίς να μπορούν να απαντήσουν.
Το 1971 ο Διονύσης Σαββόπουλος έγραψε και τραγούδησε στον δικό του Μπάλο «Εδώ είναι Βαλκάνια / δεν είναι παίξε γέλασε». Σαρανταπέντε χρόνια μετά παραμένει τόσο επίκαιρος! Δυστυχώς!