Η αρχιτεκτονική είναι μια πολύ σημαντική τέχνη, επειδή τα έργα της βρίσκονται καθημερινά στον ορίζοντα των ανθρώπων και επηρεάζουν τη διάθεσή τους. Κάτι εντελώς υποτιμημένο στην Ελλάδα. Στη Θεσσαλονίκη -για παράδειγμα- τα περισσότερα κτήρια που υπάρχουν κτίστηκαν με τη μέθοδο της αντιπαροχής και εργολαβικές προδιαγραφές, δηλαδή με αποκλειστικό γνώμονα τα λιγότερα έξοδα και το ταμειακό αποτέλεσμα.
Εξίσου υποτιμημένη είναι η έννοια του πολιτισμού, που κανονικά αφορά πρωτίστως την καθημερινότητα των ανθρώπων. Διότι μπορεί κάποιος να παρακολουθήσει εκστασιασμένος επί δίωρο μια παράσταση όπερας, με τα αρχέγονα πάθη των ανθρώπων να ξεδιπλώνονται πάνω στη σκηνή υπό τους ήχους της μεγάλης ορχήστρας, αλλά στην έξοδο να μαλώσει για το ταξί. Ο ίδιος άνθρωπος το πρωί της επομένης ημέρας θα ταλαιπωρηθεί επί μισή ή μία ώρα μέχρι να φτάσει στη δουλειά του οδηγώντας σε πηγμένους δρόμους και θα… τσαλακωθεί παρκάροντας πάνω σε πεζοδρόμια ή πλατείες. Είναι όπως η Θεσσαλονίκη, που το 1997 γιόρταζε τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης αυτοθαυμαζόμενη στο Βασιλικό Θέατρο και στην α΄ προβλήτα του λιμανιού, ενώ ταυτόχρονα καταδέχονταν στα πεζοδρόμια της Βενιζέλου και της Εγνατίας να ζητιανεύουν ανάπηροι του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου.
Όλα αυτά είναι ψιλά γράμματα για μια χώρα που οι εξουσίες δεν δίνουν λόγο σε κανέναν, εκτός ίσως η μία στην άλλη. Και σε μια πόλη που δεν κάνει τέτοιες συζητήσεις ούτε καν στην προεκλογική περίοδο των αυτοδιοικητικών εκλογών. Κι όμως αυτά τα θέματα υπάρχουν και αξιολογούνται απ’ όσους βλέπουν πίσω από τη βιτρίνα. Ενίοτε και μπροστά από τη βιτρίνα, όπως απέδειξε η επιστολή εργαζόμενου σε κατάστημα της Βενιζέλου, που δημοσιεύθηκε χθες στη Voria.gr. Ένα κείμενο –απόδειξη των αρνητικών συνεπειών που έχει στην πράξη για την οικονομία και τους ανθρώπους η υποτίμηση… λεπτομερειών, που σχετίζονται με τα έργα και την αρχιτεκτονική. Κατά το προσφιλές συνήθειο τους οι εργολάβοι που ασχολούνται με την κατασκευή του μετρό έστησαν λαμαρίνες στην οδό Βενιζέλου, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, προκειμένου να προχωρήσουν με ασφάλεια οι εργασίες στον πιο ταλαιπωρημένο σταθμό, που πληρώνει τα αρχαία που έχουν βρεθεί. Ασφαλώς το έργο πρέπει να προχωρήσει, αλλά καλό θα ήταν οι υπεύθυνοι να ασχοληθούν λίγο παραπάνω με τις συνέπειες. Καταστήματα κλείνουν, επαγγελματίες καταστρέφονται, εργαζόμενοι χάνουν τη δουλειά τους και οι χιλιάδες που καθημερινά περνούν από το σημείο αντικρίζουν γυμνή την ασχήμια που υπάρχει όταν οι σκέτες λαμαρίνες τοποθετούνται η μία δίπλα στην άλλη. Αν πιστέψουμε τον επιστολογράφο –και προφανώς τον πιστεύουμε- ήδη τέσσερα μαγαζιά στο συγκεκριμένο σημείο έκλεισαν τους τελευταίους μήνες, καθώς η δύσκολη πρόσβαση έχει περιορίσει στο ελάχιστο την πελατεία, πρακτικά στο σημείο μηδέν. Αντίθετα με τους ελάχιστους, πλέον, πελάτες των επιχειρήσεων της Βενιζέλου όσοι οδηγώντας έπεσαν πάνω στις λαμαρίνες και ενστικτωδώς απέστρεψαν το βλέμμα, αλλά και όσοι ταλαιπωρήθηκαν να περάσουν το δρόμο απέναντι για να πάνε στις δουλειές τους, είναι πολλοί. Πολλές χιλιάδες. Το σημείο είναι κεντρικό. Ακόμη και στη χειρότερη φάση για την οικονομία υπήρχε κίνηση. Όχι πιά. Τα έργα του μετρό το ισοπέδωσαν εμπορικά, ακριβώς όπως έχει συμβεί σχεδόν σε όλους τους σταθμούς που έχουν κατασκευαστεί.
Στο ερώτημα εάν τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά η απάντηση είναι καταφατική. Αφενός θα έπρεπε να γίνουν γρήγορα με τις εργασίες να εξελίσσονται μέρα νύχτα και τα σαββατοκύριακα, όπως συμβαίνει παντού στον πολιτισμένο κόσμο στα έργα δημοσίου συμφέροντος. Αφετέρου θα έπρεπε να δοθεί μεγαλύτερη σημασία στις λεπτομέρειες και στις συνέπειες.
Ο πλήρης αποκλεισμός και οι σκέτες λαμαρίνες είναι η εύκολη λύση. Τόσο εύκολη που δεν αξίζει ούτε να τη σχολιάζουμε, ούτε, καν, να την πληρώνουμε. Κι επειδή τα δημόσια έργα δεν θα σταματήσουν εύκολα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης προφανώς δεν θα σταματήσουν ούτε οι πρακτικές, ούτε οι αισθητικές ταλαιπωρίες των κατοίκων και των επισκεπτών. Τελευταίο σενάριο για την μετά μετρό εποχή, είναι, πέρα από τις διαρκείς επεκτάσεις του, η ανάπλαση της Διεθνούς Εκθέσεως και οι αναπλάσεις στις πλατείες ΧΑΝΘ και Δημαρχείου. Όσοι αντιλαμβάνονται τα χωροταξικά της πόλης αντιλαμβάνονται ταυτόχρονα και την ταλαιπωρία, αλλά και τις επιπτώσεις στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Μακάρι να εξελιχθούν τα πράγματα διαφορετικά, διότι είναι κρίμα για ένα μαγαζί να αντέχει την πολυετή κρίση και την βαθιά ύφεση και να βάζει λουκέτο εξαιτίας έργων που γίνονται για να βελτιώσουν τις συνθήκες της πόλης, αλλά η προετοιμασία τους είναι πλημμελής και δεν λαμβάνει υπόψιν της κάποιες… λεπτομέρειες, που όμως κάνουν τη διαφορά.
ΥΓ. Λαμαρινοκατάσταση με τα όλα της επικρατεί και στην πλατεία Ελευθερίας, που αναμορφώνεται. Τουλάχιστον, όμως, εκεί, μετά από κάποιες γραπτές… γκρίνιες, οι εργολάβοι εδέησαν να αναρτήσουν και κάποιες μακέτες, προκειμένου οι Θεσσαλονικείς να γνωρίζουν τι περίπου θα προκύψει μετά την ολοκλήρωση των εργασιών.