Τα Χριστούγεννα της αγοράς ξεκινούν το Νοέμβριο και ολοκληρώνονται τον Ιανουάριο. Υπό την έννοια ότι αυτές τις μέρες κορυφώνονται οι προετοιμασίες. Τόσο των εμπόρων, όσο και των δήμων, οι οποίοι φωταγωγούν τους κεντρικούς δρόμους, τοποθετούν φάτνες και άλλα εορταστικά διακοσμητικά. Τα φώτα σβήνουν σιγά σιγά μετά τις 7 Ιανουαρίου, οπότε όλοι κάνουν ταμείο. Οι μεν έμποροι μετρούν τζίρο και κέρδη –πολλά μαγαζιά εξαργυρώνουν όλη τη χρονιά σε 40 ημέρες-, οι δε δήμαρχοι και αντιδήμαρχοι ζυγίζουν τις εντυπώσεις, την απήχηση και την αποτελεσματικότητα των κινήσεων τους. Διότι στόχος όλων είναι να γεμίσουν οι δρόμοι με κόσμο, χαρούμενα παιδικά προσωπάκια, αλλά και γέλια μικρών και μεγάλων.
Για τη Θεσσαλονίκη η χριστουγεννιάτικη διακόσμηση είναι μια… πονεμένη ιστορία. Επί δεκαετίες το μόνο πράγμα που θύμιζε γιορτές ήταν οι βιτρίνες των καταστημάτων, το δέντρο, η φάτνη με τους τρεις μάγους στην Αριστοτέλους, ένα καραβάκι στην πλατεία Αγ. Σοφίας και τα μόνιμα διακοσμητικά φώτα που άναβε ο δήμος στην Τσιμισκή, στην παραλιακή και σε ένα – δύο δρόμους ακόμα, σε κάθε γιορτή και σχόλη. Στην ουσία ποτέ το θέμα του χριστουγεννιάτικου διακόσμου της Θεσσαλονίκης δεν το πήρε κανείς στα σοβαρά. Δηλαδή ως επένδυση και όχι ως αγγαρεία. Ως κάτι που αξίζει τον κόπο να γίνει και να αποδώσει πολλαπλώς κι όχι να γίνει για να λέμε ότι έγινε, χωρίς κέφι και εντελώς τυπικά.
Τα τελευταία χρόνια οι προσπάθειες που έγιναν ήταν στο σύνολο τους φιλότιμες, αλλά ο χρόνος προετοιμασίας ήταν εξαιρετικά περιορισμένος, κάτι που βάρυνε στη μετριότητα έως προχειρότητα του εγχειρήματος. Ο δήμος Θεσσαλονίκης έπαιρνε τις αποφάσεις του την τελευταία κυριολεκτικά στιγμή, κάτι που εξ’ ορισμού υπονόμευε τις προσπάθειες τις δικές του και των άλλων. Το δέντρο μέσα στη θάλασσα ή το μαύρο πρόβατο στη φάτνη –για να θυμηθούμε δύο ενδιαφέρουσες ιδέες του Γ. Μπουτάρη- χάθηκαν στη βιασύνη και στην προχειρότητα. Ο εμπορικός κόσμος, βέβαια, ήταν στην πλειοψηφία του ικανοποιημένος τα τελευταία χρόνια, αφού η φωταψία λειτουργούσε ως πόλος έλξης για πολύ κόσμος. Όπως λέει ένας παλιός έμπορος «για την αγορά το φως είναι καλύτερο από το σκοτάδι».
Φέτος για πρώτη φορά ο δήμος Θεσσαλονίκης ανέθεσε σχετικά εγκαίρως τη χριστουγεννιάτικη διακόσμηση σε ένα καταξιωμένο σκηνογράφο, τον Απόστολο Βέττα. Οι πληροφορίες λένε ότι ελλείψει μεγάλου προϋπολογισμού η προσέγγιση του θεατρανθρώπου και καθηγητή θα είναι σχετικώς λιτή. Με φώτα στην πλατεία Αριστοτέλους και δυο τρία παιχνίδια (παγοδρόμιο, καρουζέλ κ.λπ.) και μερικά σπιτάκια στο επάνω μέρος της Αριστοτέλους, πίσω από το άγαλμα του Βενιζέλου. Προφανώς η αισθητική θα είναι καλή, αλλά η λειτουργικότητα σε σχέση με την αγορά θα κριθεί στην πράξη.
Από εκεί και πέρα υπάρχουν και οι πιο –ας πούμε- περιφερειακές προσπάθειες. Ο «Αστερόκοσμος» στη ΔΕΘ-Helexpo, που απευθύνεται κυρίως στα παιδιά και θα «δημοπρατηθεί» στις 4 Νοεμβρίου, η διακόσμηση της Τούμπας που ανέλαβε ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης, οι πρωτοβουλίες των δήμων Καλαμαριάς, Πυλαίας-Χορτιάτη και πιθανώς κι άλλων τόσο στην ανατολική, όσο και στη δυτική πλευρά της πόλης. Δυστυχώς η έλλειψη μητροπολιτικής κουλτούρας στο πολεοδομικό συγκρότημα έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο τη διάσπαση των δυνάμεων, αλλά και την πλήρη απουσία συντονισμού.
Τα Χριστούγεννα ταιριάζουν στη Θεσσαλονίκη, που είναι πόλη για το χειμώνα. Επίσης, είναι η καλύτερη εποχή για το εμπόριο, οικονομική δραστηριότητα στην οποία επίσης διακρίνεται η πόλη και η ευρύτερη περιοχή. Μόνο που για να εξελιχθούν όλα αυτά από προσδοκία σε πραγματικότητα χρειάζεται μακροπρόθεσμη προσέγγιση και όχι ευκαιριακές αποφάσεις. Ίσως στη Θεσσαλονίκη να μην έχει νόημα ο σχεδιασμός των Χριστουγέννων από την επομένη του Άι Γιαννιού, αλλά σίγουρα μια σοβαρή προετοιμασία ξεκινάει στις αρχές του καλοκαιριού. Ώστε να επαρκεί ο χρόνος για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και ασφαλώς την προβολή του γεγονότος. Διότι τα Χριστούγεννα ο κόσμος δεν ψωνίζει μόνο, ταξιδεύει κιόλας.