«Ξεβουλώστε τα αφτιά σας και ακούστε το μεγάλο μου πολιτικό πρόγραμμα. Άρθρον πρώτον: Έργα διάφορα και ποικίλα, πω,πω,πω τι έχω να σας φτιάσω και πρώτα από όλα θα βάλω να πλένουνε με σαπούνι όλες τις ρούγες και τα σοκάκια για να απλώνετε με ευκολία τον τραχανά σας»... Έταζαν γιοφύρια ακόμη και σε περιοχές που δεν είχαν ποτάμια -«και ποτάμια θα σας φέρω»-, δρόμους, για να μην ζορίζονται τα μουλάρια, περισσότερα πηγάδια για καθαρό νερό, σχολεία, νοσοκομεία, όλα κοστολογημένα (:), όλα προγραμματισμένα, «Ετελείωσε», που έλεγε και ο βουλευτής Καλοχαιρέτας.
Η πολιτική είναι μικρόβιο που ενίοτε οδηγεί σε βαριά αρρωστημένες καταστάσεις, συχνά ωστόσο αποκαλύπτει μικρές ή μεγάλες ιστορίες, ευτράπελα, ρουσφέτια που βγάζουν αβίαστα γέλιο. Η πολιτική είναι σοβαρή ενασχόληση και οι πολιτικοί οφείλουν ως τέτοια να την αντιμετωπίζουν. Ο ελληνικός κινηματογράφος τα κατέγραψε όλα αυτά και τα απέδωσε με πιστότητα.
Οι ταινίες που έχουν ως θέμα τις εκλογές -εθνικές ή δημοτικές- είναι λίγες, όλες κωμωδίες και όλες έχουν γυριστεί στις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60. Οι θεωρητικοί του κινηματογράφου υποστηρίζουν πως το σινεμά ως λαϊκό θέαμα δεν θα μπορούσε να καταπιαστεί με τις σοβαρές διαστάσεις των εκλογών, καθώς ένας λάθος χειρισμός θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τον δημιουργό. Κι επειδή ως θέμα ήταν λίγο περίεργο εκείνες τις εποχές, οι οποίες επίσης ήταν περίεργες και οι εκλογές δεν γινόταν σε ομαλές συνθήκες, σεναριογράφοι, παραγωγοί και σκηνοθέτες το άφηναν στην άκρη για τον επόμενο.
Οι δημοτικές -για την ακρίβεια κοινοτικές- εκλογές και η προεκλογική εκστρατεία των υποψήφιων αποτυπώνονται χαρακτηριστικά στην ταινία του Ροβήρου Μανθούλη «Η Κυρία Δήμαρχος» με το σπαρταριστό δίδυμο Γεωργίας Βασιλειάδου και Βασίλη Αυλωνίτη. Η ανατροπή στο σενάριο έρχεται από την υποψηφιότητα της Ασπασίας Ζορμπαλά (Γεωργία Βασιλειάδου) για τη θέση της δημάρχου, γεγονός αδιανόητο για την εποχή -η ταινία γυρίστηκε το 1960- και αυτό επιβεβαιώθηκε από τον νικητή στο τέλος: εκλέχθηκε ο άντρας υποψήφιος. Στην επί 1,5 ώρα ταινία ο Ανάργυρος Προκόπης υπόσχεται σχεδόν τα πάντα. «Δεν θα αφήσουμε τα χελιδόνια να μας κουτσουλάνε όλη μέρα τις αυλές, θα διορίσουμε 4 να τα διώχνουν με τα καλάμια από τα σύρματα...Από τη Δευτέρα θα αρχίσουμε να χτίζουμε γιοφύρια...» κι όταν οι χωριανοί του λένε πως δεν έχουν ποτάμι, απαντά; «θα κάνουμε και ποτάμια, δύσκολο είναι;» και παρακάτω οραματίζεται να πλένει με σαπούνι τους δρόμους, τα σοκάκια και τις ρούγες «για να απλώνετε με ευκολία τον τραχανά σας».
Σεναριογράφοι, παραγωγοί και σκηνοθέτες έκαναν χαμηλών τόνων κριτική, χωρίς κακές προθέσεις για τους πολιτικούς και την πολιτική, ενώ συνήθως δεν στόχευαν απευθείας στους ίδιους τους πρωταγωνιστές, όσο στο περιβάλλον τους, τους παρατρεχάμενους, τους συμβούλους, τους γραμματείς τους.
