Ένα μικρό μουσείο ή για την ακρίβεια έναν μικρό εκθεσιακό χώρο για τα πολύτιμα ανασκαφικά ευρήματα του ταφικού μνημείου στον τύμβο Καστά της Αμφίπολης σχεδιάζει να αναγείρει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών.
Τις προηγούμενες μέρες εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το κτηριολογικό πρόγραμμα του εκθεσιακού χώρου, ο οποίος θα φιλοξενήσει κάποια από τα εκθέματα της ανασκαφής, όπως είναι τα φτερά από τις σφίγγες, το κεφάλι της μιας σφίγγας, η θύρα του ταφικού θαλάμου, η γραπτή ζωφόρος του προθάλαμου και πλήθος άλλων μικρότερων ευρημάτων, θραύσματα ή στοιχεία που δεν είναι δυνατόν να επανατοποθετηθούν στο μνημείο.
«Εμείς δεν το λέμε μουσείο, προτείνουμε να γίνει ένας εκθεσιακός χώρος. Θα είναι ένα κτίσμα συνολικής έκτασης περίπου 850 τ.μ. που θα χωρίζεται σε δύο τμήματα. Στο πρώτο θα βρίσκονται τα εκθέματα και στο δεύτερο θα προσφέρεται μια ψηφιακή ξενάγηση στο ταφικό μνημείο, μια εικονική περιήγηση, η οποία αξιοποιεί την τεχνολογία», λέει στη Voria.gr η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών, Δημητρία Μαλαμίδου.
Το μουσείο θα γίνει κοντά στον τύμβο και θα φιλοξενεί ευρήματα που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στο πολυτελές μνημειακό οικοδόμημα που αποκαλύφθηκε το 2013 και μέσα από την σε live μετάδοση ανασκαφική δραστηριότητα έφερε στο φως το ταφικό σύνολο, ενώ παράλληλα εξέθρεψε ελπίδες και γέννησε θεωρίες για τον ένοικο του τάφου. Από τον Μεγαλέξανδρο ως τη Ρωξάνη και τον γιο της Αλέξανδρο Δ΄ (γιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου), αλλά κι ως τον στενό του φίλο Ηφαιστίωνα -ο θάνατος του οποίου βύθισε στην κατάθλιψη τον Μακεδονία στρατηλάτη- ο τύμβος Καστά θέριεψε συγκρούσεις κι αντεγκλήσεις μεταξύ της επιστημονικής κοινότητας, αλλά ο ένοικός του παραμένει άγνωστος ακόμη. Ως πιο πιθανό φαντάζει να πρόκειται για έναν αρχαίο οικογενειακό τάφο, επιφανών μελών της τότε κοινωνίας της Αμφίπολης.
Άλλωστε η εποχή που κατασκευάζεται είναι αυτή κατά την οποία επέστρεφαν στην Αμφίπολη στρατιωτικοί του Μεγάλου Αλεξάνδρου φέρνοντας μαζί τους μεγάλο πλούτο από τις εκστρατείες στις οποίες συμμετείχαν και ήθελαν να τον επιδείξουν. Ίσως πάλι και να ανήκει σε κάποιον εταίρο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά αυτό θα πάρει καιρό ακόμη για να απαντηθεί.
Αυτό που πέρα από κάθε αμφιβολία έχει λυθεί πάντως είναι η χρονολόγηση του μνημείου, καθώς αυτό τοποθετείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. (περί το 325-300 π.Χ.), είναι δηλαδή ελληνιστικό, όπως έχει αποδειχθεί και με τη μέθοδο της χρονολόγησης με άνθρακα-14.
Σύμφωνα μάλιστα με τον αρχιτέκτονα της ανασκαφής, Μιχάλη Λεφαντζή, ο τύμβος Καστά είναι «ένα αρχιτεκτονικό υβρίδιο, ένας τεράστιος τύμβος ο οποίος έχει τη μεγαλύτερη κλίμακα της Μεσογείου, είναι ο μεγαλύτερος -μέχρι στιγμής- ελληνιστικός τύμβος».
Η κατασκευή αυτού του μικρού ευέλικτου επιτόπιου μουσείου θα βοηθήσει ώστε οι επισκέπτες να αποκτούν μια συνολική εικόνα για το ταφικό μνημείο.
Η μεταφορά των εκθεμάτων στο μουσείο της Αμφίπολης, κατά κάποιον τρόπο τα αποκόπτει από το αρχαιολογικό περιβάλλον, ενώ ένας μικρός χώρος κοντά στο μνημείο, προσφέρει τη θέαση στην ολότητά της.
«Η πρόσβαση στον εκθεσιακό χώρο θα γίνεται από διαδρομές πεζών περιμετρικά του τύμβου, ενώ εκτός από τις αίθουσες εκθεμάτων και προβολής θα υπάρχουν και χώροι εξυπηρέτησης του κοινού», επισημαίνει η κ. Μαλαμίδου.
Προχωρά η κατασκευή του στέγαστρου
Με εντατικούς ρυθμούς προχωρούν οι εργασίες για την τοποθέτηση του στέγαστρου στον τύμβο Καστά, ενώ παράλληλα ολοκληρώνεται η αποκατάστασης τμήματος του αρχαίου περιβόλου, η οποία υλοποιείται από την Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠΠΟ, στο πλαίσιο του έργου στερέωσης και αποκατάστασης του μνημείου.
Βάσει της εγκεκριμένης αρχιτεκτονικής μελέτης του αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή, ταυτίστηκαν και αποδόθηκαν στην αρχική τους θέση 25 διάσπαρτα μαρμάρινα μέλη από τα 375 που το 2019 συγκεντρώθηκαν, ομαδοποιήθηκαν και διευθετήθηκαν στα δυτικά του τύμβου, στοιχισμένα σε ομάδες κατά τον τύπο και τον δόμο στον οποίον ανήκαν στην αρχαία τοιχοποιία.
Την άνοιξη θα επαναληφθούν οι ξεναγήσεις για περιορισμένο και εξειδικευμένο κοινό (αρχαιολόγους, φοιτητές, ερευνητές) εντός του ταφικού μνημείου, όπου έχουν αποκαλυφθεί οι Καρυάτιδες, το περίτεχνο ψηφιδωτό δάπεδο με την παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης, ο ταφικός θάλαμος, καθώς και οι εντυπωσιακές σφίγγες στην είσοδο.
Το 2023 επισκέφτηκαν το μνημείο πάνω από 5.000 άτομα και θαύμασαν από κοντά τις σημαντικές αρχαιότητες.
Χρειάζεται ωστόσο να γίνουν και άλλες παρεμβάσεις προκειμένου να διασφαλιστεί η στατικότητα και η ασφάλεια του μνημείου, τόσο για τα σπουδαία ευρήματα που κρύβει στο εσωτερικό του, όσο και για τους επισκέπτες, προκειμένου αυτό να γίνει καθολικά προσβάσιμο και επισκέψιμο, κάτι που σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Πολιτισμού θα συμβεί στο τέλος του 2027.