Όταν διαπιστώνουμε την έλλειψη ηγετών στην Ελλάδα, ο νους μας πηγαίνει στον χώρο της πολιτικής, ενώ δεν είναι μόνον αυτή που καθορίζει την πορεία ενός λαού. Η ηγεσία του είναι πολυειδής, και αφορά όλους τους ηγουμένους των θεσμών επί των οποίων στηρίζεται η λειτουργία ενός κράτους.
Ίσως, τον καθοριστικότερο ρόλο παίζει η πνευματική ηγεσία, η οποία κατά τεκμήριο τουλάχιστον οφείλει αφενός να είναι αποκομμένη από τα κομματικά δρώμενα, αφετέρου παρατηρεί -ή οφείλει να παρατηρεί- τα πράγματα με ψύχραιμη ματιά και ανεπηρέαστη από την καθημερινότητα και από εξαρτήσεις να καθοδηγεί τον λαό και τους εκπροσώπους του.
Και ενώ η Ελλάδα βρίσκεται ουσιαστικώς σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης η πνευματική ηγεσία απουσιάζει, όπερ σημαίνει πως είτε κρύβεται, είτε δεν υπάρχει ηγεσία πνεύματος, και η εμφανιζόμενη ως τέτοια είναι ψευδώνυμη. Για να φανεί η διαφορά του πνευματικού ανθρώπου του χθες, από τον έτσι ονομαζόμενο και σήμερα, θα αναφερθώ σε δύο κείμενα Ελλήνων διανοουμένων -αυθεντικών και όχι ιμιτασιόν- οι οποίοι, παρά τις πολιτικές διαφορές τους, εγκατέλειψαν ιδεολογήματα και κόμματα, και στρατεύθηκαν στην ελληνική ιδέα.
Στην εφημερίδα «Πολιτεία» των Αθηνών δημοσιεύθηκε στις 23.11.1921 η εξής διαμαρτυρία Ελλήνων συγγραφέων και καλλιτεχνών προς τους διανοούμενους της Ευρώπης και της Αμερικής για τις γενοκτονικές πράξεις κατά του ελληνισμού της Ανατολής. Γράφουν «Μετά βαθυτάτης συγκινήσεως οι συγγραφείς και καλλιτέχναι της Ελλάδος απευθύνονται προς τους διανοουμένους του πεπολιτισμένου κόσμου όπως γνωστοποιήσουν εις αυτούς την τραγωδίαν χιλιάδων οικογενειών του Ελληνικού Πόντου. Ξηρά, εξηκριβωμένα και αναμφισβήτητα τα γεγονότα είναι τα εξής:» Και απαριθμούν τις πλέον χαρακτηριστικές βάρβαρες πράξεις.
Παραθέτω τα ονόματα των υπογραψάντων, προκειμένου να διαπιστωθεί ότι βρέθηκαν μαζί Έλληνες που είχαν τεράστιες διαφορές μεταξύ τους, και μάλιστα στην εποχή του Εθνικού Διχασμού:
Άννινος Χ., Αυγέρης Μ., Βλαχογιάννης Ι., Βώκος Γερ., Γρυπάρης Ι., Δούζας Α., Δροσίνης Γ., Ζάχος Α., Θεοδωροπούλου Αύρα, Θεοτόκης Κ., Ιακωβίδης Γ., Καζαντζάκης Ν., Καζαντζάκη Γαλ., Καμπάνης Αρ., Καμπούρογλου Δ., Καρολίδης Π., Κόκκινος Δ., Κορομηλάς Γ., Μαλακάσης Μ., Μαλέας Κ., Μένανδρος Σ., Νικολούδης Θ., Νιρβάνας Π., Ξενόπουλος Γρ., Παλαμάς Κ., Παπαντωνίου Ζ., Παράσχος Κ., Πασαγιάννης Κ., Πολίτης Φ., Πωπ Γ., Σικελιανός Άγγ., Σκίπης Σ., Στρατήγης Γ., Ταγκόπουλος Δ., Τσοκόπουλος Γ., Φυλλύρας Ρ., Χατζιδάκις Γ., Χατζόπουλος Δ., Χορν Π., Σβορώνος Ι.
Εξίσου χαρακτηριστική είναι η Έκκληση - Διαμαρτυρία των Ελλήνων διανοουμένων, στις 10.11.1940, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Νέα Ελλάς». Το κείμενο ίσως δοθεί ευκαιρία να το δημοσιεύσω άλλη φορά, επειδή τώρα προέχει να γίνει γνωστή η σύμπνοια των Ελλήνων διανοουμένων σε παλαιότερες εποχές, και η ολοκληρωτική απουσία τους σήμερα.
Κωστής Παλαμάς, Σπύρος Μελάς, Άγγελος Σικελιανός, Γεώργιος Δροσίνης, Σωτήριος Σκίπης, Δημήτριος Μητρόπουλος, Κ. Δημητριάδης, Νικόλαος Βέης, Κ. Παρθένης, Ιωάννης Γρυπάρης, Γιάννης Βλαχογιάννης, Στράτης Μυριβήλης, Κώστας Ουράνης, Μιλτιάδης Μαλακάσης, Γρηγόριος Ξενόπουλος, Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς, Αρίστος Καμπάνης.
Έτσι είχαν τα πράγματα, και ο ελληνικός λαός εύρισκε την δύναμη να ξεπεράσει και την μικρασιατική καταστροφή του 1922, και τα αιματηρά γεγονότα κατά του ελληνικού κράτους το 1944-49. Επειδή υπήρξαν ηγέτες, σε όλους τους τομείς, που ηγήθηκαν του λαού και τον οδήγησαν μέχρι και την δεκαετία του 1960 σιγά-σιγά στην χορεία των σοβαρών κρατών. Από εκεί και πέρα η κατάσταση είναι γνωστή. Χρειάζεται κάποιος Πλαστήρας να ξαναπεί «Ακόμη κι αν δεν θέλει η Ελλάδα, θα την αρπάξουμε από το αυτί και θα την σώσουμε».