Αξέχαστη ταινία και από τις πλέον χαρακτηριστικές του είδους το φιλμ «Υπάρχει και φιλότιμο» (1965) σε σενάριο και σκηνοθεσία, Αλέκου Σακελλάριου, με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα στο ρόλο του υπουργού Αγροτικής Ανασυγκροτήσεως, Ανδρέα Μαυρογιαλούρου και τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο ως κομματάρχη Γκρούεζα, που όταν τον ρωτάει ο υπουργός τι δουλειά κάνει απαντά με αφοπλιστική ειλικρίνεια «...μα εγώ είμαι του κόμματος από μικρό παιδάκι».
Η κωμωδία αυτή προβάλλεται χρόνια τώρα, ανήμερα των εκλογών ή τουλάχιστον την προηγούμενη και στέκεται ακροθιγώς στο ζήτημα της οικογενειοκρατίας, αφού η οικογένεια Μαυρογιαλούρου είναι «το μεγαλύτερο τζάκι του τόπου». Ο ίδιος ωστόσο ο υπουργός αντιλαμβάνεται πως «πρέπει να επισκέπτεσαι την περιφέρειά σου, γιατί όταν θάρθουν εκλογές, υπάρχει περίπτωση η περιφέρειά σου να σε γράψει στην περιφέρειά της». Ο Μαυρογιαλούρος είναι ένα χαρακτηριστικό είδος βουλευτή που τάζει, τάζει, τάζει, χωρίς φειδώ, με τον κόσμο να του λέει «φάγανε, φάγανε, φάγανε» κι είναι αμίμητο το «θα σας εξαφανίσομεν», αντί του ορθού «θα σας εξασφαλίσουμε» κι επειδή δεν αποκαλύπτει από την αρχή την ταυτότητά του δέχεται αδιαμαρτύρητα τα φάσκελα του κόσμου... σε κάποια φάση ρίχνει και ο ίδιος στον εαυτό του.
Όταν ερωτεύτηκαν η Τζένη Καρέζη και ο Ανδρέας Μπάρκουλης, οι εκλογές πέρασαν σε δεύτερη μοίρα κι απόμεινε μόνος του ο κομματάρχης Κοσμάς Σκούταρης (Διονύσης Παπαγιαννόπουλος) να μετρά τις ψήφους του Μαντά (Μπάρκουλης), σε «Άνω Παναγιά, Κάτω Παναγιά, Πέρα Παναγιά, Δώθε Παναγιά». Στο ταραγμένο πολιτικό τοπίο της χώρας, το 1966, με την «αποστασία» και τα «Ιουλιανά», η ταινία «Τζένη Τζένη» του Ντίνου Δημόπουλου σε σενάριο Ασημάκη Γιαλαμά και Κώστα Πρετεντέρη λειτούργησε ως... βάλσαμο για το κοινό που έβλεπε το κακό που ερχόταν. Σε μια σκηνή σατιρίζεται το όριο ηλικίας των υποψήφιων, αφού ο Γκόρτζος είναι ηλικιωμένος και έχει ως σύνθημα «Η μαγκούρα στη Βουλή», αλλά και ο ρόλος των ενδιάμεσων, των γραμματέων δηλαδή που λειτουργούσαν -και λειτουργούν- ως «αντ΄αυτού». «Μου έλεγε και σας έλεγα», απαντά στις επικρίσεις των πολιτών-ψηφοφόρων. Κι εκείνοι τον πίστευαν. Όπως συμβαίνει και τώρα. Μόνο που στην ταινία ο έρωτας νικάει, οι ρόλοι αντιστρέφονται και ο Σκούταρης κομματάρχης -μέχρι τη μέση του έργου- γίνεται φανατικός υποστηρικτής του νεαρού, γοητευτικού, πλούσιου Μαντά. Από τότε η μάχη ήταν άνιση ανάμεσα στα καράβια και στα λουκούμια.
