Οι εμπορικές συνέπειες είναι ένα από τα πρώτα θέματα, τα οποία μπήκαν μετ’ επιτάσεως προς διερεύνηση μόλις υπεγράφη η συμφωνία των Πρεσπών. Οι φορείς των ελληνικών επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη –Επιμελητήρια και Σύνδεσμοι- έθεσαν μετ’ επιτάσεως το θέμα του ονοματολογικού χαρακτηρισμού προϊόντων των δύο χωρών, τα οποία ανταγωνίζονται διεθνώς. Η σημασία του θέματος για την ελληνική πλευρά ήταν –και παραμένει- κεφαλαιώδους σημασίας, καθώς στη Βόρεια Ελλάδα υπάρχουν εκατοντάδες επιχειρήσεις και προϊόντα που στο όνομά τους υπάρχει η λέξη Μακεδονία, μακεδονικός, μακεδονική, μακεδονικό κ.λπ. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα ονόματα αυτά έρχονται από πολύ μακριά, από την εποχή που τα εδάφη της Β. Ελλάδος ανήκαν διοικητικά στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οπότε το ειδικό βάρος που υπάρχει για τους κατόχους τους είναι μεγάλο.
Για όλους αυτούς τους λόγους υπήρξε μια σχετικά έντονη κινητοποίηση, ώστε οι ελληνικές επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν για εμπορικούς και εταιρικούς σκοπούς τον όρο Μακεδονία και τα παράγωγά του να διασφαλιστούν. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με ευρωπαϊκή και παγκόσμια κατοχύρωση ονόματος και σήματος. Μάλιστα, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος προσφέρει από τις αρχές του περασμένου καλοκαιριού τεχνογνωσία και νομική συνδρομή για όσους ενδιαφέρονται να προχωρήσουν σε τέτοιου τύπου κατοχύρωση. Μια διαδικασία που εκ της φύσεως της έχει να αντιμετωπίσει γραφειοκρατικά θέματα κι ένα περιορισμένο κόστος, αλλά είναι απολύτως απαραίτητη για όσους θεωρούν το brand name τους συγκριτικό πλεονέκτημα και εμπορικό όπλο.
Το περίεργο της υπόθεσης είναι ότι παρά το αρχικό ενδιαφέρον ο αριθμός των επιχειρήσεων που προχώρησαν σε πρακτικό επίπεδο για να κατοχυρώσουν τον όρο Μακεδονία και τα παράγωγά του σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς είναι μονοψήφιος! Με δεδομένο ότι το κόστος ανέρχεται σε μερικές εκατοντάδες ευρώ –δηλαδή δεν είναι απαγορευτικό- η μόνη εξήγηση είναι η ανωριμότητα και η αδιαφορία. Τι άλλο να υποθέσει κανείς; Εκτός κι αν δεν υπάρχουν σήματα που βασίζουν τη δύναμή τους –ή έστω ένα κομμάτι της- στο όνομα Μακεδονία και τα παράγωγά του, οπότε τζάμπα συζητήθηκε το θέμα με τόση ένταση από την αρχή. Για την ιστορία, πάντως, τα ονόματα εταιριών και προϊόντων που χρησιμοποιούν τον όρο Μακεδονία και τα παράγωγά του και από τις δύο πλευρές των συνόρων και άρα μπορεί να προκύψει αντιπαράθεση μεταξύ τους, υπολογίζονται σε μερικές χιλιάδες.
Η αδράνεια που υπάρχει δημιουργεί απορία και για έναν ακόμη λόγο. Τα τελευταία 27 χρόνια που η πΓΔΜ έχει ανακηρυχθεί σε ανεξάρτητο κράτος οι εμπλοκές ανάμεσα σε επιχειρήσεις της χώρας και ελληνικές είναι συνεχείς, με επίδικο πάντα το όνομα Μακεδονία και τα παράγωγά του. Σε διεθνείς εκθέσεις, ενώπιον πελατών, σε αγορές ολόκληρες καταγράφονται συγκρούσεις για την ταυτότητα των προϊόντων. Συχνά στις διενέξεις παρεμβαίνουν διπλωμάτες, ενώ σπανιότερα οι υποθέσεις καταλήγουν στα δικαστήρια, όπως συνέβη στη Γερμανία για τον όρο μακεδονικός οίνος, ο οποίος κατοχυρώθηκε τελικά στην Ελλάδα. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα ζήτημα ανοικτό και υπαρκτό. Όχι φαντασίωση κάποιων καχύποπτων.
Συμπέρασμα πρώτο: Πολύ κακό για το τίποτα; Είναι ένα ενδεχόμενο, το οποίο υποστηρίζουν ατύπως και ορισμένοι παράγοντες του ελληνικού ΥΠΕΞ, οι οποίοι επισημαίνουν ανεπίσημα ότι οι ελληνικές εξαγωγές που βασίζονται στο brand name Μακεδονία είναι περιορισμένες, ενώ αυτό καθαυτό το όνομα δεν έχει σημαντική εμπορική αξία.
Συμπέρασμα δεύτερο: Ακόμη κι αν ισχύει το «πολύ κακό για το τίποτα» η ελληνική πλευρά –τόσο το κράτος, όσο και η επιχειρηματική κοινότητα- οφείλει να λάβει τα μέτρα της έναντι οποιουδήποτε μελλοντικού σεναρίου; Μάλλον ναι. Διότι αν αυτό δε γίνει, το απολύτως βέβαιον είναι ότι η άλλη πλευρά μη έχοντας να εξαργυρώσει στις διεθνείς αγορές οποιοδήποτε άλλο όνομα, θα ποντάρει στο Μακεδονία τα πάντα όλα.
Συμπέρασμα τρίτο: Για μία ακόμη φορά πιθανόν να βρισκόμαστε ενώπιον της ελληνικής επιπολαιότητας. Ενδεχομένως σε αυτή τη φάση να μη θέλουμε ούτε χρόνο να διαθέσουμε, ούτε ενέργεια και χρήματα να ξοδέψουμε. Και καλά το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, δεν έχει αποδείξει ποτέ ότι ενδιαφέρεται στα σοβαρά για τα οικονομικά και ειδικότερα τα εμπορικά θέματα της χώρας! Οι επιδόσεις των Ελλήνων διπλωματών στο συγκεκριμένο πεδίο είναι χαμηλές, καθώς άλλες είναι οι προτεραιότητές και οι προσλαμβάνουσες τους. Αλλά οι επιχειρήσεις, που μπορεί να πληγούν; Είναι δυνατόν ο σχεδιασμός τους να αφορά μόνο λίγους μήνες –ή μήπως λίγες εβδομάδες- μπροστά; Δυστυχώς γι’ αυτούς –εάν έτσι συμβαίνει- θα βρεθούν σύντομα χαμένες. Η ζωή, το εμπόριο, η επιχειρηματικότητα μετριέται διαφορετικά, σε βάθος χρόνου.
ΥΓ. Δεν αποκλείεται στο μυαλό κάποιων να υπάρχει η διέξοδος της μικτής επιτροπής, που προβλέπεται να συσταθεί για τα εμπορικά θέματα, όταν τεθεί σε πλήρη ισχύ η συμφωνία των Πρεσπών. Μια επιτροπή που θα δουλέψει για τρία χρόνια σε διάφορα επίπεδα. Αν κάποιοι πιστεύουν ότι η λύση στο συγκεκριμένο ζήτημα θα έρθει από τα επιτελεία των δύο ΥΠΕΞ, δηλαδή από μια βαλκανικού τύπου γραφειοκρατική διαδικασία, απλώς πλανώνται. Ας το έχουν υπόψιν τους…