H δυνατότητα επίβλεψης έργων του δημοσίου από ιδιώτες ελεγκτές και η αναπροσαρμογή του κατώτατου ορίου απευθείας αναθέσεων υπηρεσιών και προμηθειών, αναδεικνύονται σε κομβικά σημεία αντιπαράθεσης ανάμεσα στην κυβέρνηση και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, όπως αναδείχθηκε την πρώτη ημέρα συζήτησης και επεξεργασίας του σχεδίου νόμου του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων για τις δημόσιες συμβάσεις, στις αρμόδιες κοινοβουλευτικές επιτροπές.
Στην αιχμή της αντιπαράθεσης βρίσκεται και άρθρο του νομοσχεδίου για τον καθορισμό «υπο-περιοχών προστασίας» στις περιπτώσεις ήπιων αναπτυξιακών έργων δημοσίου ενδιαφέροντος.
Το νομοσχέδιο για τις δημόσιες συμβάσεις είναι ένα νομοσχέδιο 228 άρθρων, το οποίο η κυβέρνηση χαρακτηρίζει από τα σημαντικότερα της θητείας της, και το οποίο περιλαμβάνει διατάξεις, όχι μόνο του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων αλλά και διατάξεις για τις συμβάσεις αρμοδιότητας των υπουργείων Μεταφορών και Υποδομών και Εθνικής 'Αμυνας.
Η κυβέρνηση σε όλους τους τόνους διαβεβαίωσε ότι στόχος του νομοσχεδίου είναι, η διαφάνεια σε συνδυασμό με την ταχύτητα, η ευελιξία, ο περιορισμός της γραφειοκρατίας η εξάλειψη αγκυλώσεων που καθυστερούν τις δημόσιες συμβάσεις και η διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος.
Στον αντίποδα,ς σοβαρές ενστάσεις, επιφυλάξεις, διαφωνίες και αντιρρήσεις διατυπώθηκαν από τα κόμματα της αντιπολίτευσης που, στην πλειονότητά τους, προέβλεψαν καθυστερήσεις και κατήγγειλαν κυρίως την «εκχώρηση σε ιδιώτες της επίβλεψης των έργων, κατά παραγγελία των αναδόχων». Μίλησαν επίσης για έλλειμμα διαφάνειας και επισήμαναν ότι η εφαρμογή των διατάξεων παραπέμπεται σε δεκάδες υπουργικές αποφάσεις, δηλαδή αποφάσεων δεν θα τεθούν στη «βάσανο» του κοινοβουλευτικού διαλόγου.
Ο Άδωνις Γεωργιάδης
Αναφερόμενος στις διατάξεις του νομοσχεδίου, ο 'Αδωνις Γεωργιάδης υπογράμμισε ότι ο στόχος είναι να τρέξει γρηγορότερα η Ελλάδα στον τομέα που αφορά στις δημόσιες συμβάσεις, γιατί είναι κρίσιμες για την εθνική οικονομία. Ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων επισήμανε ότι το νομοσχέδιο αυξάνει τη διαφάνεια, επικαλούμενος ιδίως τη διάταξη με την οποία μειώνεται σε 30.000 ευρώ, από 60.000 ευρώ που ισχύει σήμερα, η εκτιμώμενη αξία δημοσίων συμβάσεων, για τις οποίες καθίσταται υποχρεωτική η χρήση του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ). Αναφερόμενος στην αύξηση του κατώτατου ορίου για τις απευθείας αναθέσεις, είπε ότι στόχος είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών, και επισήμανε ότι η επιτάχυνση είναι στόχος και των άλλων διατάξεων, όπως αυτές που αφορούν στις δικαστικές προσφυγές, για να μην χάνεται χρόνος όπως έγινε στην περίπτωση του «Ελληνικού».
Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος
Αναφερόμενος στις διατάξεις για τις συμβάσεις στο χώρο της εθνικής άμυνας, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος επικαλέστηκε τις διαπιστώσεις της επιτροπής Εξωτερικών και Εθνικής 'Αμυνας της Βουλής ότι απαιτούνται βελτιώσεις στο θεσμικό πλαίσιο για τις συμβάσεις στην 'Αμυνα διότι το υφιστάμενο έχει δημιουργήσει δυσλειτουργίες και μεγάλες καθυστερήσεις, «οι οποίες σε αυτή τη γεωπολιτική συγκυρία, καλό θα ήταν να ξεπεραστούν». Ο υπουργός Εθνικής 'Αμυνας επισήμανε την προεργασία που έγινε από τη νομική υπηρεσία του υπουργείου, τη Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων, από τα στελέχη των Επιτελείων και τόνισε ότι το νομοσχέδιο αποτελεί μια μεταρρυθμιστική παρέμβαση ζωτικής σημασίας.
Ο Κώστας Καραμανλής
«Σήμερα προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο πλαίσιο με ξεκάθαρους στόχους την ταχύτητα, τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα», είπε ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Καραμανλής και επισήμανε ότι μετατοπίζεται η ευθύνη των μελετών στον ανάδοχο, η διαδικασία δημοπράτησης των έργων θα μπορεί να ξεκινά πριν την έκδοση των περιβαλλοντικών όρων και οι δύο διαδικασίες θα μπορούν να προχωρούν παράλληλα. «Μέχρι το τέλος της διαδικασίας θα ολοκληρώνονται και οι περιβαλλοντικοί όροι, οπότε δεν θα έχουμε εκπτώσεις στα περιβαλλοντικά ζητήματα, υπό τον όρο ότι δεν θα αλλάζουν ουσιωδώς το αντικείμενο του έργου», είπε ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών και πρόσθεσε ότι «πετυχαίνουμε έτσι να κερδίσουμε χρόνο». Πιο γρήγορα, όπως τόνισε, θα αρχίζει και η δημοπράτηση έργων ειδικής σημασίας για την οικονομία της χώρας, ενώ αντιμετωπίζεται το θέμα των μεγάλων εκπτώσεων, «της μεγάλης πληγής που οδηγούσε στο να μην ολοκληρώνονται τα έργα, που οδηγούσε σε τεράστιες υπερβάσεις τους προϋπολογισμούς». Πλέον θα πρέπει να αιτιολογείται όποια προσφορά έχει απόκλιση μεγαλύτερη του 10% από το μέσο όρο των προσφορών που υποβλήθηκαν, και η αιτιολόγηση θα είναι δεσμευτικός όρος ώστε να σταματήσουν οι συμπληρωματικές συμβάσεις.
Η Ιδιωτική επίβλεψη έργων
Αναφερόμενος στην ιδιωτική επίβλεψη έργων και μελετών, ζήτημα που δημιουργεί μεγάλη αντίδραση από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών είπε ότι «δίνεται η δυνατότητα, και δεν υποχρεώνεται κανείς, να ασκείται επίβλεψη, εκτός από την υπηρεσία, και από πιστοποιημένο ιδιωτικό φορέα ο οποίος θα διαθέτει τις αναγκαίες γνώσεις. Το κράτος θα έχει όμως πάντα την εποπτεία όλης αυτής της διαδικασίας», τόνισε ο κ. Καραμανλής και πρόσθεσε ότι αντίστοιχη διαδικασία προβλέπεται και σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις
Στη σημασία των διατάξεων του νομοσχεδίου για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, για την εξασφάλιση της ταχύτητας, της καλής εκτέλεσης των συμβάσεων με κανόνες διαφάνειας και για το αδιάβλητο των διαγωνισμών αναφέρθηκε ο αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Νικόλας Παπαθανάσης. Επεσήμανε δε, την αυξημένη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας που θα ευνοήσει, όπως τόνισε, τη συμμετοχή των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στις διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων.
