Άρχιζαν στην ηλικία των 15 ετών να φτιάχνουν την προίκα τους. Μέχρι τα 18 τους είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν πραγματικά αριστουργήματα στον αργαλειό, τα καλλιγραφένια, περίτεχνα στρωσίδια για το νέο τους σπίτι, από μπάντες και κιλίμια μέχρι χαλιά, που θα τις συνόδευαν στο νέο τους ξεκίνημα. Κάπως έτσι δημιουργήθηκε η μακρόχρονη παράδοση της υφαντικής στο Παλαιοχώρι Χαλκιδικής, που περνούσε από μητέρα σε κόρη και οδήγησε μέχρι και τις αρχές του 2000, οπότε φτιάχτηκαν τα τελευταία υφαντά στρωσίδια στην περιοχή, σε έναν πραγματικό πλούτο. Οι υφάντρες του Παλαιοχωρίου άφησαν πίσω τους εποχή, αλλά και δεκάδες καλλιγραφένια που πριν από λίγο καιρό βγήκαν από τα μπαούλα, εκτέθηκαν στο κέντρο του χωριού στο πλαίσιο εκδήλωσης για την ανάδειξη της υφαντικής τέχνης της περιοχής και φωτογραφήθηκαν. Με την αφορμή αυτή και με την πρωτοβουλία τριών Παλαιοχωρινών, της μηχανικού περιβάλλοντος Φωτεινής Μιχαλέου, της εικαστικού Κατερίνας Βέλλιου και του συνταξιούχου του εμπορικού ναυτικού Γιώργου Σφουγγάρου, το φωτογραφικό υλικό που προέκυψε, συνοδευόμενο από αφηγήσεις των υφαντριών, κάποιες εκ των οποίων ξεπερνούν την ηλικία των 80 ετών, αναδείχθηκε σε ένα λεύκωμα με τίτλο «Καλλιγραφένια Στρωσίδια Παλαιοχωρίου Χαλκιδικής».
Η μοναχική δουλειά των καλλιγραφένιων
«Με τα καλλιγραφένια ντύναμε το σπίτι. Ομορφαίναμε τα δωμάτια. Ένα ντιβάνι είχαμε, ένα τραπέζι και καρέκλες. Όταν στρώναμε τα χαλιά μας, κρεμούσαμε την μπάντα στον τοίχο, το σπίτι ηρεμούσε και ζεσταινόταν. Από το πρωί μέχρι το βράδυ δούλευα για να ετοιμαστεί η προίκα μου. Όλες με σκυμμένο το κεφάλι, όλη μέρα μετρούσαμε για να μην κάνουμε λάθος. Το λάθος έπρεπε να ξηλωθεί, γιατί το σχέδιο έχανε την αρμονία του. Μοναχική δουλειά τα καλλιγραφένια. Αν κάτι σου ξέφευγε στο μέτρημα, όλη η δουλειά πήγαινε στράφι». Έτσι θυμάται τα καλλιγραφένια μια από τις υφάντρες, 77 ετών σήμερα, σε μια από τις πολλές αφηγήσεις του λευκώματος. Η ντουλαπιά, η βασική μονάδα μέτρησης για τα καλλιγραφένια ήταν συγκεκριμένη και σχημάτιζε το σχέδιο της τριανταφυλλιάς. «Αν έπαιρνες λάθος κλωστές στημονιού ή στα χρώματα, χαλούσες την ισορροπία του σχεδίου. Μπορούσες να προσθέσεις κάποιο σχέδιο, να αλλάξεις χρώμα, όμως συνεχώς μετρούσες. Όλα ήταν αριθμητική».
Την περίοδο ακμής των καλλιγραφένιων, που ήταν πιο περίτεχνα από τα υπόλοιπα υφαντά, από τα χαράματα ακουγόταν στα σπίτια του Παλαιοχωρίου ο ήχος του αργαλειού. Υπό το φως της λάμπας πετρελαίου, οι νεαρές γυναίκες δούλευαν ακατάπαυστα για να φτιάξουν την προίκα τους. Τα κιλίμια προηγήθηκαν χρονικά των χαλιών, καθώς εμφανίστηκαν ήδη από το τέλος του 19ου αιώνα, ενώ τα χαλιά μπήκαν στις προίκες των γυναικών του Παλαιοχωρίου μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.
Η ιδέα για μια εβδομάδα υφαντικής
«Οι αγωνίες των γονιών εκείνα τα χρόνια ήταν δύο: πώς θα συντηρήσουν την οικογένειά τους και πώς θα φτιάξουν τις προίκες των κοριτσιών τους. Όλες οι κοπέλες μάθαιναν να υφαίνουν και η κάθε μία έβαζε την προσωπικότητά της στα καλλιγραφένια, θέλοντας να κάνει κάτι καλύτερο από τις άλλες» λέει στη Voria.gr η Φωτεινή Μιχαλέου, που και η ίδια έμαθε την τέχνη από τη μητέρα της. Μάλιστα, όπως αναφέρει, οι υφάντρες του Παλαιοχωρίου, πέρα από τις δικές τους προίκες, δούλευαν συχνά και για εμπόρους, με την τέχνη τους να βγαίνει από τα όρια του χωριού. «Οι ιδιωτικές συλλογές είναι πολλές στο χωριό, ενώ σημαντική είναι και η συλλογή του Ιερού Ναού Παμμεγίστων Ταξιαρχών Παλαιοχωρίου από δωρεές κατοίκων. Όταν γίνεται κάποια εκδήλωση στο Παλαιοχώρι, τα υφαντά στρωσίδια βγαίνουν από τα μπαούλα και εκτίθενται στα μπαλκόνια» σημειώνει η Φωτεινή Μιχαλέου, τονίζοντας πως έχει προκύψει και εξετάζεται η ιδέα για διοργανωθεί μια εβδομάδα υφαντικής που θα αναδείξει την παραδοσιακή αυτή τέχνη της ευρύτερης περιοχής και θα τη φέρει σε επαφή με τις αντίστοιχες παραδόσεις άλλων χωρών.
