Ένα από τα πλέον σημαντικά μνημεία της Χαλκιδικής, το Μετοχιακό Συγκρότημα της Νέας Τρίγλιας, έχει αφεθεί στην τύχη του και χάνεται, λόγω της χρόνιας αβελτηρίας της Πολιτείας και συγκεκριμένα της επιμονής του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης να μην παραχωρεί τη χρήση του συγκροτήματος στον δήμο Νέας Προποντίδας, ώστε να σωθεί.
Ο δήμος από το 2019 με συντονισμένες, επαναλαμβανόμενες και επίμονες ενέργειες, όπως τονίζει, διεκδικεί την παραχώρηση της χρήσης του Μετοχιακού Συγκροτήματος, προκειμένου να το εντάξει σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα και να το αξιοποιήσει, πλην όμως συναντά την πεισματική άρνηση του υπουργείου, στο οποίο ανήκει
Από το 2019 έγιναν συντονισμένες, επαναλαμβανόμενες και επίμονες ενέργειες του Δήμου Ν. Προποντίδας προς το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για παραχώρηση χρήσης του, ώστε να ενταχθεί σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα και να αξιοποιηθεί, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ή σωστότερα, το αποτέλεσμα ήταν να καταρρεύσει πλέον ένα τμήμα του μνημείου και ο Πύργος του Μετοχίου να κινδυνεύει πλέον με ολική κατάρρευση, "αν ο κρατικός μηχανισμός και το αρμόδιο υπουργείο δεν αντιδράσουν άμεσα", όπως αναφέρει ο δήμος.
Η εικόνα σήμερα
Αποτυπώνοντας τη σημερινή κατάσταση ο δήμος αναφέρει: "Με το πέρασμα των χρόνων παρουσιάστηκαν φθορές και ζημίες με αποτέλεσμα να απαιτούνται συμπληρωματικές αναστηλωτικές παρεμβάσεις τόσο στα κτίσματα, όσο και στον περιβάλλοντα χώρο του Μετοχίου. Σήμερα επικρατεί εικόνα εγκατάλειψης. Το μνημείο είναι εκτεθειμένο σε ακραία πια καιρικά φαινόμενα. Επίσης, εμφανίζονται φαινόμενα παραβατικότητας και βανδαλισμών τα οποία σε συνδυασμό με την έλλειψη συντήρησης που οδηγούν στη σταδιακή απαξίωσή του. Επιπλέον δε, έχει κατεδαφιστεί σχεδόν στο σύνολό του ο Πύργος με αποτέλεσμα την αύξηση της επικινδυνότητας των ατυχημάτων σε πεζούς και οχήματα".
Οι ενέργειες του δήμου για τη σωτηρία του μνημείου
Οι ενέργειες της δημοτικής αρχής, όπως τις περιγράφει σε σχετική ανακοίνωσή του ο δήμος Νέας Προποντίδας είναι οι εξής:
-Ως νέα δημοτική αρχή αποφασίσαμε να προβούμε στην αποκατάσταση του συγκροτήματος και, αφού ολοκληρώσουμε τις απαιτούμενες μελέτες, να αναζητήσουμε πόρους χρηματοδότησης μέσω κάποιου χρηματοδοτικού προγράμματος το οποίο απαιτεί όμως την εξασφάλιση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
-Από τον Ιανουάριο του 2020 υποβλήθηκε αίτημα (συνοδευόμενο από τα σχετικά τοπογραφικά διαγράμματα, τεχνικοοικονομικές εκθέσεις κτλ) στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, στη Διεύθυνση Διαχείρισης Ακίνητης Περιουσίας/Τμήμα Αξιοποίησης Ακινήτων, για την κατά χρήση παραχώρηση για 25 χρόνια με δικαίωμα παράτασης, των υπ' αριθμ. 25, 30, 31 οικοπέδων εκτάσεως 1.110 τ.μ., 1.134 τ.μ. και 980 τ.μ. αντίστοιχα οριστικής διανομής 1950 και 1960 συνοικισμού Ν. Τρίγλιας, προκειμένου να υλοποιηθεί η αποκατάσταση - επανάχρηση του Μετοχιακού Συγκροτήματος Ν. Τρίγλιας ως πολυχώρος πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
-Είχαμε μάλιστα για τα παραπάνω εξασφαλίσει και τη σύμφωνη γνώμη του Τοπικού Συμβουλίου Τρίγλιας.
-Με έγγραφο (Απρίλιος 2020) της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων ελήφθη η σύμφωνη γνώμη της αρμόδιας υπηρεσίας, η οποία και θα εποπτεύει τις ενέργειές μας.
-Εξασφαλίστηκε μάλιστα και η σύμφωνη γνώμη για την παραχώρηση από το Δασαρχείο Πολυγύρου.
-Επειδή όμως καθυστερούσε η διαδικασία της παραχώρησης, επανήλθαμε με νέο έγγραφο, τον Ιανουάριο του 2021 προς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, αναφέροντας και πάλι το ιστορικό της υπόθεσης και τονίζοντας ότι πρέπει να γίνουν άμεσα ενέργειες πριν να είναι αργά, ώστε να αποτραπεί το φαινόμενο της ολικής κατάρρευσης του μνημείου.
