Στην Ελλάδα μας αρέσει να ξανακούμε παρά να ακούμε. Να ξαναβλέπουμε παρά να βλέπουμε. Να ξαναψηφίζουμε παρά να ψηφίζουμε. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα πρόσωπα οι… καριέρες στη χώρα μας διαρκούν δεκαετίες. Αν μάλιστα πρόκειται για οικογένειες τότε ο χρόνος υπολογίζεται σε… αιώνες. Είτε πρόκειται για πολιτικές, είτε για καλλιτεχνικές πορείες, η μικρή ελληνική αγορά δεν χωράει πολλούς. Απόδειξη ότι δεν υπάρχουν και πολλές περιοχές του δυτικού κόσμου, στις οποίες μια καλλιτεχνική καριέρα -σκηνοθέτης, ηθοποιός, τραγουδιστής κλπ.- να κρατάει πάνω από 40, 50 ή 60 χρόνια! Όπως ακριβώς δεν υπάρχουν στον σύγχρονο κόσμο πολιτικές δυναστείες που διαρκούν 150 χρόνια! Αντίθετα στην Ελλάδα αυτοί οι… δεινοσαυρισμοί όχι απλώς υπάρχουν και μακροημερεύουν, αλλά θεωρούνται -μέχρι ενός σημείου- και… φυσιολογικοί. Με φτηνή δικαιολογία τους αριθμούς, είτε πρόκειται -παλαιότερα- για αντίτυπα δίσκων, είτε για εισιτήρια στο θέατρο, είτε για ψήφους στην κάλπη, υποτίθεται ότι ο καθένας λαμβάνει αυτό που του αξίζει, με βάση την προτίμηση των πολλών. Ουδέν ψευδέστερον, όταν όλοι γνωρίζουν -γνωρίζουν, δεν υποψιάζονται απλώς- τις μεθόδους και τις διαδικασίες, μέσω των οποίων επιτυγχάνονται αυτές οι επιδόσεις. Από την -υπερβολική- προβολή, μέχρι την αναίσχυντη πριμοδότηση.
Αν την πανελλαδική αυτή συνθήκη την προσγειώσει κανείς στη Θεσσαλονίκη μάλλον αντιλαμβάνεται καλύτερα το πρόβλημα της απουσίας ανανέωσης και του νεποτισμού. Από την πολιτική, αυτοδιοικητική και κομματική σκηνή, μέχρι τους παραγωγικούς, επαγγελματικούς και επιστημονικούς φορείς εδώ και 30 χρόνια -σε ορισμένες περιπτώσεις και περισσότερα- τα ίδια ονόματα επαναλαμβάνονται και ανακυκλώνονται. Μαζί με το ύφος και τις ιδέες τους. Υπάρχουν βουλευτές 25ετίας και βάλε, δήμαρχοι που πλησιάζουν τα 30 χρόνια θητείας, πρόεδροι 20 ετών και βάλε, μέλη Διοικητικών, Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων… αορίστου χρόνου, επίτιμοι πρόξενοι διαρκείας, που όταν αποφασίζουν να φύγουν «κληρονομούν» τις θέσεις στα παιδιά και τα ανίψια τους. Οι περισσότεροι από όλους αυτούς ακόμη και όταν αφυπηρετήσουν μετά από δεκαετίες συνεχίζουν να παρεμβαίνουν -χρησιμοποιώντας συχνά ψευδεπίγραφους τιμητικούς τίτλους-, αρνούμενοι επί της ουσίας να κάνουν λίγο πίσω και πολύ στο πλάι για τους επόμενους. Για τις καινούριες ιδέες και τις διαφορετικές νοοτροπίες. Καταστάσεις που παγιώνονται με τη βοήθεια μηχανισμών που υποχρεωτικά δημιουργούνται στο πέρασμα του χρόνου, όταν κάποιος αντιμετωπίζει μια θέση προσφοράς που του εμπιστεύονται οι συμπολίτες και οι συνάδελφοί του ως επάγγελμα. Άρα με το αζημίωτο, καθώς ακόμη κι όταν δεν υπάρχει αντιμισθία -που συχνά υπάρχει έστω εις είδος- όλη αυτή η δραστηριότητα και… παραδραστηριότητα έχει οφέλη. Απευθείας και παράπλευρα. Από επαφές με την κεντρική εξουσία και προνομιακή ενημέρωση, μέχρι κοινωνική ανέλιξη και παραγωγικές γνωριμίες, που έχει τύχει να σώσουν επιχειρήσεις ή να μεγαλώσουν υπέρμετρα «σπίτια» με θεμέλια μονοκατοικίας. Υπάρχουν πρωθυπουργοί και υπουργοί που μπορεί να τους έχουμε ξεχάσει. Κάτι που είναι αδύνατον να συμβεί με εκπροσώπους κάποιων φορέων της Θεσσαλονίκης, οι οποίοι σε θεσμικό πλαίσιο συζήτησαν με όλους αυτούς τους… λησμονημένους και παραμένουν στο προσκήνιο περιμένοντας τους επόμενους.