Ο ΣΥΡΙΖΑ
Στην εκτίμηση ότι «το νέο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων θα δημιουργήσει καθυστερήσεις και θα οδηγήσει σε παράλυση τη δημόσια διοίκηση, σε μια περίοδο που θα έπρεπε να υπάρξει η μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα και ταχύτητα στην υλοποίηση έργων», διατύπωσε ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ, Χάρης Μαμουλάκης. Ο βουλευτής προειδοποίησε ότι «ανοίγουν πολλά παράθυρα για τη διασπάθιση δημοσίου χρήματος» και επεκτείνεται έτι περαιτέρω η διαδικασία εκχώρησης μέρους της εκτέλεσης και παρακολούθησης των δημοσίων έργων στον ιδιωτικό τομέα. «Κομβικό θέμα που απασχολεί το σύνολο του τεχνικού κόσμου και προβληματίζει και τη δημόσια διοίκηση, είναι η βίαιη εισαγωγή του ιδιωτικού τομέα. Το νομοσχέδιο ιδιωτικοποιεί μέρος του πεδίου της διαχείρισης των δημοσίων έργων, μέσα από τη μεταφορά της επίβλεψης δημοσίων έργων από ιδιώτες, που θα πιστοποιούν τις δαπάνες που πρέπει να πληρώσει το Δημόσιο στον ανάδοχο», είπε ο κ. Μαμουλάκης.
«Αποτελεί μείζον ζήτημα η ιδιωτικοποίηση της επίβλεψης των έργων, διότι προκύπτει θεμελιακό πρόβλημα σύγκρουσης συμφερόντων. Ο ελεγχόμενος θα επιλέγει και θα πληρώνει τον ελεγκτή του, χωρίς κανείς να μπορεί να πει πώς θα διασφαλίζεται η διαφάνεια και το δημόσιο συμφέρον, πώς θα εγγυάται η υλοποίηση των έργων στην ώρα τους, πώς δεν θα υπάρχει ενδεχομένως αύξηση του κόστους», ανέφερε ο τομεάρχης Υποδομών και Μεταφορών του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Παππάς.
Το ΚΙΝΑΛ
Αναποτελεσματικό και ανεπαρκές χαρακτήρισε το νομοσχέδιο ο ειδικός αγορητής του Κινήματος Αλλαγής Μιχάλης Κατρίνης και επισήμανε ότι δεν αντιμετωπίζει κανένα από τα σοβαρά προβλήματα των δημοσίων συμβάσεων και των δημόσιων έργων, όπως οι μεγάλες καθυστερήσεις στις διαδικασίες δημοπράτησης, οι υπερβολικές εκπτώσεις που προσφέρονται από τους εργολάβους, οι καθυστερήσεις στην αποπεράτωση των συμβάσεων και των έργων. Χαρακτήρισε επίσης ανεφάρμοστο το νομοσχέδιο, από τη στιγμή που για να αρχίσει να εφαρμόζεται θα πρέπει να εκδοθούν 77 διαφορετικές υπουργικές αποφάσεις.
Το ΚΚΕ
Η κυβέρνηση «έρχεται για μια ακόμη φορά να ικανοποιήσει τις ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων ώστε να παρακαμφθούν και τα τελευταία εμπόδια ελέγχου τους για την κερδοφορία τους», είπε η ειδική αγορήτρια του ΚΚΕ, Διαμάντω Μανωλάκου. Η βουλευτής κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι δεν διστάζει να εκχωρήσει αρμοδιότητες του δημοσίου σε ιδιώτες, «ιδιωτικοποιώντας ουσιαστικά δημόσιες υπηρεσίες, στο όνομα έλλειψης προσωπικού, αντί να προβεί σε προσλήψεις μόνιμου και με πλήρη δικαιώματα προσωπικού», είπε η Διαμάντω Μανωλάκου και πρόσθεσε ότι οι επιχειρηματικοί όμιλοι που θα αναλάβουν την εκτέλεση, υλοποίηση δημοσίων έργων, θα ελέγχονται από ιδιώτες για τα έργα τους. «Υπάρχει κίνδυνος υπονόμευσης της ασφάλειας του έργου έναντι ακόμα και της ασφάλειας της ανθρώπινης ζωής», προειδοποίησε η βουλευτής του ΚΚΕ.
