Στην εκτίμηση ότι τα πρωτοφανή επεισόδια που εκτυλίχθηκαν στο Καπιτώλιο και χαρακτηρίστηκαν από τον Μπαράκ Ομπάμα ημέρα ντροπής για το αμερικανικό έθνος είναι αποτέλεσμα της οικονομικής ύφεσης και των κοινωνικών ανισοτήτων που συνεχώς διευρύνονται συγκλίνουν οι πολιτικές αναλυτές.
Μιλώντας στη Voria.gr διεθνολόγοι επισημαίνουν ότι πλέον τίποτα δεν θα είναι το ίδιο στις ΗΠΑ, οι οποίες θα πρέπει να πάρουν γενναίες πολιτικές αποφάσεις, προκειμένου να επιστρέψουν σε μία δημοκρατική κανονικότητα.
«Ως έναν βαθμό γνωρίζαμε ότι ο απερχόμενος πρόεδρος Τραμπ θα επιχειρούσε μία ηρωική έξοδο, που δυστυχώς όμως αυτή ήταν πρωτοφανής και αφήνει μια ακόμη περισσότερο τραυματισμένη αμερικανική κοινωνία, που παρουσιάζεται εξαιρετικά πολωμένη, διχασμένη και κατακερματισμένη. Είναι ένα πλήγμα στους δημοκρατικούς θεσμούς και στην κουλτούρα της ναυαρχίδας της Δύσης, το οποίο μεταξύ άλλων θέτει ακόμα πιο ψηλά τον πήχη για τον νέο πρόεδρο Τζο Μπάιντεν και την αμερικανική διοίκηση, αν και κατά πόσο θα καταφέρουν με εργαλεία πολιτικής να αντιστρέψουν αυτήν την κατάσταση», λέει στη Voria.gr ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Σωτήρης Σέρμπος.
Ο καθηγητής επισημαίνει πως τα γεγονότα που παρακολούθησε με κομμένη την ανάσα όλος ο πλανήτης είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου. «Από κάτω υπάρχει το μακρόχρονο και συνεχώς διευρυνόμενο ρήγμα που αφορά τις συστημικές ανισότητες στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες ενισχύθηκαν ακόμα περισσότερο με την εκλογή του προέδρου Τραμπ. Κι αυτό είναι κάτι που εξακολουθεί να αποτελεί έναν παράγοντα ρίσκου για το εσωτερικό της χώρας, εφόσον δεν αντιμετωπιστεί με πολύ γενναίες πολιτικές παρεμβάσεις που ξεπερνούν τον χώρο της ίδιας της οικονομίας. Ως εκ τούτου, αν η κατάσταση δεν αντιστραφεί, θα εξακολουθήσει να αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για την Αμερική», τονίζει.
Τίποτα δεν θα είναι όπως πριν
Ο κ. Σέρμπος επισημαίνει ότι για να ερμηνευτούν τα επεισόδια θα πρέπει εξεταστούν πολύ πιο προσεκτικά τα ενδογενή αίτια που προκάλεσαν την άνοδο του Ντόναλντ Τραμπ στην εξουσία το 2016. «Αυτά δεν έχουν αντιμετωπιστεί και είναι μία πρόκληση που θα βρουν μπροστά τους κι άλλες δυτικές χώρες. Το ζήτημα των συστημικών ανισοτήτων είναι πολύ ψηλά στην αμερικανική ατζέντα και ο λόγος είναι το ότι βρισκόταν πάντα στο DNA του μέσου Αμερικανού το αμερικανικό όνειρο και η ανοδική κοινωνική κινητικότητα. Αυτό έχει τεθεί εν αμφιβόλω τα τελευταία χρόνια και μεταφράζεται και σε αυτήν την εκλογική συμπεριφορά, που πάντως είναι μακριά από όλα αυτά που εξελίχθηκαν στο Καπιτώλιο με τις πλέον ακραίες εκφάνσεις εθνολαϊκισμού, φασισμού. Μην νομίζουμε ότι όλα τελειώνουν. Ασφαλώς υπάρχουν τα αντίβαρα εξισορρόπησης εκ μέρους των δημοκρατικών θεσμών στις ΗΠΑ, αλλά θα χρειαστεί πολλή δουλειά ακόμη. Σε κάθε περίπτωση τίποτα δεν θα είναι όπως πριν, απλώς ίσως αργήσαμε να ρίξουμε φως στις διεργασίες που λαμβάνουν χώρα εντός των ΗΠΑ, που δυστυχώς έχουν κουμπώσει στο DNA της αμερικανικής κοινωνίας», εξηγεί.
Η στάση του ρεπουμπλικανικού κόμματος
Σχολιάζοντας τη στάση ανοχής που επέδειξε απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ το ρεπουμπλικανικό κόμμα μετά την 3η Νοεμβρίου ο καθηγητής αναφέρει: «Υπήρξαν δύο λόγοι. Πρώτος είναι ο φόβος πολλών στελεχών να μη χάσουν την εύνοια του Αμερικανού προέδρου. Ο δεύτερος και πιο σημαντικός είναι διότι οι ρεπουμπλικάνοι είδαν ότι την επομένη των εκλογών δεν καταδικάστηκαν σε τόσο μεγάλο βαθμό οι πολιτικές της προεδρίας Τραμπ. Δηλαδή, σε τέσσερις πολιτείες – κλειδιά που διαμόρφωσαν το εκλογικό αποτέλεσμα η διαφορά ήταν στο 1% ή και λίγο λιγότερο. Αυτό σημαίνει ότι έχουν λόγο να ρίχνουν νερό στον μύλο του λαϊκιστικού αφηγήματος, ενδεχομένως βέβαια αναζητώντας μία εξελιγμένη και πιο ισορροπημένη εκδοχή του μοντέλου Τραμπ. Άρα, ενώ φεύγει ο πρωταγωνιστής, φεύγει δηλαδή ουσιαστικά το περιτύλιγμα, δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι βρισκόμαστε κοντά στο να πούμε ότι έχει δοθεί λύση στο πρόβλημα».