Σε μια περίοδο κατά την οποία στη Θεσσαλονίκη όλοι ποντάρουν στο δύσμοιρο 2030 και τα αναπτυξιακά ή δήθεν αναπτυξιακά συνέδρια διαδέχονται το ένα το άλλο, κανείς δεν θίγει το θέμα των προσώπων που εκπροσωπούν την πόλη. Και ποιος να το θίξει άλλωστε, αφού σχεδόν όλοι όσοι έχουν δημόσιο λόγο είτε ανήκουν σε αυτή την κατηγορία -άσχετα που κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν-, είτε εξαρτώνται από άλλους που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Σε μια μικρή πόλη, όπως είναι η Θεσσαλονίκη, με περιορισμένες εξουσίες και λίγες ευκαιρίες κοινωνικής ανέλιξης, η ανακύκλωση των ίδιων και των ίδιων προσώπων δημιουργούν συνθήκες ασφυξίας. Κυρίως, όμως, υπονομεύουν τις έννοιες της συλλογικότητας, της εκπροσώπησης, της αξιοκρατίας και της ανανέωσης, στις οποίες οι πάντες υποκριτικά ομνύουν. Με αποτέλεσμα ακόμη και κάποιοι νεότεροι που ενστερνίζονται την αξία αυτών των εννοιών να αποσύρονται από το προσκήνιο πριν καν… εμφανιστούν. Ιδιωτεύουν και κοιτούν αποκλειστικά τις δουλειές τους, κάτι που για τους ίδιους μπορεί τελικά να βγαίνει και σε καλό, αλλά -όπως και να το κάνουμε- η κοινωνία χάνει υγιή και δημιουργικά κύτταρα.
Με το ελληνικό σύστημα στα όριά του -βλέπουμε πως η πιο απλή αυτονόητη μεταρρύθμιση αντιμετωπίζεται ως επίθεση κατά του καθεστώτος, της ιστορίας και του Συντάγματος!- η Θεσσαλονίκη βασίζεται μόνο σε όσα της παρέχουν η ιστορία και η γεωγραφία. Όπως αιώνες τώρα. Η κοινωνική και ανθρώπινη παρέμβαση αδυνατούν να της προσφέρουν ιδιαίτερη υπεραξία, πολύ περισσότερο να την αναβαθμίσουν και να της αλλάξουν επίπεδο. Βέβαια στα λόγια οι στόχοι για τη Θεσσαλονίκη παραμένουν υψηλοί -έτσι κι αλλιώς η Ελλάδα είναι γεμάτη με πρωθυπουργούς του καναπέ και προπονητές του καφενείου. Αλλά -στη χώρα μας οι ειδήσεις συνήθως αρχίζουν από ένα αλλά- οι ευθύνες για τη στασιμότητα και την κακοδαιμονία ανήκουν στην Αθήνα, ενώ οι ταραγμένες εποχές που ζούμε δεν ευνοούν το… ξεπέταγμα. Τέτοιο επίπεδο! Στο μεταξύ η πόλη, η Θεσσαλονίκη μας, λικνίζεται στην -κατά τον ποιητή- «αμεριμνησία των μελτεμιών».
Υ.Γ./ Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων: στη Θεσσαλονίκη έχουν υπάρξει και υπάρχουν δημόσια πρόσωπα που έχουν μακροημερεύσει επειδή άξιζαν και τιμούσαν τη θέση τους. Αποτελούν όμως διαχρονικά τις εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον βασικό κανόνα.