«Θα περιμέναμε πως το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου θα κατατίθετο από το υπουργείο Υποδομών, όπως συνηθιζόταν στο παρελθόν, κάτι που δεν συνέβη, ενδεχομένως επειδή δεν έχει πια τη δικαιοδοσία όσον αφορά τις επενδύσεις στις υποδομές», παρατήρησε ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης, Βασίλης Βιλιάρδος, και πρόσθεσε: «Η διαπίστωσή μας αυτή, δεν είναι αυθαίρετη, αλλά στηρίζεται στο γεγονός ότι η αξιολόγηση αυτών των κοινοτικών επενδύσεων έχει μεταφερθεί σε μεγάλο βαθμό στο ΤΑΙΠΕΔ, στη θυγατρική δηλαδή, του υπερταμείου των ξένων, όπως θα καταθέσουμε αργότερα στα πρακτικά. Με τον συγκεκριμένο τρόπο, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορεί να διαπραγματεύεται απευθείας τα έργα που θα προωθούνται, υποχρεώνοντας το ελληνικό Δημόσιο να τα συγχρηματοδοτεί, κάτι που σημαίνει πως, αφενός μεν δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση, αφετέρου ότι κλιμακώνεται η επιτήρηση της χώρας μας».
Για τα ήπια αναπτυξιακά έργα
Στο άρθρο 219 του νομοσχεδίου «Καθορισμός υπο-περιοχής προστασίας στις περιπτώσεις ήπιων αναπτυξιακών έργων δημοσίου ενδιαφέροντος», αναφέρθηκε ο ειδικός αγορητής του ΜέΡΑ25 Κρίτων Αρσένης. «Στην πράξη αυτό που συζητάμε, δίνει την αρμοδιότητα στο υπουργείο Ανάπτυξης για το τι θα τσιμεντώνεται στις περιοχές NATURA. Είστε βαθιά αντιευρωπαίοι, δεν σας ενδιαφέρει η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. Μας λέτε ότι θα αποφασίζουν οι επενδυτές τι θα γίνει στις περιοχές NATURA, όταν, όχι μόνο πρόσφατα καταδικάστηκαν, αλλά είμαστε στο τελευταίο στάδιο καταγγελίας μας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για τη μη τήρηση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, της νομοθεσίας για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, ιδιαίτερα όσον αφορά τα αιολικά σε περιοχές NATURA», ανέφερε ο ειδικός αγορητής του ΜέΡΑ25.
Την απόσυρση του άρθρου 219 ζήτησε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος, που χαρακτήρισε «παραγγελία συμφερόντων» τις συγκεκριμένες διατάξεις και πρόσθεσε: «Θέλετε να προλάβετε να καλύψετε επενδύσεις φτιάχνοντας ένα θεσμικό πλαίσιο που λέγεται 'μπάτε σκύλοι αλέστε'. Να πάει, δηλαδή, όποιος θέλει, όπου θέλει και πρακτικά με όποιον τρόπο θέλει».
Τι προβλέπει το άρθρο
Το συγκεκριμένο άρθρο ορίζει ότι έως την ολοκλήρωση και έγκριση των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών και στις προστατευόμενες περιοχές, εξαιρουμένων των ζωνών και περιοχών απολύτου προστασίας, ή στις περιπτώσεις καθορισμένων ζωνών προστασίας από ειδικά διατάγματα χρήσεων γης, δύναται να καθορίζεται με προεδρικό διάταγμα μετά από πρόταση των υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, υπο-περιοχή προστασίας στις περιπτώσεις ήπιων αναπτυξιακών έργων, διασφαλίζοντας ότι δεν παραβλάπτεται η ακεραιότητα της ευρύτερης περιοχής ως προς τις οικολογικές της λειτουργίες σε σχέση με τους στόχους διατήρησης της περιοχής.
Με το ίδιο προεδρικό διάταγμα καθορίζονται, πέραν των άλλων όρων και περιορισμών για την ανάπτυξη της υπό-περιοχής, ειδικοί κανόνες άσκησης δραστηριοτήτων ή και υλοποίησης τεχνικών έργων.
Για την έκδοση του προεδρικού διατάγματος, πρέπει να υποβάλλεται από τον φορέα υλοποίησης του προτεινόμενου έργου: α) Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ), β) Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), γ) Γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Χωροταξικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων.
«Για να εκδοθεί ένα Προεδρικό Διάταγμα, περνάει έλεγχο από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ένα κομμάτι που ελέγχει το Συμβούλιο της Επικρατείας, είναι και οι αποφάσεις των Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων», επισήμανε ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων 'Αδωνις Γεωργιάδης.