Ο προεκλογικός αγώνας γίνεται πλέον στις οθόνες της τηλεόρασης, στον ραδιοφωνικό αέρα και στα social media. Δεν ήταν πάντα έτσι. Οι αφίσες και οι φωτογραφίες γέμιζαν στο παρελθόν πλατείες, κολόνες, προσόψεις σπιτιών και καταστημάτων. Το 1953 ο Ντίνος Ηλιόπουλος ξόδεψε «250.000.000 δραχμές σε εισφορές εις το κόμμα για την ενίσχυση του εκλογικού αγώνα, σε φωτογραφίες μικρές, μεγάλες, σε τοιχοκολλητικά, σε διαφημιστικά πανό με παράστασιν την Ελλάδα στεφανώσουσα τον Θανασάκη και σε πιτσιρίκια, σε όλους αυτούς δηλαδή που έτρεχαν ξοπίσω του ζητωκραυγάζοντας». Όντας ένας ταπεινός μπακάλης ο Μελέτης (Ηλιόπουλος) δίνει ό,τι έχει και δεν έχει για να βγει βουλευτής ο γαμπρός του, ο Θανασάκης Γκοβότσος (Βύρωνας Πάλλης). Η ταινία «Θανασάκης ο Πολιτευόμενος» αποτελεί μεταφορά του ομότιτλου θεατρικού έργου των Σακελλάριου-Γιαννακόπουλου και το κεντρικό της θέμα είναι τα χρήματα που σπαταλά ένας υποψήφιος - εξαιρετικά επίκαιρο. Από τις πιο χαρακτηριστικές ατάκες εκείνη του Ντίνου Ηλιόπουλου προς τον Θανασάκη «φέρε κάνα λάχανο στο σπίτι σου πρώτα και ύστερα αναλαμβάνεις το υπουργείο Γεωργίας», αλλά και μια άλλη: «εγώ αν θέλω νομαρχία την έχω εδώ», λέει ο Θανασάκης δείχνοντας τη χούφτα του. «Στη χούφτα και τη Νομαρχία. Μπράβο Θανασάκη. Ε, λοιπόν εγώ αυτό που θαυμάζω σε σένα, είναι η χούφτα σου....».
«Οι 900 (σ.σ. ψήφοι) της Μαρίνας», «Φωνάζει ο κλέφτης», «Ένας ήρωας με παντούφλες», «Θανάση πάρε το όπλο σου», «Ζητείται ψεύτης», είναι μερικές ακόμη κωμωδίες του παλιού, ελληνικού κινηματογράφου με θέμα την πολιτική και τις εκλογές. Τότε που όλα στο πανί ήταν ασπρόμαυρα και ο κόσμος ονειρευόταν μια άλλη Ελλάδα. Οι υποψήφιοι έταζαν ρουσφέτια με το τσουβάλι, μοίραζαν υποσχέσεις κι ο Ψευτοθόδωρος απολάμβανε μια ιδιότυπη ασυλία. «Άμα ζητάνε την ψήφο μας πέφτουνε στα πόδια μας και μας παρακαλάνε, όταν βγούνε μην τον είδατε...», φωνάζει οργισμένος ο κ. Πατατιάς ένας απλός ψηφοφόρος για το ρουσφέτι που περιμένει από τον πιο ειλικρινή ψεύτη -όπως αυτοαποκαλείται- τον Ντίνο Ηλιόπουλο στο «Ζητείται Ψεύτης».
Έσχατος, αλλά όχι τελευταίος στον μακρύ κατάλογο των εκλεκτόρων και εκλεγμένων στο κινηματογραφικό πανί, ο βουλευτής Καλοχαιρέτας -εξαιρετικός στον ρόλο ο ηθοποιός Απόστολος Αβδής- στην κωμωδία του 1959 «Στουρνάρα 288» και η ατάκα του «Ετελείωσε».
Κάπου εδώ «ετελείωσε» κι αυτή η σύντομη αναδρομή σε ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου με θέμα τις εκλογές. Και ήταν σύντομη γιατί οι κάλπες άνοιξαν και πρέπει να προσέλθουμε για να σταυρώσουμε, τον καλύτερο, τον ικανότερο, τον αξιολογότερο, αυτόν έχει όραμα, σχέδιο, προοπτική, πρόγραμμα... Καλό βόλι...