Στον αέρα βρίσκονται και πάλι πολλοί δήμοι της χώρας, μετά την τροπολογία που επαναφέρει στα δημοτικά συμβούλια αρμοδιότητες, οι οποίες είχαν μεταβιβαστεί στην Οικονομική Επιτροπή με τον νόμο Θεοδωρικάκου.
Η νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Εσωτερικών επιστρέφει στο μείζον όργανο του δήμου καίριες αρμοδιότητες, όπως η έγκριση των όρων και η σύναψη κάθε είδους προγραμματικών συμβάσεων, η διαγραφή χρεών, η χρηματοδότηση κοινωφελών επιχειρήσεων, η αναπροσαρμογή των τελών, δικαιωμάτων και γενικώς των εσόδων των δημοτικών κοιμητηρίων και η αποδοχή ή απόρριψη προτάσεων περί παραχώρησης χρήσης ακινήτων του Ελληνικού Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των εταιρειών του Ελληνικού Δημοσίου, του Υπερταμείου, του ΤΑΙΠΕΔ και της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου προς τους Ο.Τ.Α. α’ βαθμού. Η τροπολογία Θεοδωρικάκου είχε μεταβιβάσει τις αρμοδιότητες αυτές στην Οικονομική Επιτροπή, προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο στους 225 από 332 δήμους, στους οποίους οι εκλεγμένοι δήμαρχοι δεν είχαν την πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο, μεταξύ των οποίων εννέα από τους συνολικά 14 δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης. Η απόφαση αυτή κρίθηκε αντισυνταγματική με την 2377/2022 απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας που δημοσιεύτηκε την 1η Δεκεμβρίου 2022 σχετικά με την προσφυγή που είχαν καταθέσει δημοτικοί σύμβουλοι της αντιπολίτευσης του δήμου Βέροιας.
Ο νόμος 5013/2023 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ στις 19 Ιανουαρίου προσαρμόζει μεν τη νομοθεσία στην απόφαση του ΣτΕ, ωστόσο οδηγεί πολλούς δήμους σε νέο αδιέξοδο, καθώς δεν περιλαμβάνει πρόβλεψη για τις περιπτώσεις στις οποίες δεν υπάρχει η απαιτούμενη πλειοψηφία, ώστε να ληφθεί απόφαση. Επιπλέον, εγείρει ζητήματα εγκυρότητας συγκεκριμένων αποφάσεων, καθώς το άρθρο 37 ορίζει ότι αποφάσεις που έχουν εκδοθεί και «αφορούν τις αρμοδιότητες που μεταφέρονται στο δημοτικό συμβούλιο από την οικονομική επιτροπή δυνάμει του άρθρου 31 του παρόντος, εγκρίνονται από το δημοτικό συμβούλιο κατά την πρώτη συνεδρίαση από την έναρξη ισχύος του παρόντος». Αντιθέτως, δεν προβλέπει αλλαγές στη σύνθεση της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής, ζήτημα το οποίο επίσης περιλαμβανόταν στην προσφυγή.
Τι πρέπει να κάνουν οι δήμοι
«Το Σύνταγμα καθιερώνει στο άρθρο 102 την αρχή της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας των δήμων. Δηλαδή, την υποχρέωση του κράτους να διασφαλίζει -μέσω των νόμων που ψηφίζει- την αποτελεσματική λειτουργία των δήμων προς όφελος των πολιτών. Με την απόφαση της ολομέλειας του ΣτΕ γίνεται δεκτή η προσφυγή των προσφυγόντων από τον δήμο Βέροιας, μελών της αντιπολίτευσης του δημοτικού συμβουλίων κατά συγκεκριμένων αποφάσεων του δήμου. Γίνεται δεκτή εν μέρει η προσφυγή μόνο σε ό,τι αφορά την οικονομική επιτροπή και την επιτροπή ποιότητας ζωής, διότι σε αυτές τις δύο επιτροπές μεταφέρθηκαν αρμοδιότητες από το δημοτικό συμβούλιο με τον νόμο Θεοδωρικάκου μετά τις εκλογές και πριν δοκιμαστεί το σύστημα του Κλεισθένη στην πράξη, δηλαδή πριν αναλάβουν οι δημοτικές αρχές τα καθήκοντά τους. Σε ό,τι αφορά το ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας, τη ΔΕΥΑΒ, τις σχολικές επιτροπές ως νομικά πρόσωπα και το ΝΠΔΔ των ΚΑΠΗ και των παιδικών σταθμών, απερρίφθη η προσφυγή, διότι δεν μεταφέρθηκαν αρμοδιότητες μετά τις εκλογές. Η δε σύνθεση αυτών των νομικών προσώπων, αλλά και των δύο επιτροπών δεν αλλάζει, διότι το ζητούμενο ήταν να μην μεταφερθούν αρμοδιότητες μετά τις εκλογές από το δημοτικό συμβούλιο.
