Από τα μέσα του 2021 έως τα τέλη του 2022, η Ευρώπη και ορισμένα μέρη της Ασίας βίωσαν έντονα την ενεργειακή κρίση, καθώς οι τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του άνθρακα και της ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν, σε ορισμένες περιπτώσεις σε επίπεδα ρεκόρ, αναγκάζοντας τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να μειώσουν τη χρήση.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν ως απάντηση από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της διατάραξαν τον ενεργειακό εφοδιασμό, ο οποίος ήταν ήδη πιεσμένος από την ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής μετά την επιδημία του κορωνοϊού.
Αλλά 18-24 μήνες αργότερα, η φάση της προσαρμογής έχει ολοκληρωθεί, με τα ενεργειακά αποθέματα να είναι αρκετά και τις τιμές να επανέρχονται προς τους μακροπρόθεσμους μέσους όρους, προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό.
Αναμφίβολα θα υπάρξουν και άλλα ανάλογα «σοκ» στο μέλλον, αλλά η διαταραχή που συνδέεται με το τέλος της πανδημίας και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει τελειώσει. Οι αγορές έχουν προσαρμοστεί.
Το εναπομείναν ζήτημα της Ευρώπης είναι ότι έχει ανταλλάξει το σχετικά φθηνό ρωσικό αέριο από αγωγούς με το σχετικά ακριβό υγροποιημένο φυσικό αέριο, θέτοντας σε κίνδυνο τη βιομηχανική της ανταγωνιστικότητα, αλλά αυτό είναι ένα χρόνιο πρόβλημα και όχι μια κρίση.
Πετρέλαιο
Στην αγορά πετρελαίου, η εγχώρια παραγωγή αργού και συμπυκνωμάτων στις ΗΠΑ συνέχισε να αυξάνεται και ξεπέρασε το προ της πανδημίας ανώτατο επίπεδό της τον Αύγουστο του 2023. Άλλες πηγές παραγωγής εκτός του ΟΠΕΚ αυξάνονται επίσης σταθερά.
Τα στοιχεία υψηλής συχνότητας από τις ΗΠΑ δείχνουν ότι τα εμπορικά αποθέματα αργού πετρελαίου ήταν 12 εκατομμύρια βαρέλια (+3% ή +0,26 τυπικές αποκλίσεις) πάνω από τον προηγούμενο δεκαετή εποχικό μέσο όρο στα μέσα Νοεμβρίου, μια ένδειξη ότι η αγορά είναι εφοδιασμένη.
Τα προθεσμιακά συμβόλαια του αργού τύπου Brent του πρώτου μήνα έχουν κατά μέσο όρο 82 δολάρια ανά βαρέλι μέχρι στιγμής αυτό το μήνα, ακριβώς όπως η μέση τιμή από την αρχή του αιώνα μετά την προσαρμογή για τον πληθωρισμό.
Στα τέλη του 2022 και στις αρχές του 2023, οι φόβοι για υπερπαραγωγή και πιθανή συσσώρευση αποθεμάτων πετρελαίου είχαν αντικαταστήσει τις ανησυχίες για ανεπαρκή προσφορά και ταχεία εξάντληση των αποθεμάτων.
Σε απάντηση, η Σαουδική Αραβία και οι εταίροι της στον ΟΠΕΚ+ μείωσαν την παραγωγή, για να αποτρέψουν μια αρχόμενη συσσώρευση αποθεμάτων, σε πλήρη αντίθεση με τις πιέσεις που τους ασκήθηκαν ένα χρόνο νωρίτερα, να αυξήσουν την παραγωγή για να ανακουφίσουν τις αναμενόμενες ελλείψεις.
Φυσικό αέριο
Η ταχεία προσαρμογή ήταν επίσης εμφανής στο φυσικό αέριο, όπου τα αποθέματα των ΗΠΑ βρίσκονται σταθερά πάνω από τον προηγούμενο δεκαετή εποχικό μέσο όρο από τον Φεβρουάριο του 2023 και οι εξαγωγές αυξήθηκαν με ρυθμό ρεκόρ.
Οι τιμές των προθεσμιακών συμβολαίων φυσικού αερίου των ΗΠΑ του πρώτου μήνα διαπραγματεύονται κοντά στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων 30 ετών, αφού προσαρμοστούν για τον πληθωρισμό, επιβεβαιώνοντας ότι η αγορά ανταποκρίνεται σε ένα αρχικό πλεόνασμα.
Στην Ευρώπη, η αποθήκευση φυσικού αερίου βρίσκεται σε εποχικά επίπεδα ρεκόρ συνεχώς από το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2023, μετά από έναν ασυνήθιστα θερμό χειμώνα το 2022/23 και απότομες μειώσεις στη βιομηχανική κατανάλωση φυσικού αερίου.
Η ενεργοβόρος μεταποιητική παραγωγή της Γερμανίας έχει μειωθεί κατά περίπου 17% από τις αρχές του 2022 και δεν δείχνει σημάδια ανάκαμψης.
Η συνολική χρήση φυσικού αερίου στις 7 μεγαλύτερες καταναλώτριες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Κάτω Χώρες, Ισπανία, Βέλγιο και Πολωνία – μειώθηκε κατά 13% τους πρώτους εννέα μήνες του 2023 σε σύγκριση με τον προ της εισβολής δεκαετή εποχικό μέσο όρο για την περίοδο 2012-2021.
Οι προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό προθεσμιακές τιμές για το επόμενο έτος έχουν διαμορφωθεί κατά μέσο όρο σε 48 ευρώ ανά μεγαβατώρα μέχρι στιγμής τον Νοέμβριο, από 223 ευρώ στο αποκορύφωμα της κρίσης τον Αύγουστο του 2022.
Σε πραγματικούς όρους, οι τιμές για το επόμενο έτος έχουν κατά μέσο όρο 53 ευρώ μέχρι στιγμής το 2023, έναντι 23 ευρώ την πενταετία μεταξύ 2015 και 2019 και 32 ευρώ μεταξύ 2010 και 2014.
Ενώ οι τιμές εξακολουθούν να είναι υψηλές, δεν βρίσκονται πλέον σε επίπεδα κρίσης και είναι πιθανό να υποχωρήσουν περαιτέρω κατά τη διάρκεια του 2024.
Άνθρακας
Μια ακόμη πιο βαθιά προσαρμογή έχει πρααγματοποιηθεί στον άνθρακα, με τη ζήτηση να μειώνεται απότομα, καθώς οι προμήθειες φυσικού αερίου έχουν γίνει πιο άφθονες, ενώ η παραγωγή των ορυχείων έχει αυξηθεί.
Οι πραγματικές ετήσιες τιμές για τον άνθρακα που παραδίδεται στη βορειοδυτική Ευρώπη έχουν κατά μέσο όρο μόλις 112 δολάρια ανά τόνο τον Νοέμβριο του 2023 (69ο εκατοστημόριο από το 2010) από ένα ρεκόρ σχεδόν 300 δολαρίων ανά τόνο τον Σεπτέμβριο του 2022.
Από την πλευρά της παραγωγής, η Κίνα, ο μεγαλύτερος ανθρακωρύχος στον κόσμο, αύξησε την παραγωγή κατά 425 εκατ. τόνους (10%) το 2022 και την έχει ενισχύσει κατά άλλους 144 εκατ. τόνους (4%) μέχρι στιγμής τους πρώτους δέκα μήνες του 2023.
Πηγή: Reuters