Από την επίσκεψη, τις συσκέψεις και την περιοδεία του κυβερνητικού κλιμακίου, μέσα στην εβδομάδα, στη Θεσσαλονίκη, μένω στις εξαγγελίες του υπουργού Επικρατείας, Άκη Σκέρτσου, για την αξιοποίηση του πρώην στρατοπέδου Ζιάκα.
Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον το πρότζεκτ που ανακοίνωσε ο κ. Σκέρτσος για τη δημιουργία ενός οικιστικού πόλου, με εμπορικές χρήσεις και με το μεγαλύτερο μέρος της έκτασης να μετατρέπεται σε χώρο πρασίνου.
Διαβάστε: Θεσσαλονίκη - Σκέρτσος: Σχέδιο για πράσινο και φθηνή στέγη στο πρώην στρατόπεδο Ζιάκα
Πολλές λεπτομέρειες για το σχέδιο αξιοποίησης του ανενεργού στρατοπέδου δεν μάθαμε. Από τα λίγα και σημαντικά ξεχωρίζω το γεγονός ότι για να υλοποιηθεί αυτό το σχέδιο θα αξιοποιηθεί ένα από τα εργαλεία που θέσπισε προ διμήνου η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση του μεγάλου κοινωνικού προβλήματος της ακρίβειας της στέγης, την κοινωνική αντιπαροχή. «Προσιτές, φτηνές κατοικίες», είπε ο κ. Σκέρτσος.
Οφείλω να αναγνωρίσω ότι είναι ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση. Θα το αναγνώριζα για κάθε σχέδιο που θα προέβλεπε επιτέλους να γίνει κάτι στο πρώην στρατόπεδο. Μέχρι και τσιμέντο να γίνει που λέει ο λόγος (δεν το εννοώ...).
Το αναφέρω καθ' υπερβολή μόνο και μόνο για να επισημάνω ότι δεν μπορεί άλλο πια αυτή η χαβούζα, αυτό το κενό στην πόλη, αυτή η εγκατάλειψη και η υποβάθμιση να συνεχίζεται.
Ανοιχτή πληγή για τη Θεσσαλονίκη
Το πρώην στρατόπεδο Ζιάκα είναι μια πληγή στο σώμα του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης. Αυτό το παραδέχονται όλοι. Όχι σήμερα. Δεκαετίες τώρα.
Επιτέλους κάτι κινήθηκε υπό αυτή την έννοια, ώστε ο χώρος να ξεφύγει κάποια στιγμή από την εγκατάλειψη, την αδιαφορία, το τέλμα. Τι είναι σήμερα το πρώην στρατόπεδο; Ένας μπαζότοπος, μια χωματερή, μια εστία παραβατικότητας αφημένη να ρημάζει. Είναι τεκμήριο της υποβάθμισης στη δυτική Θεσσαλονίκη. Δυστυχώς όχι το μόνο.
Επειδή όμως έχει χυθεί πολύ μελάνι για τα πρώην στρατόπεδα στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης κι επειδή πλέον έχουμε φωτεινά παραδείγματα με την αξιοποίηση τέτοιων χώρων, όπως στο Παύλου Μελά, αλλά και με τη δρομολόγηση της αξιοποίησης αντίστοιχων χώρων (Μ. Αλεξάνδρου, Παπακυριαζή, Κόδρα, Καρατάσιου κτλ.), το στρατόπεδο Ζιάκα είχε μείνει χωρίς κανέναν σχεδιασμό, χωρίς καμιά προοπτική, αφημένο στην απαξίωση και στο έλεος του Θεού.
Θα πάω πίσω στο χρόνο. Στο μακρινό 2005. Τότε το ΤΕΕ/ΤΚΜ έκανε μια εξαιρετική δουλειά, μελετώντας όλα τα στρατόπεδα στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης και καταγράφοντας τα αξιόλογα κτήρια και σύνολα εντός αυτών. Δέκα οχτώ χρόνια μετά τι έχει απομείνει από αυτά τα κτήρια και τι έχει ρημάξει καλύτερα να μην το σκέφτομαι. Μόνο στο Ζιάκα είχαν καταγραφεί 12 τέτοια κτήρια και σύνολα και τα αναφέρω για την Ιστορία: Διοικητήριο στον δυτικό τομέα, Ξυλουργείο, Διοικητήριο στον ανατολικό τομέα, Μαγειρεία, ΚΨΜ, Θάλαμος οπλιτών, Συγκρότημα πύλης δυτικά, ενδιάμεσα και ανατολικά, Αποθήκες, Συγκρότημα πύλης στρατοπέδου, Σύνολο κεντρικής οδού. Το κακό είναι ότι υπήρχε και φωτογραφική αποτύπωση των κτηρίων το 2005 και υπάρχει και σήμερα, με τη σύγκριση να είναι απογοητευτική.
Σε όλα αυτά τα χρόνια, μόνο μια μερίδα των πολιτών της περιοχής ενδιαφέρθηκε ουσιαστικά για την τύχη του πρώην στρατοπέδου, έκτασης 124,37 στρεμμάτων, όπως την καταγράφει το ΤΕΕ/ΤΚΜ. Οι πολίτες θέλουν παραχώρηση του Ζιάκα στον δήμο Κορδελιού – Ευόσμου και μετατροπή του σε χώρο πρασίνου. Ευήκοα ώτα βρήκαν μόνο όποτε ξεσηκώθηκαν. Πρωτοβουλία ουσιαστική από τις τοπικές δημοτικές αρχές, πέραν κάποιων επιστολών και αιτημάτων, προκειμένου το στρατόπεδο να παραχωρηθεί στην τοπική κοινωνία δεν υπήρξε. Η σύγκριση με τους διπλανούς δήμους Παύλου Μελά και Αμπελοκήπων – Μενεμένης είναι αποστομωτική.
