Άλλη μια χαμένη (οριστικά;) ευκαιρία για τη Θεσσαλονίκη συνιστά η ακύρωση της προοπτικής να αναδειχθεί εκπαιδευτικό, μορφωτικό και επιστημονικό κέντρο. Τα τρία πανεπιστήμια –Αριστοτέλειο, Μακεδονία, Διεθνές- το ΤΕΙ και τα ερευνητικά κέντρα που υπάρχουν στην πόλη είναι μια καλή μαγιά για ένα τέτοιο σχέδιο, αλλά ο τρόπος που λειτουργούν, η πλήρης απουσία συντονισμού και συνεργασίας και το ασφυκτικό θεσμικό πλαίσιο, υπονομεύει ακόμη και τη σκέψη για κάτι τέτοιο.
Την ώρα που όλες οι πολιτικές δυνάμεις συζητούν –χωρίς να το πιστεύουν- για την ανάγκη να υπάρξει νέο παραγωγικό μοντέλο στη χώρα, δεν κάνουν τίποτα για να δημιουργήσουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο.
Αντίθετα, οι περισσότερες υπερασπίζονται με πάθος τις κατεστημένες καταστάσεις, που είναι ολοφάνερο ότι υποθηκεύουν το αύριο, ακόμη και για ένα μίζερο σήμερα. Λες και κανένας σε αυτή τη χώρα δεν έχει παιδιά. Λες και κανείς δε βλέπει τη μαζική μετανάστευση των νέων ανθρώπων –κυρίως των νέων επιστημόνων-, οι οποίοι κατά κανόνα ταλαιπωρούνται στις ξένες χώρες μέχρι να βρουν την άκρη.
Για τη Θεσσαλονίκη οι αναπτυξιακές προοπτικές είναι περιορισμένες, αν δεν υπάρξουν νέες δραστηριότητες και διεθνοποίηση. Κάποτε, όταν ακόμη στην καθημερινότητα των δεκαετιών του 1970 και του 1980 όλα έμοιαζαν φυσιολογικά, στο ΑΠΘ φοιτούσαν χιλιάδες ξένοι φοιτητές, κυρίως από αραβικές και αφρικανικές χώρες. Πολλοί έμειναν στην πόλη και αποδείχθηκαν θετικά μόρια της κοινωνίας. Οι περισσότεροι επέστρεψαν στις πατρίδες τους και παραμένουν για πάντα πρεσβευτές για τη Θεσσαλονίκη και την Ελλάδα. Σιγά σιγά οι αλλοδαποί φοιτητές και σπουδαστές αραίωσαν, τόσο διότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας έγινε αντιπαραγωγική και καθόλου ελκυστική –υπήρξαν χρονιές που οι νύχτες των καταλήψεων ήταν περισσότερες από τις ημέρες των μαθημάτων-, όσο και διότι οι περιοχές που τροφοδοτούσαν τη Θεσσαλονίκη αναπτύχθηκαν εκπαιδευτικά και κοινωνικά. Στην ουσία δημιουργήθηκε πεδίο διεθνούς ανταγωνισμού, στο οποίο η Ελλάδα γενικά και η Θεσσαλονίκη ειδικά έμειναν πίσω. Άλλη μια περίπτωση που η χώρα συμπεριφέρεται αυτιστικά.
Εγκλωβισμένη σε δήθεν αριστερόστροφα σύνδρομα ανάβει κόκκινο σε κάθε μη κρατική προσπάθεια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που χωρίς αμφιβολία θα έδινε νέα πνοή. Δεν είναι τυχαίο ότι ορισμένα από τα χαρακτηρισμένα ως κολέγια συγκεντρώνουν μεγάλο ενδιαφέρον από ξένους φοιτητές, είτε διότι προσφέρουν σύγχρονα αντικείμενα σπουδών, είτε διότι συνεργάζονται με ξένα πανεπιστήμια. Σε αυτό το περιβάλλον τα υπερδιογκωμένα κρατικά τριτοβάθμια ιδρύματα της Θεσσαλονίκης βουλιάζουν στη γραφειοκρατία, το δημοσιοϋπαλληλίκι και το νεποτισμό. Τροφοδοτούν τον κρατικό μηχανισμό με προέδρους, τη Βουλή με βουλευτές, τις κυβερνήσεις με υπουργούς, τα διοικητικά συμβούλια με μέλη. Και ορισμένα ξένα ιδιωτικά πανεπιστήμια με διδάσκοντες. Εξαίρεση αποτελεί το Διεθνές Πανεπιστήμιο, που ιδρύθηκε μόλις πριν από δέκα χρόνια για να προσφέρει μεταπτυχιακά προγράμματα αποκλειστικά στ’ αγγλικά και να προσελκύσει ξένους φοιτητές. Κάτι που έγινε στην αρχή, αλλά έχει υποχωρήσει τα τελευταία χρόνια και εξαιτίας της κατάστασης που επικρατεί στην Ελλάδα.
Η Θεσσαλονίκη από πολλές πλευρές είναι κατάλληλος χώρος για εκπαιδευτικό κέντρο. Γεωγραφικά, ιστορικά, πολιτισμικά. Μόνο που η εποχή του αυτόματου και ταυτόχρονα υπό ασφυκτικό έλεγχο πιλότου έχει περάσει. Πέρα από την επιστημοσύνη και τον ακαδημαϊσμό χρειάζεται και η ελευθερία του ιδιωτικού τομέα. Κάπου εδώ σταματούν όλα, πριν καν ξεκινήσουν…
Υ.Γ. Χθες στη Βουλή ο Αλέξης Τσίπρας μίλησε για την ανάγκη αναθεώρησης του Συντάγματος από την επόμενη Βουλή. Φυσικά ο αριστερός ΣΥΡΙΖΑ δεν συζητά για μη κρατικά πανεπιστήμια. Οπότε…