Ο Τραμπ είναι το σύμπτωμα
Την πεποίθηση ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι η αιτία για όλα όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα, αλλά ένα σύμπτωμα εκφράζει ο μιλώντας στη Voria.gr ο διεθνολόγος Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος. «Είναι ένα αποτέλεσμα μιας βαθιάς κρίσης που βιώνουν τα τελευταία χρόνια οι ΗΠΑ. Είχε χαρακτηριστικά οικονομικής κρίσης από το ’08 και μετά, είχε χαρακτηριστικά διαίρεσης, αλλά το κυριότερο είναι ότι μετά την οικονομική κρίση έπεσε στον κύκλο του λαϊκισμού, όπως συμβαίνει στις δημοκρατίες όταν οι λαοί έρχονται σε απόγνωση. Κάπως έτσι ήρθε στην εξουσία ο Χίτλερ στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, χωρίς βεβαίως να συγκρίνω τον Χίτλερ με τον Τραμπ», επισημαίνει.
Όπως αναφέρει, η ιστορία έχει αποδείξει διαχρονικά πως η οικονομική ύφεση φέρνει λαϊκισμό. «Στην Ευρώπη το περάσαμε πιο ήπια, ακόμα και στην Ελλάδα με τη Χρυσή Αυγή. Γιατί δεν νομίζω πως πιστεύει κανείς ότι 8 με 10% του πληθυσμού που ψήφισε τη Χρυσή Αυγή είναι εθνικιστές. Το ζήσαμε στην Ιταλία, το ζούμε ακόμα και στη Βρετανία με τον Μπόρις Τζόνσον, έναν εναλλακτικό ηγέτη, με τον Τραμπ λίγο παραπάνω. Το πρόβλημα εκεί είναι πως δεν είναι μόνο ο ηγέτης. Έχουμε κι έναν λαό που είναι ουσιαστικά διαιρεμένος. Θα χρειαστεί χρόνο να αποτιναχθεί ο λαϊκισμός, να υπάρξει γεφύρωση των διαιρέσεων, για να μπορέσουν να μπουν και πάλι οι ΗΠΑ σε μία κανονικότητα», λέει.
Δεν είναι πιθανή η αποπομπή Τραμπ
Ο κ. Δεσποτόπουλος εκτιμά ότι δεν θα υπάρξει αποπομπή του απερχόμενου προέδρου, για τον οποίο δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να επιδιώξει να είναι υποψήφιος στις επόμενες προεδρικές εκλογές. «Παρόλο που θα το ήθελαν πάρα πολύ και τα δύο κόμματα, πιστεύω πως είναι δύσκολο για πρακτικούς λόγους. Θα μπορούσε να υπάρξει μία πρωτοβουλία από τον αντιπρόεδρο ή από τα νομοθετικά σώματα, ωστόσο θα απαιτούσε ψηφοφορίες από τα δύο σώματα, που έχουν ισχύ μέχρι τις 20 Ιανουαρίου. Είναι δύσκολο χρονικά. Επίσης πιστεύω ότι ο πρόεδρος Τραμπ δεν θα οδηγήσει περισσότερα στα άκρα την κατάσταση. Ξέρει πολύ καλά ότι 21 Ιανουαρίου δεν θα είναι πρόεδρος. Θεωρώ σχεδόν βέβαιο ότι θα υπάρξει ομαλή μετάβαση. Όμως, θα συνεχίσει να κάνει όλο αυτό το σόου, γιατί αυτό που επιδιώκει προφανώς είναι να κεφαλαιοποιήσει όλον αυτόν τον κόσμο που τον ψήφισε, να φανεί υπεράνω του ρεπουμπλικανικού κόμματος που του έχει γυρίσει την πλάτη. Ευελπιστεί δηλαδή να κρατήσει ζωντανή την ισχύ και τη δύναμή του, ευελπιστώντας ότι θα κάνει ένα comeback σε επόμενες προεδρικές εκλογές, αν το επιτρέψει η υγεία του», αναφέρει.
Πώς επηρεάζεται η Ελλάδα
Σύμφωνα με τον κ. Δεσποτόπουλο, το διάστημα μέχρι την ορκωμοσία του νέου προέδρου είναι κρίσιμο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. «Είναι δεδομένο ότι αυτή τη στιγμή, αν υπάρξει κάποιου είδους ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ο πρόεδρος Τραμπ δεν πρόκειται να ασχοληθεί μαζί μας. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος, όταν έχουμε περίοδο αναταράξεων στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, να ανοίξει η όρεξη των γειτόνων μας. Ξέρουν ότι ο αμερικανικός παράγοντας είναι απών, ξέρουν ότι η Ευρώπη δεν έχει ισχυρά αντανακλαστικά και περιμένει από τους Αμερικανούς να βγάλουν το φίδι απ΄ την τρύπα. Όσο λοιπόν έχουμε αυτήν την περίοδο ανατάραξης στις ΗΠΑ, θα πρέπει να έχουμε τεταμένη την προσοχή μας ακόμη περισσότερο στη γειτονική Τουρκία, μήπως θελήσει να αξιοποιήσει αυτό το διάστημα για να δημιουργήσει καταστάσεις», καταλήγει.