Κατά συνέπεια οι δήμοι όλης της χώρας οφείλουν να εφαρμόσουν τον νόμο 5013, με τον οποίο έγινε προσαρμογή της νομοθεσίας με βάση τις επιταγές της απόφασης της ολομέλειας του ΣτΕ. Σε ό,τι αφορά τον δήμο Βέροιας από 2/12 και εξής δεν ισχύουν οι όποιες αποφάσεις έλαβε έως και τη δημοσίευση του νόμου Βορίδη τον Ιανουάριο του 2023. Και αν κάποιοι δήμοι πήραν αποφάσεις σε όλη την Ελλάδα από τις 2 Δεκεμβρίου και μετά, μέχρι τη δημοσίευση του νόμου, καλούνται να ξαναπάρουν τις αποφάσεις από το μείζον όργανο που είναι το δημοτικό συμβούλιο», εξήγησε στη Voria.gr ο Α’ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Αμπελοκήπων – Μενεμένη, Λάζαρος Κυρίζογλου.
Σε ό,τι αφορά τις διοικητικές προσφυγές σε αποκεντρωμένες διοικήσεις για την ακύρωση αποφάσεων, όπως αυτές που κατέθεσαν οι δημοτικοί σύμβουλοι της αντιπολίτευσης του δήμου Θεσσαλονίκης, Σάκης Τζακόπουλος, Σταύρος Καλαϊτζίδης και Ανδρέας Κουράκης, ο κ. Κυρίζογλου εξέφρασε την εκτίμηση ότι θα απορριφθούν, καθώς το συγκεκριμένο όργανο δεν έχει δικαίωμα να ελέγξει τη συνταγματικότητά τους.
Σύμφωνα, πάντως, με τον πρόεδρο της ΚΕΔΕ, δήμαρχο Τρικκαίων, Δημήτρη Παπαστεργίου, η επιστροφή των αρμοδιοτήτων στα δημοτικά συμβούλια δεν πρόκειται να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα. «Οι αρμοδιότητες αυτές δεν μας ενοχλούν. Βέβαια κάποιες περιπτώσεις, όπως η δυνατότητα σύναψης προγραμματικών συμβάσεων, είναι δύσκολες. Για τον δήμο Βέροιας κάποια πράγματα είναι σύνθετα, αλλά στους υπόλοιπους δεν προκαλείται μεγάλη αναστάτωση», είπε στη Voria.gr. Όσον αφορά στις αποφάσεις που ελήφθησαν στο μεσοδιάστημα από την απόφαση του ΣτΕ μέχρι τη δημοσίευση του νόμου ανέφερε πως «καμία απόφαση από μόνη της δεν είναι άκυρη παρά μόνο αν προσβληθεί, αλλά ακόμα κι αν προσβληθεί δεν ξέρω κατά πόσο ο αποκεντρωμένος μπορεί να την ακυρώσει».
Κίνδυνος ακυβερνησίας
Αυτό που προβληματίζει τους δημάρχους είναι το πώς θα λαμβάνονται στο εξής, εάν δεν διαθέτουν πλειοψηφία, οι αποφάσεις για μείζονα θέματα, όπως η λήψη ενός δανείου. Και βέβαια, διερωτώνται γιατί το υπουργείο δεν προέβλεψε κάποια σχετική ρύθμιση, παρά τις προτάσεις που κατατέθηκαν.
«Σε αυτές τις περιπτώσεις εισάγονται τα θέματα στο δημοτικό συμβούλιο κι αν δεν καταστεί εφικτό να ληφθεί καμία απόφαση -γιατί δημιουργούνται και αποσυσπειρωτικές τάσεις ενόψει εκλογών- τότε στον δήμο δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Δημιουργείται αδιέξοδο, γιατί δεν υπάρχει διάταξη που να το προβλέπει. Ο κ. Βορίδης δήλωσε ότι σε αυτές τις περιπτώσεις θα εκτιμηθεί η κατάσταση κι αν το φαινόμενο αυτό υπάρχει σε όλη την Ελλάδα, θα φέρει νομοθετική ρύθμιση, στην οποία θα λέει ότι αν μετά μία ψηφοφορία ή δύο δεν επιτυγχάνεται λήψη απόφασης θα αποφασίζει η οικονομική επιτροπή. Προς τι αυτή η ταλαιπωρία και γιατί δεν τέθηκε μία διάταξη, όπως προτείναμε, που να έλεγε: μεταφέρονται οι αρμοδιότητες όπως ορίζει η απόφαση της ολομέλειας του ΣτΕ στο δημοτικό συμβούλιο και σε περίπτωση μη λήψης απόφασης επί των θεμάτων μετά μία και δύο ψηφοφορίες σε διαφορετικές συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου, τότε θα ισχύει η απόφαση της οικονομικής επιτροπής. Έτσι υπηρετείται και η συμμόρφωση με την απόφαση της ολομέλειας του ΣτΕ, αλλά και η συμμόρφωση προς τη συνταγματική επιταγή με βάση την οποία οφείλει ο νομοθέτης να διασφαλίζει ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία και την κυβερνησιμότητα του δήμου», τόνισε ο κ. Κυρίζογλου, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι η ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης θα προκύψει σύντομα από το αδιέξοδο, στο οποίο θα οδηγηθούν πολλοί δήμοι.