Ένα από τα σημεία αναφοράς της Θεσσαλονίκης είναι ο Ιππόδρομος, με τα οικοδομικά κατάλοιπα που σώζονται αποσπασματικά να πλουτίζουν την ιστορία της πόλης από τις αρχές του 4ου μ.Χ. αιώνα όταν κατασκευάστηκε.
Ο Ιππόδρομος ήταν κτισμένος νότια της κύριας λεωφόρου της Θεσσαλονίκης που περνούσε κάτω από την Αψίδα του Γαλερίου, μεταξύ του τείχους της πόλης και του ανατολικού ορίου του ανακτόρου. Η χωροθέτηση αυτή επέτρεπε στον αυτοκράτορα να εισέρχεται, διαμέσου των κτισμάτων του ανακτόρου, στο αυτοκρατορικό θεωρείο, που βρισκόταν στο δυτικό σκέλος του Ιππόδρομου.
Το οικοδόμημα, είχε μήκος περίπου 450 μέτρων και πλάτος 95 μέτρων. Στο βόρειο τμήμα του, που ήταν καμπύλο, σχηματίζονταν δώδεκα χώροι που πλαισίωναν την κεντρική είσοδο και χρησίμευαν για τη στάθμευση και εκκίνηση των αρμάτων (ιππάφεση). Εκτός από την ιππάφεση στο τμήμα αυτό θα υπήρχαν και άλλοι χώροι που προορίζονταν για τους δήμους (πολιτικές οργανώσεις) της Θεσσαλονίκης. Ο Ιππόδρομος προς βορρά ήταν προσπελάσιμος από τη λεωφόρο, ενώ μία ακόμη είσοδος για τους θεατές των αγώνων υπήρχε στη σφενδόνη, δηλαδή στο νότιο ημικυκλικό τμήμα του οικοδομήματος, το οποίο οριοθετείται νότια της οδού Μητροπόλεως.
Αναπαράσταση του αυτοκρατορικού θεωρείου:
Αν και τα πιο γνωστά του σημεία είναι αυτά που σώζονται στην οδό Γούναρη, στην πλατεία Ναυαρίνου, ο Ιππόδρομος έχει αθέατα σημεία που δεν είναι γνωστά στο ευρύ κοινό. Σύμφωνα με μελέτη που εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες της πρώην ΙΣΤ΄ ΕΠΚΑ (σήμερα Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης) του υπουργείου Πολιτισμού Φανή Αθανασίου, Βενετία Μάλαμα, Μαρία Μίζα, Μαρία Σαραντίδου, κομμάτια του διασώζονται σε 79 συνολικά οικόπεδα, εκ των οποίων τα περισσότερα δεν είναι ορατά και βρίσκονται σε υπόγεια οικοδομών.
Όπως ανέφερε μιλώντας στη Voria.gr η αρχιτέκτονας-αναστηλώτρια, Φανή Αθανασίου, «η ομάδα έκανε εκτεταμένη μελέτη για όλα τα κατάλοιπα του Ιππόδρομου, ενώ αρκετά από τα κομμάτια είναι τεκμηριωμένα από σχέδια παλαιότερων ανασκαφών. Παρά ταύτα αρκετά από αυτά που ψάξαμε κατά καιρούς καταστράφηκαν λόγω της ανοικοδόμησης του 1950 όμως πολλά βρίσκονται σε οικοδομικά τετράγωνα της Θεσσαλονίκης, όπως αποτυπώνεται στη μελέτη».
Τα κρυμμένα σημεία του Ιππόδρομου μάρτυρες της ρωμαϊκής ιστορίας της πόλης
Τα λεγόμενα κρυφά σημεία του Ιππόδρομου που είναι επισκέψιμα βρίσκονται σε τέσσερα σημεία.
Το πρώτο βρίσκεται πίσω από τη Νέα Παναγία και είναι διαμορφωμένο ανάλογα για όποιον θέλει να επισκεφθεί τα ερείπια. Το δεύτερο είναι μέσα σε σούπερ μάρκετ επί της οδού Ιπποδρομίου 7, όπου μετά από σχετικό αίτημα μπορεί κάποιος να επισκεφθεί τα ενδότερά του. Το τρίτο βρίσκεται μέσα στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, στην οδό Ιπποδρομίου 2, ενώ το τελευταίο είναι στην οδό Αγαπηνού, που πλέον στον ευρύτερο χώρο έχει κατασκευαστεί πάρκινγκ αυτοκινήτων.
«Η έρευνα κράτησε πολλά χρόνια, την ξεκινήσαμε στο πλαίσιο της αποκατάστασης του συγκροτήματος του Γαλερίου καθώς είναι το ίδιο συγκρότημα που ξεκινούσε από τη Ροτόντα και έφτανε έως τη θάλασσα. Το αποτυπώσαμε και πραγματικά μάς εντυπωσίασαν τα ευρήματα», προσθέτει η Φανή Αθανασίου.
Στην ίδια έρευνα, που είναι 79 σελίδων, περιλαμβάνονται στοιχεία για όλο το Γαλεριανό συγκρότημα που, όπως τονίζεται, η παρουσία στη θέση της πλατείας Ναυαρίνου, της Δημητρίου Γούναρη και των γύρω οδών, καθόρισε και τον πολεοδομικό ιστό της σύγχρονης Θεσσαλονίκης στην περιοχή αυτή.
Δείτε φωτογραφίες και βίντεο από τα κρυμμένα σημεία:
Βαμμένη με αίμα η ιστορία του Ιππόδρομου
Η κατασκευή του Ιππόδρομου όπως και όλου του αυτοκρατορικού συγκροτήματος (Ροτόντα, Αψίδα Γαλέριου-Καμάρα, Ανάκτορα, Οκτάγωνο) ξεκίνησε στο τέλος του 3ου με αρχές του 4ου μ.Χ. αιώνα όταν ο Αυτοκράτορας Γαλέριος επέλεξε τη Θεσσαλονίκη ως έδρα του ανατολικού τμήματος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Στο μεταίχμιο δύο κόσμων, του ρωμαϊκού και του βυζαντινού, η Θεσσαλονίκη κλήθηκε να υπηρετήσει τον ρόλο μιας ακμαίας και δυνατής πόλης.
Η ιστορία του Ιππόδρομου είναι βαμμένη με αίμα, καθώς συνδέεται με τη μεγάλη σφαγή των Χριστιανών, που διέταξε ο Αυτοκράτορας Θεοδόσιος την άνοιξη του 390 μ.Χ., κατά την οποία υπολογίζεται ότι σφαγιάστηκαν πάνω από 7.000 πολίτες.
Σύμφωνα με τις γραπτές πηγές ο Ιππόδρομος συνέχισε να λειτουργεί τουλάχιστον μέχρι τον 7ο μ.Χ. αιώνα.