-Συνεχίζοντας τις προσπάθειές μας και βλέποντας ότι υπάρχει έντονο πρόβλημα με το μνημείο τονίζοντας και πάλι τους κινδύνους που εγκυμονεί η παραμέλησή του, τον Απρίλιο του 2021 με έγγραφό μας προς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επανήλθαμε στο ζήτημα της παραχώρησης σημειώνοντας πάλι το θέμα του κινδύνου κατάρρευσης.
-Τελικά, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με έγγραφό του τον Σεπτέμβριο του 2021 μας ενημέρωσε ότι δεν εξετάστηκε το αίτημά μας για παραχώρηση χρήσης των τριών ακινήτων καθώς δεν έχει την αρμοδιότητα διαχείρισης των οικοπέδων, επειδή αυτά δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου 4061/2012.
Ο δήμαρχος
Όπως τονίζει ο δήμαρχος Νέας Προποντίδας Μανώλης Καρράς: «Δυστυχώς παρά τις επίμονες ενέργειες, τη συνεχή αλληλογραφία, τα αλλεπάλληλα τηλεφωνήματα και τις κατ' ιδίαν συναντήσεις μου στα γραφεία των υπουργείων, ήρθε η 'κακιά η (χ)ώρα' και κατέρρευσε, επιπλέον, τμήμα του μνημείου. Ο Πύργος του Μετοχίου κινδυνεύει με ολική κατάρρευση, αν ο κρατικός μηχανισμός και το αρμόδιο υπουργείο δεν αντιδράσουν άμεσα!
Στον χώρο του συγκροτήματος και πέριξ αυτού παίζουν παιδιά, κυκλοφορούν ποδήλατα, πεζοί. Αυτή τη φορά δεν τραυματίστηκε κάποιος. Τρομάζω στην ιδέα να είχε συμβεί κάποιο κακό! Δεν είναι δυνατόν ένα τόσο σοβαρό ζήτημα και μετά από προσπάθειες χρόνων να αντιμετωπίζεται με ένα έγγραφο και λίγες λέξεις... ότι απλά 'δεν εμπίπτει στις διατάξεις κάποιου νόμου'! Είναι τουλάχιστον τραγικό!
Η προηγούμενη παραχώρηση που ανακλήθηκε δεν έγινε με την παρούσα δημοτική αρχή. Αλλά, όπως και να έχει, δεν επιτρέπεται να καταδικαστεί το μνημείο 'εις θάνατον', γιατί δεν έγιναν αυτά που έπρεπε να γίνουν από κάποιους στο παρελθόν. Το θέμα είναι το σήμερα και το σήμερα εκπέμπει SOS. Το υπουργείο, όπως προκύπτει και από τις παραπάνω ενέργειες γνωρίζει με λεπτομέρειες το θέμα. Ας αναλάβουν ως κύριοι του μνημείου τις ευθύνες τους πριν είναι αργά, πριν γίνει κάποιο ατύχημα, πριν καταρρεύσει το μνημείο στο σύνολό του! Επιτέλους, ας αντιδράσει κάποιος!».
Το ιστορικό
το ιστορικό του μνημείου, όπως το περιγράφει ο δήμος είναι το εξής:
Εντός των ορίων του οικισμού της Νέας Τρίγλιας, βρίσκεται το Μετοχιακό Συγκρότημα επί των οικοπέδων 25, 30 και 31 (εκτάσεως 1.110, 1134 και 980 τ.μ. αντίστοιχα).
Το συγκρότημα είναι χαρακτηρισμένο ως έργο τέχνης σύμφωνα με ΦΕΚ του 1981 και "εποπτεύεται" από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων. Αποτελείται από το σπίτι του οικονόμου, τον πύργο και τους χώρους διαμονής των καλλιεργητών, ενταγμένοι σ' ενιαίο χώρο που ορίζεται από πέτρινο περίβολο ο οποίος διασώζεται κατά ένα τμήμα του. Κτίσθηκε το 1909 (όπως φαίνεται σε επιτοίχιες πλάκες που βρίσκονται στην πύλη εισόδου του περιβόλου-από την Ιερά Μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους για τις υπηρεσίες ελέγχου των καλλιεργειών της περιοχής της Ν. Τρίγλιας.
Είχαν γίνει κάποιες παρεμβάσεις παλαιότερα στο κυρίως κτίριο τη δεκαετία του 1990 και είχε συνταχθεί μελέτη επανάχρησής του από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων. Ο πρώην δήμος Τρίγλιας αρχικά εξασφάλισε, με απόφαση του Γ. Γραμματέα της Π.Κ.Μ. το 2002, την παραχώρηση των 25, 30 και 31 οικοπέδων με σκοπό την επανάχρηση – αποκατάσταση του συγκροτήματος εντός πέντε ετών. Επειδή όμως δεν υλοποιήθηκε ο σκοπός της παραχώρησης εντός της ορισθείσας προθεσμίας, η απόφαση αυτή ανακλήθηκε το 2012 με απόφαση του Γ. Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης, σύμφωνα με την οποία τα ανωτέρω τεμάχια επανέρχονται εκ νέου στην κυριότητα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.