Ακούω τις σημερινές διαμαρτυρίες για την εξαγγελία Σκέρτσου από μερίδα του ΣΥΡΙΖΑ. Να θυμίσω ότι το 2018, απόφαση της τότε κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ήταν το Ζιάκα να μετατραπεί σε χώρο logistics της Κεντρικής Αγοράς Θεσσαλονίκης ΑΕ (Λαχαναγορά). Ξεσηκώθηκε ο κόσμος, υπήρξαν αντιδράσεις, μάθαμε ότι το στρατόπεδο δεν ανήκει ιδιοκτησιακά στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας, αλλά πέρασε στο υπουργείο Οικονομικών (προφανώς ΤΑΙΠΕΔ) και το σχέδιο πήγε... περίπατο.
Στις τότε κινητοποιήσεις όλοι υποστήριζαν την παραχώρηση του Ζιάκα στον δήμο και τη μετατροπή του σε χώρο πρασίνου (το γραφικό που παρουσιάζουμε είναι από τη σελίδα της πρωτοβουλίας "Διάλογος" στο Facebook με τίτλο "Στρατόπεδο Ζιάκα" εκείνη την εποχή).
Έκτοτε η απαξίωση του χώρου συνεχίστηκε, με αποτέλεσμα σήμερα να αποτελεί έναν χώρο που προκαλεί ντροπή για τη Θεσσαλονίκη.
Να υπενθυμίσω ότι στην περιοχή τα πράγματα σε επίπεδο πρασίνου, βιωσιμότητας, δημόσιας υγείας και ελεύθερων χώρων δεν είναι καλά. Διυλιστήρια, βιομηχανίες και η εστία ρύπανσης και υποβάθμισης του Ζιάκα...
Το στρατόπεδο είναι στη διασταύρωση των χειμάρρων Διαβατών και Κορδελιού, κοντά στο σιδηροδρομικό μουσείο, τον Δενδροπόταμο και το Μέγαρο της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Θεσσαλονίκης.
Είναι προφανές ότι να μετατραπεί το Ζιάκα σε έναν ελεύθερο, δημόσιο, πράσινο χώρο, που θα αναβαθμίσει τη ζωή των κατοίκων και θα γίνει πόλος έλξης επισκεπτών, κυρίως όμως ένας ζωντανός ευπρεπής χώρος για όλη τη Θεσσαλονίκη, αποτελεί όνειρο όλων. Ένας τέτοιος χώρος όμως απαιτεί αφενός η διαχείρισή του να περάσει στον δήμο, αφετέρου ο δήμος να είναι προετοιμασμένος για να κάνει εκεί ένα μεγάλο πάρκο πρασίνου και αναψυχής, το οποίο θα συντηρεί και θα φροντίζει εσαεί.
Αυτό προϋποθέτει ότι ο ιδιοκτήτης του πρώην στρατοπέδου θα χάσει τα έσοδα από την αξιοποίησή του. Και κάτι τέτοιο με το σημερινό ιδιοκτησιακό καθεστώς το βλέπω κομμάτι δύσκολο...
Προοπτική αξιοποίησης
Έτσι, η προοπτική αξιοποίησης που δίνει η εξαγγελία Σκέρτσου, εφόσον τηρηθεί και η δέσμευση ότι το μεγαλύτερο μέρος των 124,37 στρεμμάτων θα είναι πράσινο, φαντάζει πιο ρεαλιστική, εφαρμόσιμη και απαντά και σε μια έντονη κοινωνική ανάγκη, αυτή της φτηνότερης στέγης.
Λέω φαντάζει, διότι κι εγώ θέλω ιδανικά όλα τα πρώην στρατόπεδα να γίνουν πάρκα και πράσινο κι όχι μόνο να μην πέσει ούτε ίχνος τσιμέντου, αλλά να γκρεμιστούν και κτηριακοί όγκοι χωρίς αξία, να απελευθερωθεί ακόμη μεγαλύτερος χώρος και να πάρει ανάσα όλη η πόλη, που στερείται το πράσινο δεκαετίες τώρα. Όμως, για να "προσγειώσω" τις επιθυμίες μου (και πολλών άλλων φαντάζομαι), θεωρώ ότι πρέπει να δούμε με σοβαρότητα και ανοιχτό μυαλό το πρότζεκτ που προτείνει για το μέλλον του πρώην στρατοπέδου Ζιάκα η κυβέρνηση, να δούμε συγκεκριμένο σχέδιο και να το κρίνουμε χωρίς παρωπίδες και χωρίς ουτοπίες, με γνώμονα την εφικτότητα της υλοποίησης και τα οφέλη για τη Θεσσαλονίκη, τους κατοίκους και το μέλλον της περιοχής.
Περιμένω τις ουσιώδεις λεπτομέρειες, τον αναλυτικό σχεδιασμό και μέχρι τότε χαίρομαι που επιτέλους βρέθηκε έστω και σε επίπεδο εξαγγελίας μια προοπτική και για το πρώην στρατόπεδο Ζιάκα.